Gizemli Para Girişinde 17 Yılın Rekoru
Gizemli paranın kaynağı ne?
Gizemli para girişi 17 yılın zirvesine ulaştı. Uzmanlar 'finansman girişinin normal kanallardan zayıfladığı dönemlerde para girişinin yükseldiğine dikkati çekti.
Cari açık Şubat ayında 3,2 milyar dolar ile beklentilerin üzerinde gelirken, kaynağı belirsiz para giriş-çıkışını gösteren net hata noksan kalemi ise Şubat'ta 4.3 milyar dolar fazla vererek son 17 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşti.
'FİNANSMAN GİRİŞİ NORMAL KANALLARDAN ZAYIFLADIĞINDA GÖZLENİYOR'
Ayşe Ekin Gündüz'ün Uzman Para'da yer alan haberine göre, net hata noksan kalemindeki 4.2 milyar dolar fazla verilmesini değerlendiren Erste Securities İstanbul Baş Ekonomisti Nilüfer Sezgin, “Türkiye’de finansman girişlerinde normal kanalların zayıfladığı dönemlerde böyle bir net hata noksan kaleminde, yani kaynağı belirsiz para girişlerinde yükseliş gözlüyoruz. Bununla ilgili yapılmış net bir çalışma olmamakla beraber bazı tahminler yürütülüyor. Mesela yurt içinde yerleşiklerin kayıt dışında olduğu biliniyor, döviz girişinin kısıtlı olduğu dönemlerde de yurt dışındaki paralarını getirdikleri yönünde bir tahmin var. Bu tek başına kaynağı belirsiz girişleri ne derece açıklayabiliyor, onu bilmek zor.
'ÇİFT YÖNLÜ ETKİSİ VAR'
Öte yandan net hata noksan kaleminin yüksek olmasının iki yönlü etkisini de görüyoruz. Bir yandan Türkiye’nin standart dış finansman kanallarında zaman zaman yavaşlamalar olması sebebiyle bir kırılganlık olduğunu anlıyoruz, ancak diğer yandan da bu kaynağı belirsiz girişler sayesinde de ekonominin finanse edilmeye devam ettiğini, yani kağıt üstüne yansımayan ve ne olduğu tam da anlaşılamayan ek bir tampon olduğunu da gözlüyoruz“ dedi.
'ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA TERS YÖNLÜ ÇIKIŞ OLABİLİR'
Sezgin, net hata kalemindeki yükselişlerin yıl içerisinde genelde dengelendiğini de belirterek, önümüzdeki aylarda ters yönlü bir çıkış olabileceğini de sözlerine ekledi.
Net hata noktan kalemindeki 4.8 milyar dolar ile Temmuz 2013'te de rekor kırmış ancak bu rakam daha sonra revize edilerek 2.1 milyar dolar olarak belirtilmişti. O dönemde bu artışın kaynağının varlık barışı olduğu görüşüne yer verilmişti.
'MERKEZ'İN AÇIKLAMASI GEREKİR'
Ak Yatırım Başekonomisti Hakan Aklar, 'Net hata noksan kalemi uzun süredir anormal hareketler gösteriyor. Yıllık bazda geçen yıl Mart'ta 15 milyar dolarlık fazla verdi. Şubat'ta da oldukça yüksek bir net hata noksan kalemi var. Birçok nedeni olabilir. Kayıtdışı olabilir, ihracat ve turizm tarafından olabilir, yastık altı dövizin sisteme girmesi olabilir. Merkez Bankası bununla ilgili açıklama yapsa iyi olur' dedi.
‘TEK KİŞİNİN YAPACAĞI İŞ DEĞİL’
Hürriyet Dünyası Yazarı Uğur Gürses net hata noksanın son 17 yılın rekorunu kırmasıyla ilgili olarak, “4.3 milyar dolarlık giriş benim için sürpriz değil. Fakat bu para girişinin tek kişinin yapabileceği bir iş değil. Bavullarla girecek para söylentileri şehir efsanesi. Bir ayda milyar dolarlık çantalar giremez ülkeye. Türkiye’de bir kur belirsizliği veya politik belirsizlik olduğu zaman sermaye hareketlerinin dışarıdan olduğunu görebiliyoruz. Bu benim dikkatimi çekiyor” diye konuştu.
‘KAYNAĞI BELİRSİZ PARA GİRİŞİ DERHAL AÇIKLANMALI’
CHP Tekirdağ Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı, Faik Öztrak ise Türkiye’ye Şubat ayında giren 4,3 milyar dolarlık kaynağı belirsiz paranın son 17 yılın rekoru olduğunu belirterek, bunun 1998 yılının Eylül ayından bu yana Türkiye’ye aylık bazda en yüksek kaynağı belirsiz para girişi olduğunu söyledi.
Öztrak, yaptığı yazılı açıklamada Cari açığın 2015 yılı Şubat ayında beklentilerin üzerinde geldiğini, cari açığın 3,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiğine işaret ederek şunları kaydetti:
'Şubat ayında finans hesabından 2,2 milyar dolarlık kaynak çıkışı olmuştur. Buna karşın kaynağı belirsiz para giriş çıkışının izlendiği net hata ve noksan kaleminden ülkeye gelen para 4,3 milyar dolardır. Bu, 1998 yılının Eylül ayından bu yana Türkiye’ye aylık bazda en yüksek kaynağı belirsiz para girişidir. Yıllık cari açığın onda biri kadar kaynağı belirsiz para sadece bir ayda Türkiye’ye girmiştir. Net hata noksan kalemindeki bu olağanüstü gelişmeler, sağlıklı bir analizi imkansız hale getirmektedir. Diğer taraftan kaynağı belirsiz bu olağanüstü para girişine rağmen Şubat'ta Merkez Bankası rezervleri 1,1 milyar dolar erimiştir.'
Türkiye’ye giren kaynağı belirsiz para girişi ile ilgili hükümetin derhal bir açıklama yapmasını isteyen Öztrak, şöyle devam etti:
'Açıklanan son veriler, kaynağı belirsiz paraların nedenini Ortadoğu, Balkanlar, Kuzey Afrika ülkelerinin Türkiye'ye güveni olarak gösteren Hükümetin bazı bakanlarının mantık sınırlarını zorlayan açıklamalarının da nedenini ortaya koymuştur. AKP iktidarında artık giderek sistematik hale gelen kaynağı belirsiz para girişleri Şubat ayında zirveye çıkmıştır. Şubat rakamları Türkiye'nin cari açık sorununu çözemediği gibi, ciddi bir finansman ve kaynağı belirsiz para girişi sorunu olduğunu ortaya çıkarmıştır. Dünyanın hiç bir çağdaş ülkesinde bu boyutlarda kaynağı belirsiz para girişi olmaz. Olursa da kamuoyuna nedenleri açıklanır. AKP Hükümeti ve Merkez Bankası rekorlar kıran kaynağı belirsiz para girişi üzerindeki gölgeyi kaldırmalı, derhal bu konuda kamuoyunu aydınlatacak bir açıklama yapmalıdır.'
Kaynaklar: Uzman Para, Hürriyet, CHA ve CNBC-e
