Ağzınızdan Çıkana, Kulağınıza Girene Duyduğunuz Güveni Azaltacak Beyin Yakan Yalancı Paradoksu
Bundan yaklaşık 2500 yıl önce, Antik Yunan zamanlarında Kral Zeus bir savaşta ölür.
Bir inanışa göre de Kral Zeus’un mezarı Yunanistan’ın Girit Adasına yapılır.
Kral Zeus’a olan ilgi ve sevgi, zamanla Girit halkının onu tanrılaştırmasına değin varır.
Halk için artık tek bir tanrı vardır, Zeus.
Sadece Zeus’a tapan Girit halkı, diğer tüm Tanrıları aşağılamaya ve alay etmeye başlar.
O dönemde yaşayan filozof Epimenides, bu aşağılamalara daha fazla dayanamaz ve tüm Girit halkının onu duyacağı bir yerde konuşma yapar.
Tüm Girit halkına seslenerek der ki:
“Siz her biriniz boş beyinli birer mahlukatsınız, gerçek Rabbinizi unutup, tanrılaştırdığınız Zeus’a taparsınız.
Ey Giritliler; hepiniz birer yalancısınız.
Evet, doğru duydunuz.
Tüm Giritliler yalancıdır ve ben de bir Giritliyim!..”
Giritli bir filozof olan Epimenides ölümsüz bir önerme ortaya atarak "Tüm Giritliler yalancıdır." demiştir.
Epimenides'in bu ifadesi Epimenides paradoksu olarak adlandırılır. Zaman zaman Yalancı paradoksu veya Giritli paradoksu olarak da anılmıştır.
Paradoks şuradan kaynaklanmaktadır:
1- Eğer 'Tüm Giritliler yalancıdır' önermesini doğru kabul edersek, kendisi de Giritli olan Epimenides'in yalancı olması gerekir. Eğer Epimenides yalancıysa, tüm söyledikleri gibi, 'Tüm Giritliler yalancıdır' önermesinin de yanlış olması gerekir. Önermenin hem doğru hem yanlış olduğu sonucu çıkar.
2- Eğer 'Tüm Giritliler yalancıdır' önermesi yanlış kabul edersek, kendisi de Giritli olan Epimenides'in doğru söylüyor olması gerekir. Şu halde, 'Tüm Giritliler yalancıdır' önermesi doğru olmalıdır. Yine çelişkili bir sonuç çıkar.
3- Bir önerme hem doğru hem yanlış olamaz.
Peki, sizce "Tüm Giritliler yalancıdır!" önermesi doğru mu yoksa yanlış mı?
“Tüm Giritliler yalancıdır" biçimindeki önermeye, doğruluk değeri atfetmeye çalışıldığında ortaya içinden çıkılmaz bir açmaz çıkar.
Bu açmaz da bizleri, doğruluk kuramının çözmekle mükellef olduğu bir bilgi kuramına götürür.
Bilgi bilimciler tarafından halen tam manasıyla çıkmazdan kurtarılamayan bu önermeyi çözmek, ümitsiz bir girişimdir.
Çünkü açmazı bu yasağa uyarak yeniden üretmek olanaklıdır:
Aşağıdaki önerme doğrudur.
Yukarıdaki önerme yanlıştır.
Her iki önerme de kendi hakkında konuşmamaktadır ama açmazdan kurtulunamamıştır.
Bu paradoksun bir örneği de Fuzuli tarafından kaleme alınmıştır hatta:
Ger derse Fuzuli ki güzellerde vefa var...
Aldanma ki şair sözü elbette yalandır...
Yorum Yazın
vayy be bir cümle kuruyorsun yüz yıllar sonra hala senin o cümlen konusuluyor.:D acaba bende paradokslu bir şey söylesem ilerde insanlar paradoksumu konuşurl... Devamını Gör
Bunu konuşup görmen lazım sisjskdiddjdşdjdş
Şurda aklı başında iki kelime yazan ummak.. sevgili editcim ben mi yanlış anlıyorum, sen mi yanlış anlatıyorsun fuzuli'nin beyti ironi olmasın, paradoks ne a... Devamını Gör
A noktasından B noktasında 100 metrelik mesafeyi aslında hic gidemememiz gerekiyir .bu iki nokta yi sürekli bolemeyiz aralarında sonsuz sayılar vardır. O s... Devamını Gör