Fars Edebiyatı'nın Sönmeyen Yıldızı, İran'ın Mevlanası: Şeyh Sadi-i Şirazi
1193'te, İran'ın Şiraz kentinde doğan Sadi-i Şirazi, 13. yüzyılın en önemli şairi ve İslam alimidir.
Peki, yaşamı boyunca pek çok Farsça ve Arapça eser hazırlayan Şirazi'nin en önemli eserlerini kaçımız biliyor?
Hindistan ve Kuzey Afrika'da 30 yıl geçirdikten sonra 1256'da Şiraz'a dönerek yazmaya başlamış.
Çocuk yaşta babasını kaybetmiş, amcası ve dedesi tarafından yetiştirilmiş. Eğitimini Bağdat'ta Nizamiye Medreseleri'nde tamamlamış. Hindistan ve Kuzey Afrika'da 30 yıl geçirdikten sonra 1256'da Şiraz'a dönerek yazmaya başlamış.
Moğol ve Haçlılarla yapılan savaşlara katılmış, hatta Haçlılarla savaş esnasında esir düşmüş.
İran'da 21 Nisan günü, 'Sadi Günü' olarak ilan edilmiş ve o gün Sadi anmaları yapılıyor.
Gülistan
Hiç şüphesiz, Sadi-i Şirazi‘nin en meşhur eseri Gülistan. Eserde düz yazı ile şiir bir arada. Bir ön söz ve sekiz bölümden oluşuyor. Eserin bölümlerinden de anlaşılacağı gibi, konular daha çok ahlak ve terbiye ile ilgili. Ayrıca anlatılmak istenen her konuyla ilgili hikâyelere yer verilmiş. Bu hikâyelerin bir kısmı yazarın kendisine aitken, bir kısmı da duyduklarına ve okuduklarına dayanır.
Bostan (Sadiname)
Şirazi'nin didaktik öykülerinden oluşan bu mesnevisine, Sadiname ismi de veriliyor. 1257'de yazdığı mesnevi, yaklaşık 4 bin beyitten oluşuyor. Yazılı ve basılı nüshaları arasında farklılıklar var ve bazı beyitler birçok öyküde yinelenmiş. Hikâyelerinde öğütlerini verdikten sonra, 'Gel gönülden el açalım, çünkü toprağın altından el açılmaz yarın' diyerek okuyucuyu duaya davet eder.
Takrir-i Dibace
Külliyyât'ın eski nüshalarında bulunmayan bu eser, 14. yüzyılda çoğaltılan yazmalarında yer alır.
Akl u Aşk
Sa'deddin Netanzî'nin akıl ve aşkla ilgili sorusuna, Şirazi'nin sade bir dille cevap verdiği eseridir.
Nasihat-ül Mülûk
Şirazi'nin dostlarından biri, hükümdarlara öğütler içeren bir eser yazmasını ister. Şirazi bu istek üzerine, nazımla karışık olan bu risaleyi hazırlar.
Havatim
Şirazi'nin olgunluk dönemini temsil eden divanıdır. En meşhur gazellerinin br kısmı, bu eserinde bir aradadır.
Mezarı, Şiraz'ın en uğrak turistik yerlerinden biri olan Sadi Türbesi'dir.
