İmla ve Doğru Kullanımlar Konusunda Benim Diyenlerin Bile Arada Bir Yaptığı 21 Türkçe Hatası
Hepimiz günlük hayattaki konuşma dilinde ya da yazışırken bazı hatalar yapıyoruz. Aslında karşıdakine derdimizi anlattıktan sonra bunun bir öneminin olmadığını düşünebilirsiniz. Ancak dillerin bir tane doğrusu vardır. İsterseniz iletişim kurarken yaptığımız bu anlatım bozukluklarına bir göz atalım:
1. Geri iade etmek
İade kelimesi 'Alınmış bir şeyi geri vermek' anlamına geliyor. Bu durumda geri iade etmek cümlesi 'Geri geri vermek' anlamını kazanıyor ki oldukça anlamsız bir durum.
2. Nüans farkı
Nüans, Fransızcada 'İnce ayrıntı, fark' anlamına geliyor. Dolayısıyla aynı anlama gelen iki farklı kökenli kelimeyi birleştirince böyle manasızlıklar çıkabiliyor: Fark farkı
3. Arka fon
Yine Fransızcadan aldığımız bir kelime olan fon, arka plan-zemin anlamına geliyor. Bunu şöyle doğrulayabilirsiniz: Ön fon diye bir şey var mı? Yok.
4. Yanlış hata
İki olumsuz kelimenin yan yana gelip gereksiz kalabalık yaptığı bir kalıp. Hata kelimesi kendi içerisinde yanlışlık içeren bir kelime. Doğru hata diye bir şey biliyor muyuz?
5. ATM makinesi
İngilizce açılımı Automatic Teller Machine olan kısaltma Türkçede 'Otomatik Vezne Makinesi' anlamını taşıyor. ATM makinesi dediğimiz zaman 'Otomatik Vezne Makinesi Makinesi' demiş oluyoruz.
6. Kendini intihar etmek
İntihar, 'kişinin kendi isteğiyle hayatına sonra vermesidir' diye açıklarken bile 'Kendi' kelimesini kullanmak zorundayız. Başkasını intihar edemezsiniz, onun adı cinayet olur.
7. Görmemezlikten gelmek
Çok sık yaptığımız bir hata. Bir şey için 'Görmedim' diyebiliriz ama 'Görmemedim' diyemeyiz. Doğrusu 'Görmezden gelmek' olmalıdır.
8. Full dolu
Birçoğumuzun bildiği gibi full, İngilizce dolu anlamına geliyor. Tahmin edersiniz ki full dolu, aynı anlama gelen iki kelimenin anlamsız bir tekrarı oluyor.
9. Tabi - Tabii
10. Atlı süvari
Süvari, 'Atlı asker' anlamını taşıyan bir isim. Başına atlı koyduğumuz zaman oldukça gereksiz bir tekrar oluyor.
11. KPSS sınavı
Açılımı 'Kamu Personeli Seçme Sınavı' olan kısaltmanın içinde gördüğünüz gibi sınav ibaresi zaten geçiyor. Kısaltmayı açmaya üşenip yanlış yapanlar, sadece KPSS deyip geçseler hiçbir sıkıntı olmayacak. Aynı şekilde 'ODTÜ Üniversitesi' de yanlış kullanıma bir örnek. Kısaltmaların sonunda yer alan kelimelere dikkat edersek, cümle içinde yinelenen sözcük kullanmamıza gerek kalmaz.
12. Konsantresi bozulmak
Doğrusu 'Konsantrasyonu bozulmak' olan cümle. Konsantrasyon, bir işe odaklanma, dikkatini yoğunlaştırma anlamına geliyor. 'Konsantrem bozuldu' dediğiniz zaman sizi bir meyve suyu gibi düşünmemiz gerekir :)
13. Yüksek sesle bağırmak
Bağırmak için yüksek ses lazım; henüz kısık sesle bağırabilen birileri çıkmadı. Belki şarkı sözlerinde 'Sessizce bağırıyorum' gibi duygu yoğunluğunu ifade eden benzetmeler kullanılmıştır.
14. Direkt - Direk
En çok yapılan yanlışlardan birisi de bu iki kelimenin karıştırılması. 'Dolaysız, doğruca, aracısız' anlamına gelen direkt yerine çoğu kişi direk kelimesini kullanıyor. Direk, bildiğiniz gibi 'ağaçtan ya da demirden üretilmiş uzun ve kalın nesne' anlamını taşıyor.
15. Mesela örneğin
Türk Dil Kurumu mesela kelimesi için şöyle bir açıklama yapmış: 'Bir düşünceyi açıklamak için örnek gösterileceğinde o örneğe giriş olarak söylenen bir söz, söz gelimi, söz misali, temsil, söz temsili, örneğin, mesela, bilfarz'
Gördüğünüz gibi mesela kelimesi örneğin anlamını da taşıyor.
16. Kendine olan öz güven
Öz güven, insanın kendine olan güvenme duygusudur. Yani bir başkasına öz güven duyamazsınız. O yüzden bu cümledeki 'Kendine' fazlalık yapıyor.
17. Abaza - Abazan
Abaza, Kuzeybatı Kafkasya'da yaşayan Abhaz halkına mensup kimseleri ifade etmek için kullanılır. Abazan ise uzun süredir ilişkide bulunmayan erkekler için kullanılan bir sıfat.
18. GAP projesi
Kısaltmalar üzerinden yapılan bir hata daha. Açılımı Güneydoğu Anadolu Projesi olan bu kısaltmanın içinde 'Projesi' zaten var. O yüzden ya GAP demek lazım ya da üşenmeyip Güneydoğu Anadolu Projesi demek gerekiyor. Buna benzer bir örnek de 'ODTÜ Üniversitesi'. Kısaltmaların sonundaki kelimelere dikkat edersek yineleyici kelimeler eklemeye gerek kalmaz.
19. Kadın aktris / Erkek aktör
Fransızca kökenli olan aktris ve aktör kelimeleri, kendi içinde cinsiyet işaret eder. Erkek aktris olamayacağı gibi kadın aktör de olmaz.
20. Gurup - Grup
Gurup, güneşin batışını ifade eden bir kelime. Grup ise hepimizin bildiği gibi 'topluluk, bir araya gelmiş insanları' anlatıyor.
21. Giriş introsu
İngilizce bir kelime olan intro, introduction kelimesinin kısaltılmasıdır. Bu haliyle 'içinde, içerik' anlamlarında kullanılırken, kısaltılmış haliyle intro, 'giriş' olarak kabul edilmektedir. Daha çok teknik konularda ve müzik konusunda kullanılan 'intro'yu cümle içerisinde 'giriş introsu' olarak kullandığımızda cümlede tekrar eden bir anlama sebep vermiş oluyoruz.
Yorum Yazın
Bunlar, bildiğin cayır cayır anlatım bozuklukları. Çok zeki insanların bile arada yaptığı derken?
#9 numaradaki açıklamada "TDK'ya göre tabii" yazılmış ki burada da yanlış mevcut. Öncelikle KA diye bir okunuş maalesef ki yok bu yüzden TDK 'ya şeklinde yaz... Devamını Gör
Burada belirtilen sözcüklerin çoğu Türkçe değil. Hata payı elbette kaçınılmaz olacak. Safi Türkçe sözcüklerde yapılan hataları derleseydiniz daha iyi olurdu.... Devamını Gör
oldu mu sence alptug?