Bora Farsak Yazio: Bir Aşımız Olacak mı?
Bu yılın başında başlayan aşı çalışmalarının major denemelerin ilerlemesi ile haftalar, aylar içerisinde sonuçlanması bekleniyor. Yani aşıya kavuşmak an meselesi. Ancak önümüzdeki yılları belirleyecek aşı ile ilgili birçok soru mevcut.
Aşıya niye ihtiyacımız var?
Normal hayatımıza geri dönmek istiyorsak bir aşıya ihtiyacımız var. Bugün dünyanın büyük çoğunluğu hastalıktan etkilenmiş ya da etkilenmek üzere. Şu anda bizi hayatta tutan tek şey maske ve kısıtlamalar. Aşı bize vücudumuza enfeksiyona karşı savaşmayı öğretecek. Ya bizi ondan tamamen koruyacak ya da daha az ölümcül olmasını sağlayacak, yani aşı tek kurtuluşumuz.
Şimdiye kadar ne öğrendik?
Şimdiye kadarki çalışmalar bize aşının bağışıklık sistemini eğitebildiğini gösterdi. Küçük çalışmalar ise Covid enfeksiyonunu engelleyen ya da enfekte olmuş hücreleri öldürebilen antikorlar üretebileceğimizi gösterdi.Ama hala en büyük soru: bunların hepsi beni korumak için yeterli mi? Şu anda geçen hafta itibariyle testlerin son aşamasına gelmiş 11 aşı var. Aslında bu aşama en zor ve en fazla başarısızlıkla karşılaşılan aşama.
Şu anda devam eden en önemli çalışmalar:
*Oxford Üniversitesi ve Astra zeneca, İngiltere * Pfizer ve Biontech ,Almanya
*Moderna , Amerika
*CanSino Biyoteknoloji Çin
*Gamaleya Araştırma Enstitüsü Rusya
* Jansen
*Sinopharm ve Beijing biyolojik ürünler Enstitüsü Çin
*Sinemak , Brezilya
* Sinopharm ve wuhan biyolojik ürünler enstitüsü , Çin
*Novax,Amerika
Kaç aşı deneme aşamasında?
Yine geçen hafta itibariyle
154 aşı preklinik aşamalar seviyesinde.
21 aşı faz1 aşamasında
12 aşı faz2 aşamasında
11 aşı ise son aşama olan faz3 aşamasında bu aşamaları onay aşaması takip edecek.
Peki ne zaman aşıya kavuşacağız?
Genel beklenti bu yılın sonuna kadar çeşitli açıklamaların gelmesi yönünde. Tabii bu tarihi bir gelişme. Çünkü normal şartlarda bir aşının bulunması ve uygulamaya geçirilmesi yıllar hatta 10 yıllar sürer.
Aşı bulundu ve piyasaya çıktı diyelim diğer bir sorun bizi beklemekte: Kim önce aşılanacak? Risk grupları nasıl belirlenecek? Çünkü popülasyonun % 60- 70'ini etkilemesi beklenen bir aşının , yani aşağı yukarı 5,5- 6 milyar insanın bir anda aşılanması, bu aşının üretilmesi, dağıtılması mümkün olmayacağına göre, bugün yurdumuzda ve dünyanın birçok yerinde olduğu gibi grip aşıları zatürre aşıları gibi öncelik belirlenmek zorunda kalınacak. Birçok ülke bu öncelik çalışmalarına başladı bile. Burada en yüksek risk gruplarının belirlenmesi ve Corona ile primer temas zorunda olan sağlık çalışanlarının aşılanması gündemde. Genel anlamda 80 yaş üstü, evde bakım ihtiyacı olanlar ve sağlık çalışanları listenin başında gibi gözüküyor. İleri yaş başından beri Corona için en büyük risk faktörlerinden biri olarak gösteriliyor. Yani yaşlı iseniz, aşıya erken ulaşma ihtimaliniz yüksek. Tabii bu arada unutmamamız gereken önemli ve dramatik değişiklik olabilir: Aşı çalışmalarının sonunda yaşlılara uygun olmadığı ya da etkili olmadığı çıkabilir, bunu henüz bilmiyoruz. Bildiğimiz en önemli şeylerden bir tanesi aşının bulunsa bile rutine girmesinin 2021 ortalarını bulacağı.
Çalışılan aşıların mevcut formları nelerdir?
Aşının genel mantığı insana zarar vermeden virüsün bazı parçalarının bağışıklık sistemi ile karşılaştırılması, vücudun bunu tanıması ve onunla antikorlar yoluyla savaşmasını öğrenmesidir. Bunu sağlamanın aslına bakarsanız birçok yolu vardır.
Mevcut çalışmalarda:
Pfizer ve Moderno aşıları Corona virüsün genetik kodunun bazı parçalarını enjekte etmektedirler . Vücuda girdikten sonra bu parçalar yani virüs proteinleri bağışıklık sistemini öğrenmeye zorlamaktadır. Bu tamamen yeni bir tekniktir.
Oxford virüs aşıları ise şempanzeleri enfekte eden zararsız virüsü alıp bunu genetik olarak modifiye ederek koronavirüse benzetip bundan cevap beklemeyi ümit etmektedirler. İki büyük Çin aşısı ise orijinal virüsün etkisiz yani enfeksiyon oluşturmayacak formunu denemektedirler.
Hâlâ neler yapılması gerekiyor?
Aşı normal, yani sağlıklı insanlara yapıldığından mutlaka son derece güvenli olmalıdır. Aksi takdirde sağlıklı olan birçok insan tehlike altına atılacaktır. Bu nedenle:
* En önemli aşama güvenliğin ispatlanmasıdır.
* Diğer bir başlık aşının enfeksiyonu engellemesi ya da daha az ölümcül seyrettiğinin ispatlanmasıdır.
* Geliştirilen aşının kolay üretilebilir olması, yani milyarlarca doza ulaşması gerekmektedir.
* Çalışmaları sonuçları güvenli olarak açıklandığında, hükûmetlerce ve Dünya Sağlık örgütünce onaylanması gerekmektedir.
* Son olarak da en önemli sorun tabii ki Lojistik; milyarlarca insan buna nasıl kavuşacak.
Soruların tamamının cevabını vermek çok zor. Bunun tamamını bize zaman gösterecek bugünkü tahminler popülasyonun, yani Dünya nüfusunun %60-70'inin aşılanmaya ihtiyaç gösterdiğidir. Diğer kelimelerle, mükemmel çalışan bir aşıya milyarlarca insanın ihtiyacı vardır .
Sağlıkla kalın, coronasız kalın, maske ile kalın.
Yorum Yazın