Zihni Genç Tutup, Yıllara Meydan Okumanın 17 Pratik Yolu
Hep duyarız; dengeli beslenme, en az sekiz saat uyku ve düzenli egzersizlerle vücudumuz ve haliyle beynimiz dinç kalır. Ama sizlerle bu içerikte beyni ve vücudu dinç tutacak, çeşitli makalelerden derlenmiş farklı ve pratik yollar paylaşacağız.
1. Dans dersleri alın.
2003 yılında yayımlanmış New England Tıp Dergisi'ndeki bir çalışmaya göre, haftada 3-4 kez dans eden yaşlıların, etmeyenlere kıyasla bunama riski %75 daha az. Peki neden? Çalışmaya katkıda bulunanlardan Joe Verghese: 'Çünkü dans etmek karmaşık bir olaydır. Aynı zamanda dans bir nevi aerobik çalışması olduğu için, kan dolaşımını hızlandırır, beyne daha fazla kan gitmesini sağlar ve beyin fonksiyonlarını güçlendirir.'
2. Bir enstrüman çalın.
Saksafon, piyano ya da bir bağlama! Ne olursa olsun, bilimsel araştırmalar 10 senelik bir enstrüman çalma geçmişi bulunan kimsenin, ilerleyen yıllarda enstrüman çalmayanlara göre daha iyi bir hafızaya sahip olduğunu gösteriyor. Diğer bir çalışma, müzik dinlemenin bile beyin gücünüze katkıda bulunduğunu belirtiyor. Standford Üniversitesi Tıp Fakültesi'nin çalışmasıysa; Vivaldi, Bach gibi barok eserleri dinlemenin dikkat toplama ve hafızaya destek verdiğini söylüyor.
3. Bir yabancı dil öğrenin.
En az iki dil bilmek, bunama sürecini oldukça erteleyecektir. 2013 yılında Nöroloji dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, iki dil konuşan bireylerde, tek dil konuşan bireylere kıyasla bunamanın ortalama 4.5 yıl sonra başladığı gözlenmiştir. Diğer bir çalışmaysa, birden fazla dil konuşabilen insanların, dikkatini toplama ve çoklu görev konularında daha iyi olduklarını belirtmiştir. Hiçbir şey için geç değil ama, çok da vakit kaybetmeden öğrenin bir yabancı dil. :)
4. Satranç oynayın.
Dama, satranç veya kağıt oyunları oynamak beynimizi zinde tutabilecek diğer aktivitelerden. Fransa'da yürütülmüş bir araştırma, bu tarz oyunları oynamanın bunamaya karşı kişiyi avantajlı konuma getirdiğini belirtiyor. 'Beyin böyle karmaşık şeylerle meşgul olacağından, devamlı çalışır halde olacaktır' sözüyle özetleyebiliriz herhalde.
5. Okumada niceliğe değil, niteliğe önem verin.
Tabii ki okumanın her türlüsü beyin için yararlı. Ama yaş ilerledikçe, ne kadar çok şey yüklersek beynimize, o kadar fonksiyonu azalıyor. O yüzden, 20 tane diğerlerine nazaran önemsiz makaleler okuyacağınıza, gerçekten iyi 1-2 tane okuyun, daha yararlı olacaktır.
6. Okuduğunuz yazı tipini değiştirin.
Harvard Üniversitesi'nde yürütülen bir çalışmanın sonucu olarak, çıktı alırken genellikle tercih edilen Arial ve Times New Roman yazı tipleri dışında, Comic Sans veya Bodoni gibi yazı tiplerinin kullanılması, belgede yazan bilgiyi daha kolay kavrama ve hatırlamaya katkıda bulunuyor.
7. Çoklu iş yapmak için uğraşmayın.
Eğer birden çok işi eş zamanlı yapabiliyorum, beynim yeterince güçlü diyorsanız, o kadar da emin olmayın. Çoklu işler yapmak beyninizin ön lobunu meşgul edecektir. Ki bu da beynin karar verme, problem çözme mekanizması olan ön lobun görevini tamamen yerine getiremeyeceğini gösterir.
8. Sizi strese sokan şeyleri yazın.
Üniversite öğrencileri arasında uygulanan bir çalışmada, kendilerini strese sokan şeyleri kağıda döken öğrencilerin, bu durumları değerlendirme şansı buldukları için not ortalamalarında ve günlük aktivitelerinde olumlu bir artış gözlendi. Uzmanlar, 'sizi sıkan bir şey varsa, bunu beyninizde tutmayın, kağıda dökün ve değerlendirin' önerisinde bulunuyorlar.
9. İlginize göre örgü örün, bahçe işleriyle uğraşın.
Bu önerinin esprisi, ellerinizi işlevsel olarak kullanabilmeniz. Aynı zamanda sizi stresten uzak tutabilecek aktiviteler olarak da değerlendirebiliriz. Ne kadar az stres yaşarsanız, beyniniz o kadar dinç olur ve sağlıklı kararlar alabilirsiniz.
10. Bir yaşam amacı edinin.
Hayatta amaçlarını belirleyebilmiş kişilerin, depresyondan uzak, daha uzun bir ömür geçirdikleri biliniyor. Ayrıca farklı çalışmaların ortak bir sonucu olarak, yaşam amacı olan kişilerde, ileriki yaşlarda Alzheimer, yani unutkanlık hastalığına daha ender rastlanıyor.
11. Sosyalleşin.
İnsan, toplu halde yaşamaya alışık, sosyal bir canlı. Sosyal olmanın da ne denli önemli olduğu, hepimiz tarafından bilinmekte. İnsanlarla vakit geçirerek, görünmez bir destek alıyoruz aslında. Bu destek de, dolaylı olarak beynimizin daha iyi çalışmasına katkıda bulunuyor.
12. Bilgisayar oyunları oynayın.
Florida Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada, katılımcılara giderek popüler olan Portal 2 oyunu oynatılıyor ve sonucunda, karar verme, mekansal beceri gibi konularda iyi sonuçlar elde ettikleri gözleniyor. Daha önceki içeriklerde de belirttiğimiz gibi, bilgisayar oyunları etkili kullanıldığında, muhteşem birer araca dönüşebiliyorlar.
13. Zamanınızı iyi değerlendirin.
10 dakika gerektirecek bir işe, 1 saatinizi harcamayın. Keza tersi bir durumda, üstünde 1 saat çalışmanız gereken bir duruma da, sadece 10 dakika ayırmayın. Henüz işe başlamadan, zihinsel enerjinizi de ona göre ayarlayın ve bu doğrultuda hareket edin. Hızlı ve yavaş yapılması gereken şeyleri bilin.
14. El yazısı önceliğiniz olsun.
Bilgisayarda veya başka bir ortamda klavye yardımıyla yazmak daha kolay gözükebilir ama el yazısıyla yazmak beyniniz için daha yararlı olabilir. Öğrenciler üzerinde yapılan bir çalışmada, not tutan öğrencilerin, çıktı alan-fotokopi çektiren öğrencilerden daha başarılı oldukları gözlenmiştir. Yani bu da demek oluyor ki, yazma süreci aynı zamanda öğrenmeye de katkıda bulunuyor.
15. Gün içerisinde kısa şekerlemeler yapın.
Kısa uykuların bir zararı olmayacaktır. Aksine, beyninizi deşarj edici özelliği olduğu için yararlı bir aktivite olarak gösterilir. Uyku problemi çekenler, insomnia durumu olan bireylerde, bunama dönemi daha önce kendini belli edebilir.
16. Yemek yapmak, bulaşık yıkamak, ortalığı temizlemek gibi günlük işlerinizi aksatmayın.
Çok basit aktiviteler olarak gözüküyor olabilirler ama bunları düzenli olarak yapan bir bireyin beyni, sanıldığından çok daha iyi durumlar ortaya çıkarabiliyor. İçerikte daha önce bahsettiğimiz gibi, beyni ve vücudu meşgul eden aktiviteler, bunama sürecini oldukça geciktirebilir.
17. Kendinize meydan okuyun.
Gerek fiziksel, gerek zihinsel olarak, sınırlarınızı tamamen zorlamalısınız. 'Daha iyisini yapabilirim' diyerek kendinizle bir yarış içinde olun. Örneğin bir bulmaca çözüyorsanız, bir dahaki sefere daha fazla sorunun cevabını bulmaya odaklanın. Aynı mantık yürüme örneğinde de geçerli. Yürüdüğünüz mesafeyi kademeli olarak artırmanız, vücudunuz ve beyniniz için daha iyi olacaktır.