Bir Darbe Anatomisi: "Başarılı" Darbe Girişimi Sonrası Bir Ülkede Yaşanabilecek 11 Olay
İçerisinde bulunduğumuz şu günlerde 15 Temmuz gecesi yaşanan olaylar sıklıkla konuşulmaktadır. Herkes bu olaylar hakkında, kendine özgü çeşitli yorumlara sahiptir. Biz de bu olaylara tarihi bir bakış açısıyla bakmaktayız. İşte bu sebeple başta ülkemizde yaşanan eski ihtilalleri taslak kabul ederek, bir ihtilal sonucu ülkede neler yaşanır? sorusuna cevap aramaya çalıştık.
Not: İhtilaller milattan önceki devirlerden beri mevcuttur, fakat biz buradaki tespitlerimizde sadece modern anlamdaki bir askeri müdahaleyi ele aldık.
1. Sokağa Çıkma Yasağı İlan Edilir
Modern dünyamızda neredeyse bütün askeri müdahaleler sonucunda, halkın güvenliği için ve askerlerin daha verimli hareketi açısından sokağa çıkma yasağı uygulanmıştır.
2. Cumhurbaşkanı Ve Başbakan Tutuklanır
Ülkemizde vuku bulan eski ihtilallere baktığımızda, ilk olarak Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ın kapılarının çalınarak tutuklanmış olduklarını görürüz.
3. Sokaklarda Tanklar Görülür
Tanklar, modern dünyada çok büyük bir askeri araç olmasının yanı sıra, neredeyse her askeri müdahalenin simgesi durumuna gelmiştir.
4. Siyasi Partiler Kapatılabilir
Askeri müdahalelerin temel amacı mevcut siyasi düzeni yeniden tasarlamaktır. Bu sebeple darbelerden sonra anayasa askıya alınarak siyasi partilerin faaliyetlerine son verilirdi. Özellikle 1980 ihtilalinde tutuklamalar sadece Başbakan ve Cumhurbaşkanıyla sınırlı kalmamış, ana muhalefet partisi CHP'nin lideri Bülent Ecevit başta olmak üzere birçok siyasi parti görevlisi de tutuklanmıştı.
5. Basın Ve Medya Organları Kontrol Altına Alınır
Askeri müdahalenin mimarı olan komutanlar, vatandaşlara ulaşacak haberleri denetlemek isterler. Bunun yanı sıra ihtilal aleyhine bir haber yapılmaması istenir. Bu sebeplerin yanında ihtilali halka duyurmak için de basın ve medya organları askerler tarafından kontrol altına alınır.
6. Komutanlar Yönetimi Devralır
Türkiye'de yaşanan askeri müdahalelerin ardından, sıklıkla yüksek rütbeli subaylardan oluşan bir komite kurularak, yeni anayasanın hazırlanmasına kadar bu komitenin ülkeyi yönetmesi sağlanmıştır. Genellikle askeri müdahaleyi tasarlayan Genelkurmay Başkanı, yeni düzen içerisindeki en yüksek makama erişir.
7. Yargılamalar Başlar
Askeri müdahalenin mimarları, kendilerine sebep olarak mevcut siyasi düzenin bozukluğunu gösterirler. Dolayısıyla ihtilal ertesinde, suçlu buldukları siyasetçileri yargılarlar.
8. Yeni Anayasa Hazırlanır
Askeri müdahale sonucu askıya alınan mevcut ülke anayasasının yerine, ihtilalcilerin bakış açısına uygun yeni bir anayasa hazırlanır. Darbeler sonucu hazırlanan yeni anayasalar bazen eskisinden iyi olabildiği gibi, bazen de ülke için yıllar boyu tamir edemeyecek hasarlar doğurabilir.
9. Suçlu Bulunanlar İdam Edilebilir
Eğer askeri darbenin vuku bulduğu ülkede idam serbest ise yargılama sonucunda bu cezaya çarptırılanlar infaz edilir.
10. Kamu Personelleri Fişlenir
Askeri müdahaleye karşı olan veya ihtilalin politikalarına ve amaçlarına ters düşen kamu personelleri zorla emekli edilerek veya görevlerinden alınarak fişlenir. Üniversitelerde görev yapan bütün akademik personel, profesörler, doçentler ve lise öğretmenleri gibi eğitimciler de bu kamu personelleri içerisine dahildir.
11. Sürpriz Bir Seçime Gidilebilir
Askeri müdahaleler işe yaramaz gördükleri mevcut siyasi düzeni ortadan kaldırdıktan sonra, yeni bir düzen tesis etmek zorunda kalırlar. Bu sebeple seçimlere gidilir. Seçimlere gidilmesi bazen birkaç yılı bulabilir. Vuku bulan darbeden sonra yapılan seçimler, genellikler ihtilali yapan askerler tarafından dizayn edilir. Fakat bu seçimlerden, ihtilalcilerin bile beklemediği sürpriz sonuçlar da çıkabilir.