Uçak Düşürme Krizinin Türkiye-Rusya Ticaretine Yapması Beklenen Ürkütücü Etkiler
Geçtiğimiz hafta SU-24 tipi bir Rus savaş uçağının Türk F-16'lar tarafından düşürülmesinden hemen sonra Rusya-Türkiye ilişkilerinde hızlı bir bozulma yaşandı. Önce Rusya bir dizi yaptırım açıkladı. Türkiye’den Rusya’ya mal taşıyan TIR’ları gümrüklerde bekletmeye başladı. Ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’ye karşı uygulanacak 6 maddelik bir yaptırımlar listesini imzalayıp yürürlüğe soktu.
Türkiye'nin misilleme açıklamaları, ABD'nin görüşleri, Tsipras'ın tweet'leri derken her kafadan çıkan seslerle iyice gerilen bu ortam, her dönem en büyük ticaret partnerlerimizden biri olmuş Rusya'yla karşılıklı ekonomik ilişkilerimizi nasıl etkileyecek?
Uçak krizi öncesinde ticari ilişkilerimizin durumuna bakalım ve krizin olası sonuçlarını inceleyelim.
1. İthalat
2014 yılı verilerine göre Türkiye, Rusya’dan 25,3 milyar dolar tutarında ithalat yaptı. Bu tutarla Rusya, ithalatımızda birinci sırada idi. 2015 Ocak-Eylül dönemine baktığımızda, Rusya’dan ithalatımız 15,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. 2014 yılının aynı döneminde bu tutar 19,4 milyar dolardı.
2. İhracat
2014 yılında Rusya’ya yaptığımız ihracat toplamı 5,9 milyar dolar oldu. 2015 Ocak-Eylül döneminde Rusya’ya ihracatımızın 2,7 milyar dolarda kaldığını görüyoruz. 2014 yılının aynı döneminde ise bu tutar 4,5 milyar dolardı.
Rusya 2015 yılında batının ekonomik ambargosu altında olduğu için, bizim Rusya’ya ihracatımızın artması gerekirken azalmış olması da ilginçtir.
3. Ticaret hacmi
2015 yılında ekonomik büyümemizdeki düşüş, küresel büyümedeki gerileme ve küresel ticarette yaşanan düşüş gibi sebeplerle, Rusya ile dış ticaret hacmimiz 2014 yılına göre yüzde 22’den fazla bir gerileme göstermiş bulunuyor. Buna bir de kriz hali eklenince, 2016'da da kayda değer bir düşüş beklemek yanlış olmayacaktır.
4. Bavul ticareti
Bavul ticareti uzun yıllardır İstanbul’da Laleli ve Rus turistlerle özdeşleşmiş bir uygulama olarak sürüyor. Önceleri Rus hükümetinin kolaylıkla izin verdiği bavul ticareti, her geçen gün biraz daha zorlaştırılıyor. Bu konuda karar yetkisi tümüyle Rus hükümetinin elinde, ve istediği anda bu rejime son verebilme yetkisi bulunuyor.
2014 yılında Türkiye’nin toplam bavul ticareti tutarının 8,6 milyar dolar olduğunu düşünürsek, Rusya’nın bu uygulamayı durdurmasının ciddi bir kayıp yaratacağı ortada.
5. Türkiye'ye turizm
2014 yılında Türkiye’ye gelen 35,9 milyon yabancı turistin 4,5 milyonu Rus turist (%13,5). Yabancı turist başına ortalama harcama, 2014 yılında 828 dolar olmuş. Bunu Rus turist sayısıyla çarparsak, Rus turistlerin bıraktığı döviz gelirini yaklaşık 3,7 milyar dolar olarak hesaplamış oluruz. Bu da toplam yabancı turist gelirinin %13'ünden fazla.
6. Rusya'ya turizm
2014 yılında yurt dışına giden Türk turist sayısı 8,4 milyon kişi olmuş. Bunların 143.448’i Rusya’ya gitmiş ve Rusya'da 98,5 milyon dolar harcamış.
Nereden bakarsak bakalım Rus turistlerin Türkiye’nin turizm geliri içinde ciddi bir yeri var. Ruslar'ın Türkiye’nin toplam turizm geliri içindeki payı %13; buna karşılık Türkler'in Rusya’nın toplam turizm geliri içindeki payı ise sadece %0,8. Rusya'nın turizm konusunda uygulayacağı yaptırımların yaratacağı sıkıntı kolaylıkla görülebiliyor.
7. Müteahhitlik hizmetleri
Türkiye uzun bir süredir özellikle komşu ülkelerde verdiği müteahhitlik hizmetlerinden ciddi bir döviz geliri elde ediyor. 2014 yılında Türk müteahhitlerin üstlendikleri 27,1 milyar dolar tutarındaki yurt dışı projelerine bakarsak, ilk sırada 6,5 milyar dolarlık proje bedeliyle Türkmenistan var ve hemen arkasından onu 3,9 milyar dolarla Rusya izliyor. 1972 – 2015 arasındaki toplam 312 milyar dolarlık işlere baktığımızda, Rusya’nın 61,36 milyar dolarla ilk sırada olduğunu görüyoruz.
Rusya’nın Türkiye’deki projeleri arasında en önemlisi Akkuyu nükleer santrali inşaatı. Maliyeti 20 milyar dolarak belirlenmiş olan inşaatın finansmanı da Rusya tarafından sağlanıyor.
8. Rusya'daki Türk firmaları
Rusya’da iş yapan 500 dolayında Türk şirketi var ve bunların 150’si müteahhitlik şirketi. Rusya’da iş yapan Türk şirketlerinin bazıları, Zorlu Enerji, Enka, Anadolu Grubu, Koç, Şişe Cam, Eroğlu Giyim, Denizbank, Arçelik (Beko), Vestel, Ant Yapı, Rönesans, Gama, Tepe İnşaat, Alarko Şirketler Topluluğu. Her iki ülkenin şirketlerinin de birbirinde önemli faaliyet ve yatırımları olmasına karşılık, Türklerin çok daha ciddi bir varlığı söz konusu.
SONUÇ
Askeri araç, gereç ve yatırımların dışarıda tutulduğu bu incelemede sonuç olarak Türkiye ile Rusya’nın çok sıkı ekonomik ilişkileri ve çıkarları olduğunu görmek zor değil. İki ülke arasında uçak düşürülmesiyle başlayan krizin tırmanması halinde, her iki tarafın da karşılıklı kayıpları olacağı muhakkak.
Böyle bir durumda Rusya’nın kayıpları başlangıçta yüksek ve ani olacak; Türkiye’nin kayıpları ise zamana yayılı giderek artan kayıplar olacaktır. Örneğin Rus turistler nedeniyle büyük gelir kaybına uğrayacak olan Antalya, turizm mevsiminin geçmiş olması nedeniyle 6 aya yakın bir süre bu kayıptan etkilenmeyecek, ama kriz çözülmezse 2016’da ciddi darbe alacak gibi görünüyor. Bavul ticareti ve Laleli piyasası için de aşağı yukarı aynı durum geçerli.
İncelemeyi bir Rus, bir de Türk atasözüyle bitirelim.
Rus atasözü: ”Ayıyla inine giren sonucuna katlanır.'
Türk atasözü: “Ayıdan post olmaz.”
Mahfi Eğilmez'in blog yazısından derlenmiştir.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER!