Türkiye’nin Uluslararası Sanat Değerleri Serisi III "Ferruh Karakaşlı Resimlerinin 10 Özgün Özelliği"
Alman filozof Karsten Harries, “Özgürlük sakinliği gerektirir, henüz bizim dünyaya bağlılığımız böylesi sakinliği imkânsız kılar. Bu yüzden dünyanın yerine başka bir şey koymak gereklidir. Bu yalnız, 'zihnin beyaz durumunu' davet eder, bütün dikkatler sessizliğe sahip olmayla ilgili olduğunda ve insanın hiçbir şey arzu etmediği zaman” der. Karsten Harries, zihnin ferahlığının “tabula rasa”dan, yani bembeyaz olan, bomboş olandan ya da kaotik olan, karmakarışık olandan geldiğini söyleyerek düalist bir tutum ortaya koyar.
Ferruh Karakaşlı resimleri ikinci vizyondadır.
Karmaşanın kusursuz hakimiyetinde bir resim tarzındadır. Olayı çağdaş sanatın modernite çabalarından ele alırsak, modernitedeki aralarında tamamen mekanik bir biçimde ilişkilendirilmiş bütüncül katılığını alaşağı eden çağdaş resim, figürü karmaşıklaştırmış, kaosa bina etmiş, mekanı bile 4 boyuta taşımıştır. Karakaşlı resmi de dört boyutludur. Yüzeyi alır. Şekli verir. Hızı çizer. Rengi buna ayrı bir boyut ekler. Resim içi “parçalı geometrilerle” bir iç yüzey/boyut daha oluşturur. Ve en sonunda resminin içinde zaman kavramını da dahil eder. Evet, Karakaşlı resimlerinde zaman ayrı bir boyuttur. Onun tuvallerindeki ara geometrik formlar, üçgenler, kareler, dikdörtgenler, içinde insanı, duyguyu, zamanı, kenti, duyuyu her şeyi çevreler, barındırır.
Sadece bu mu? Ferruh Karakaşlı tuvallerinde tasarlanan boyutlarda ölçü ve ölçek kavramını göremezsiniz. Onun resimleri, “konstrüktivizmle”le sentezlenen, dekonstrüktivist işlerdir. Bu garip bir tanımlama ve ikircikli bir tutumun göstergesi. Sorun mu var? Bizce yok. Harika gerçekten. Bu bilinsin isterim ki, sanat aynı zamanda zırvalama yetkisidir ve bunu sanatçının kendisinden alır. Belirtmek lazım gelir, bir Ferruh Karakaşlı işine bakıyorsanız, ilham verici bir ressama bakıyorsunuzdur. Onun çizimleri adeta insan atlasıdır. Çeşit çeşit, renk renk, kültür kültür, duygu duygu bir atlastır bu! Kendi ifadesiyle resimlerindeki figürlerin bildiğimiz evrendeki figürlerden çoğu zaman farklılaşmasının özünde ressamın özgün dünyasının yansıması vardır. Modacıdır kendisi, ikoniktir, dolayısıyla onun resmindeki figürler, sanat ve modayı bir araya getiren şık giyimli varlıklara dönüşürler. Bu acayip iyi bir tavurdur. Sadece bununla kalmaz; Ferruh Kakaşlı’da bazen bir at bazen bir köpek, kravat ya da papyon takar ve ressamın çok sevdiği kendi köpeği Jude’un partilerine katılırlar. Karakaşlı resimlerindeki ana figürlerden biri de ressamın köpeği Jude ve arkadaşlarıdır. Bu da yaşama “satirik” bir bakış olsa gerek. Mizahidir. Alaycıdır. Gerçekidir. Olduğu gibidir. Olması gerektiği gibidir! Neticesinde Karakaşlı resmi, insanın sahteliğine, kendi kıt, eksik, sınırlı ve bitimli bedenine mutluluk katan resimlerdir. O, insanın yaşamının olağan akışı içindeki dönüşümüne ve daha üst bir gerçekliğin bir yansıması olduğu şeklindeki anlayışına uzanan resimleriyle Türk resminde eşsiz bir anlam illüzyonu paradigması yaratır. “Saygıyla selamlıyoruz sizi Ferruh Üstat” demek istedim bir an!
Şimdi gelin böylesi söz ettiğim, giriş yaptığım bir ressamın profil yazısında Türk resminin özgün figürlerinden Ferruh Karakaşlı’nın niçin özgün olduğunu anlatan, bir ressamın profilini ortaya çıkaran, kendine has 10 özelliğini sıralayalım.
1. Ferruh Karakaşlı çünkü hayli önemli bir resim eğitimine ve görgüsüne sahip.
Üniversite eğitimi için gittiği Viyana’da sanata merakını ve yaratıcılığını Hundertwasser, Alfed Hrdlicka gibi önemli sanatçıların atölyelerinde ve Salzburg Yaz Akademisi’nde aldığı eğitimle birleştiren Karakaşlı, kent çizerliğinin kökenlerini burada atıyor.
2. Ferruh Karakaşlı çünkü tasarımda da bir Türkiye ikonu. O, “zamansız modanın temsilcisi” olarak değerlendirilen bir ikon olmuş aynı zamanda. Yaratıcılıkla temellenen modacılık ve yaratıcılıktan beslenen sanat, Karakaşlı'nın iki farklı üretimi olarak yan yanalar ama kendi ayaklarının üstünde duruyorlar.
3. Ferruh Karakaşlı çünkü uluslararası koleksiyonerlerin cazibe merkezlerinden. Avrupa başkentleri Viyana, Berlin, Londra, Milano başta olmak üzere, dünyanın her yerine önemli koleksiyonlara eserler vermeye devam eden bir ressamdan söz ediyoruz.
4. Ferruh Karakaşlı çünkü avangart bir sanatçıdır.
Kendi “kaotik/renkli” estetiğinde gerçekleşen bir yenileşmeden, yeni bir arayıştan ve sorgulamalardan söz etmeliyizResim estetiği bakımından öncü olması itibariyle, soyut kent-çizer dışavurumcu yaklaşımın resimlerine uygulanışında, semantik göndergelerin teşkilinde Ferruh Karakaşlı’in eserleri birçok bağlamda avangart eserler kapsamında değerlendirilmektedir.
5. Ferruh Karakaşlı çünkü evrensel-özgün bir doku/yüzey yaratıp, anlamsal bir çeşitlilik (diversity) işlerini yapıyor. Ressam özellikle “urban tribe” serisiyle resim serüvenini yepyeni bir görünüme doğru taşıyor. Semantik göndermelerle girişilen bu değişim, geleceğe yönelik uzlaşımlı bir zeminde yepyeni anlamsal unsurlar üzerinde yapılanıyor. Bears, chaps, furries, gangure girls, otakular ve rockabilities grupları çizgisel bir üslup çerçevesinde ressamın resminden bize bakıyor.
6. Ferruh Karakaşlı çünkü gerçek bir renk sihirbazı! Renkleri sert, bazen rahatsız edici ışık değerleri var figürlerinde ama nasıl özgün! Ressamın renkli yüzey alternatifleriyle zenginleşen biçimsel bir uzlaşma; tutarlı bir “kesintisizlikle” organik/yoğrulan bir biçimlemenin peşinde farklı bir kent temasını arkasına alarak ilerliyor. Kentsel parçalı ve büyük boyutlu anlatılarla çarpıcı bir görselliğe ulaşan bu üretim biçimi kırmızı, sarı, mor gibi sert renkler üzerine transfer edilmiş insan ve varlık siluetleriyle, mevcut görselliği daha derinlikli ve boyutlu yeni bir etkiye kavuşturuyor. Aykırı, isyankar, sıra dışı, şehirde bizimle olan ama sanki yokmuş gibi davrandığımız bir çok yaşam, birçok form, Ferruh Karakaşlı resmiyle özel bir çizgissel üsluba bürünüyor.
7. Ferruh Karakaşlı çünkü özgün bir estetik geliştiren kalitesi dünya çapında/çağında bir ressamdır.
Ferruh Karakaşlı eserleri çünkü sadece kendine hastır. Estetiği kendisine özgüdür. Kendisine dair bir düşünme kaynağına dayanır.
8. Ferruh Karakaşlı çünkü her daim boşluksuz ama eksiksiz bir yenilik sanatçısıdır. Onun “Authentcitiy” serisini oluşturan resimlerindeki kompozisyonu boşluksuz bir derinlik duygusuyla izleyiciye sanki tüm dünya oradadır yanılsaması yaşatır. Bu söz konusu boşluksuz resim yanılsaması öyle ustalıkla işlenmiştir ki soyutlamacı nitelik ve kavramsal gönderimlerle kurulan iletişime herhangi bir engel oluşturmaz.
9. Ferruh Karakaşlı çünkü psişik etkiler yaratan gönderme yapan “deneysel” bir ressamdır. Karakaşlı’nın espazsız resimleri, dışarıdan manipüle edilen resim yüzeyinin düzlemsi niteliği, kaotik resmin boşluksuz olarak örgütlenerek, bakışı dışarıda bırakan bir pisişik etkiye sahiptir.
10. Ferruh Karakaşlı’da çünkü renk çizgiden önce gelir ve bu resimde nadirdir. Aristo, “çizgi boş ile dolu arasındaki sınırdır” der. Çizgi önemlidir. Sanat tarihçisi Sezer Tansuğ’un resim okuma kılavuzunda; “Çizgi, yüzey üzerinde nesnenin ilk dış sınırlandırma eylemi olduğu için renkten de önce gelir. Resmin salt çizgilendirme isteğinden doğduğu bile ifade edilmiştir. Nitekim tarih öncesi insanın resim dünyasında da, ilkel insanda da, çocukta da, çizgi bu temel eğilimi belirler ve resim diliyle, ifadenin ana aracı olur” anlatımıyla çizginin resme kazandırdığı sanatsal etkiye açıklık getirir” diye açıklanır. Oysa ki, Karakaşlı’nın renk tayfı, renklerinin saflığı, onları bir araya getirme cesareti, çizgiyi ikinci sıraya iter. Bu da “spatuladan çok” fırçayla çizen ressam için teknik bir ayrılacalıktır.
Kaynakça:
Tansuğ, Sezer (1973). Resim Kılavuzu. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio