Mesafeler Arası Korkunç Olay: Kuantum Dolanıklığı İspatlandı
Merhaba sevgili okurlarım,
Bu sıralar epey heyecanlıyım çünkü çok sıra dışı ve aklı almaz bir fikir görüntülenerek ispatlandı. Fizik Nobel Ödülü de bunu ispatlayan 3 bilim insanına verildi.
Özellikle kendi adıma heyecan verici bir gelişme çünkü çoğu teorisi ispatlanan Einstein bile “mesafeler arası korkunç olay” dediği bu fikre pek sıcak bakmıyor, belki de görmezden gelmek istiyordu.
Düşünsenize bir!
Aralarında milyonlarca kilometre mesafe olan kardeş parçacıklar eş zamanda birbirlerinden haberdar!
Konunun daha iyi anlaşılması adına önce kısaca ve en anlaşılır şekilde “kuantum dolanıklık” nedir bunu konuşalım...
Kuantum Dolanıklık teorisi, nerede olduğu fark etmeksizin evrende bulunan iki dolanık parçanın birbirlerine zıt şekilde davranış sergilemesiyle ortaya çıkmış bir teoridir. 'Kardeş' veya 'bağlı' diyebileceğimiz bu iki farklı parçacık, birbirlerinden ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar, birisi saat yönünde döndüğü sırada diğeri saat yönünün tersi yönünde döner.
(Kafalar karışmasın diye burada momentum, spin ve polarizasyon gibi fiziksel terimleri kullanmadan anlatmaya özen gösteriyorum)
Sonradan bu fikri ürkütücü bulsa da bu fikri öne süren ve kâğıt üzerindeki hesaplamalarla doğrulayan yine Albert Einstein’dir.
Einstein’in 'ürkütücü' kelimesini kullanmasının sebebi, dolanık parçacıkların evrenin iki ayrı ucunda olsa dahi birbirinden aynı anda haberdar olması ve aralarında etkileşme gerçekleşmesidir. Yani belki de bir ışının kat etmek için milyarlarca yıl yol kat etmesi gerektiği mesafeler arasında, eş zamanlı ve birbirine bağlı olarak 'kuantum dolanıklık' eylemi gerçekleşebilir.
Yani ışık hızından bile daha hızlı bir etkileşimden bahsediyoruz!
Einstein’in malum E=mc² formülüyle izah ettiği ışık hızı aşılamaz teorisi.
Kâğıt üzerinde kanıtlanmış bu teorinin görüntülenmiş olması işte bu sebepten çok önemli ve etkileyici.
Tabi bu durum bir yandan Newton’un klasik fiziğiyle atomaltı dünyanın ilkelerini anlatan kuantum fiziği arasındaki uçurumu iyice açmakta. Çünkü dolanıklık halinin klasik mekanikte bir karşılığı yokken kuantum fiziğinde önemli bir anlam ifade ediyor.
Kuantum deyince hep atomaltı dünyayı anlasak da kuantum dolanıklık, aslında sadece atom altı parçacıklara özgü bir özellik de değil.
Olayı daha sihirli yapan da bence bu!
Amma velakin dolanıklığın yeterince uzun süre ve yeterince uzak mesafeler arasında gerçekleşebilmesi için, dolanık parçacıkların olabildiğince küçük seçilmesi gerekmekte. Parçacıklar büyük seçilecekse de dolanıklığın bozulmayacağı şartların genellikle laboratuvar ortamında hassas bir şekilde gerçekleşmesi ve korunması şart. Bugüne kadar bu şartlar altında kuantum dolanıklık, deneysel olarak, hem fotonlar gibi kütlesiz parçacıklar, hem nötrinolar ve elektronlar gibi hafif kütleli parçacıklar hem de buckyballs gibi büyük moleküller ve hatta küçük elmaslar ile gösterilmiştir.
İletişim, kuantum bilgisayarları ve kuantum radarı gibi birçok sahanın temelini oluşturan, yeni nesil bilgisayarlar ve daha güçlü telekomünikasyon sistemleri geliştirilmesinin önünü açan bu çalışmalar günümüz yüzyılında son derece önemli ve bilim ve teknolojiyi çok başka yerlere taşıyacağı aşikâr. Önü alınamaz bu gelişmeler insanoğlunun geleceği için ne kadar sağlıklı ve faydalı olacağını, olumlu yönde kullanılacağını ise zaman gösterecek.
Zamanında Albert Einstein da atomu parçalarken atomun yüksek tahribatlı enerjisiyle binlerce insanın ölümüne sebep olacağını düşünmemiş ama bir başka bilim insanı Robert Oppenheimer’in elinde aynı enerji atom bombası olarak kullanılmıştı.
Sıradan ve son derece basit bir icat olan bıçakla insan da yaralayabilir, yemek de yapabiliriz sonuçta.
Gelelim ödülü kazanan bilim insanlarına...
Nobel Fizik Ödülü, kuantum alanında çığır açan çalışmalarıyla
Frasız Alain Aspect,
Amerikalı John Clauser ve
Avustuyalı bilim insanı Anton Zeilinger'e verildi.
Kendilerini gönülden tebrik ediyorum.
Yorum Yazın