Peki, Türkiye’nin Antarktika’da Ne İşi Var ve Bu Neden Önemli?

Antarktika, 1 Aralık 1959 yılında imzalanan ve 1961 yılında yürürlüğe giren, 12 ülkenin imzaladığı Antarktika Antlaşması çerçevesinde ülkelerin bilimsel çalışmalarını yürüttükleri üs olarak kullanılmakta. Anlaşma, imzacı ülkelerin kıtada barışçıl yollar ve amaçlarla her türlü faaliyeti göstermesine olanak sağlıyor.

Türkiye de geçtiğimiz güne kadar, imzacılar arasında olmamakla beraber 'istişari olmayan ülke' statüsüyle sadece antlaşmaya taraftı. 14 Şubat'ta TBMM'de kabul edilen antlaşma ile Türkiye'nin de kıtada bilim üssü kurmasının önü açılmış oldu. 

Bilim insanlarının uzun zamandır beklediği Antarktika Antlaşması'nı TBMM'nin kabul ettiğini, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü Twitter hesabından duyurdu.

Antlaşma Arjantin, Avustralya, Belçika, Şili, Fransa, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Afrika Birliği, SSCB, İngiltere ve ABD Hükümetleri tarafından, kıtadan 'salt barışçıl amaçlarla yararlanılacağı' felsefesiyle imzalandı.

Al Jazeera Türk'ten Can Hasasu'nun haberine göre; Türkiye’nin Antarktika ile ilgili bilimsel çalışmalarının organizasyonunu İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) çatısı altındaki Kutup Araştırmaları Merkezi (PolReC) yürütüyor. Merkez müdürü Doçent Doktor Burcu Özsoy'a göre, Antarktika’ya Türk bilim üssü kurulması yolunda önemli bir adım atıldı:

“1995 yılında Antarktika Antlaşmalar Sistemi’ne taraf olduk. ‘Danışman Olmayan Ülke’  statüsündeyiz. ‘Danışman ülke’ statüsüne geçmek istiyoruz. Bu da atmamız gereken önemli adımlardan biriydi. Bunun vakitlice olması çok iyi oldu. Bilim insanlarımız şimdilik başka ülkelere ait çeşitli üslerde çalışmalarını yürütüyorlar.”

Türkiye kıtada 60'lı yıllardan bu yana çalışmalarını sürdürmekte. Şuan ise Antarktika'da 4 Türk bilim bulunmakta.  Erciyes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı Çek Cumhuriyeti üssünde, İTÜ’den Yar.Doç. Dr. Nazlı Olgun Şili bilim üssünde, İTÜ’den Adil Enis Arslan Bulgaristan üssünde, Tübitak Marmara Araştırma Merkezi biriminden de Evrim Kalkan Bulgar üssünde 2017 yılı için bilimsel çalışmalar yapıyor.

Günümüzde 29’u danışman, 53 ülke bu antlaşmaya taraf. Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’nü imzalayan Türkiye, kıtada yapacağı bilimsel araştırmalar ve kuracağı bilim üssünden sonra danışman ülke olmak için başvuruda bulunabilecek.

• Al Jazeera / Atlas / Vikipedi