Psikolojide Evrensel Olarak Kabul Edilen 5 Faktör Kişilik Kuramı Nedir? Bizleri Nasıl Etkiler?
Psikolojide evrensel olarak kabul edilen 5 temel kişilik özelliğinin herkeste var olan karakteristik nitelikler olduğu düşünülüyor. Peki '5 faktör kişilik kuramı' adı verilen bu olay nedir? 5 karakteristik özellik nedir? Bizleri nasıl etkiler? Anlattık. 👇
"Büyük beşli" olarak da bilinen 5 faktör kişilik kuramı, dünya üzerinde psikologlar tarafından onay almış bir düşüncedir.
Bu kuram önce farklı kültür ve dillerde çalışılmış; sonra ortak sonuçlardan yola çıkarak 'kişilik kuramı' halini almıştır. Bu kurama dair sayısız araştırma yapılsa da, her boyutun iki kutbu olduğunu da belirterek insanların kendilerini ve başkalarını tanımlamak için bu özellikleri kullanması yaygın olarak kabul görmüştür.
5 faktör kişilik kuramında yer alan özelliklere bir bakalım...
1. Deneyime açıklık
Deneyime ve maceraya açık kişiler, hayal gücü geniş -hatta sınırsız- olan ve özgürlüğüne düşkün olan kişilerdir.
Dünya ve diğer insanlar hakkında meraklı, öğrenmeye isteklilerdir. Yeni şeyler deneyimlemeyi severler. Bu kişilik özelliğini taşıyanlar maceracı ve yaratıcı olmaya da yatkındır.
Baskın yönleri:
Yaratıcılık.
Yeni deneyimlere açık olmak.
Yeni mücadelelere odaklanmak.
Soyut konseptleri sevmek.
2. Sorumluluk
Hırslı, azimli, dakik, disiplinli, kontrollü ve organize odaklı bireylerdir.
Daima ileriyi planlar ve emin adımlar ile ilerlerler. Davranışlarının diğer insanları nasıl etkileyeceğini de düşünerek hareket ederler. Bazen işlerini yapmayı erteleyebilir; geç dahi kalabilirler.
Baskın yönleri:
Hazırlıklılardır.
Önemli işleri derhal bitirirler.
Detaycılardır.
Planlı olmaktan keyif alırlar.
3. Dışadönüklük
Eğlenmeyi seven, sevecen, konuşkan, sosyal ve duygularını ifade edebilen bireylerdir.
Bu kişilik özelliğini taşıyan insanlar sosyal etkinliklerden enerji alırlar. Diğer insanların etrafında olmak onlara mutlu ve heyecanlı hissettirir. Bu kişilik özelliğini taşımayanlar içedönük olmaya meyillidir.
Baskın yönleri:
İlgi odağı olmayı severler.
Muhabbet başlatmayı severler.
Geniş bir çevreleri vardır.
Düşünmeden konuşurlar.
4. Uyumluluk
İnsancıl, kibar, huzurlu ve güven veren davranışlara sahiplerdir.
Bu kişilik özelliğini taşıyan insanlar takım çalışmasına açıktır. Ancak bu özelliğin karakteristiklerini taşımayanlar daha çok manipülatif ve bencil olmaya meyillidir.
Baskın yönleri:
Diğer insanları önemserler.
Empati yönleri güçlüdür.
Başkalarına yardım etmeyi ve mutlu etmeyi severler.
Diğer insanların mutluluğu ile mutlu olurlar.
5. Nevrotiklik
Kaygılı, duygusal, dengesiz ve huysuz kişilerdir.
Nevrotiklik bakımından derecesi yüksek olan bireyler ruh hali değişimi, anksiyete ve hüzün gibi hisleri çok sık yaşar. Bu karakteristik özelliğin aksi olan insanlar ise nispeten daha dengeli ve duygusal olarak dayanıklı kişilerdir.
Baskın yönleri:
Çok fazla stres yaşarlar.
Birçok farklı şey hakkında endişe duyarlar.
Çok kolay üzülürler.
Stresli olayları atlatmakta zorlanırlar.
