Örgü Makineleri Yüzyıllardır Varken Kroşe Makinesi Diye Bir Şey Neden Hala İcat Edilmedi?
Örgü ve tığ işi ya da diğer adıyla kroşe, birbiriyle sık sık karıştırılan iki el işi uğraşıdır. Örgü, insan gücüne ihtiyaç duymadan da yapılabilen bir şey haline gelmiş olsa da kroşe yapabilecek herhangi bir makine henüz icat edilmedi. Gelin bu ikili arasındaki farklara ve neden kroşe makinesinin bu yüzyıla kadar icat edilemediğine bir göz atalım!
Örgü ve tığ işi veya daha çok bilinen adıyla kroşe, çoğu zaman aynı şeylermiş gibi değerlendirilirler.
Yani hem örgüyü hem de kroşeyi bilmeyen bir insan, temelde ikisinin birbirinin yerine kullanabilecek şeyler olduğunu düşünebilir. Ama bu ikisi arasında benzerlikler olduğu kadar önemli farklar da vardır.
Hem örgü hem de tığ işi ya da kroşe, elyaf veya iplik kullanılarak kumaş oluşturulan işlemlerdir.
Her iki yöntemi de kullanarak kazaklar, battaniyeler, eşarplar, şapkalar, eldivenler, çoraplar yapabilirsiniz. Ancak iş tekniğe geldiğinde örgü ve kroşe arasındaki fark kritiktir.
İlk olarak örgü, iki iğne ile çalışmayı gerektirir ve kanca yoktur. Örgüyü, yün veya diğer iplik ilmeklerini iğnelerle veya bir makinede birbirine kilitleyerek kumaş yaratma sürecine verilen isimdir.
Örgü işleminde bir seferde birçok dikiş açık tutulur ve bir iğne bitmiş tarafı tutarken, diğer bir sonraki sırayı yaratır. Ayrıca üstünüze giydiğiniz günlük kıyafetlerin hemen hemen tümü, hele bir de biraz yumuşak ve esnekse markaların örgü makinelerini kullanarak yaptığı ve sizin de aldığınız ürünlerdir.
Kroşede ise tığ işi kanca kullanılır ve iğne veya iğneler söz konusu değildir. Kroşe, bir ipliğin ilmeklerini oluşturmak veya örmek için kanca kullanarak kumaş yaratma sürecine verilen isimdir.
Örgüyle kıyaslandığında, dikişler açık tutulmaz. Aksine her dikiş bir sonrakine geçmeden önce tamamlanır. Ayrıca kroşe, ya da tığ işinin makineyle örülmesi imkânsızdır, sadece bir insan bu gördüğünüz tekniği hakkını vererek kullanabilir…
Normalde bir kişinin sıfırdan kroşe öğrenmesi, örgü örmeyi öğrenmesinden daha kolaydır.
Yani şimdi kroşe öğrenmeye karar verseniz muhtemelen bir iki gün içerisinde ilk ürününüzü örmeye başlayabilirsiniz.
Hemen aşağıda gördüğünüz bu kazak hem bir insanın hem de bir örgü makinesinin kolaylıkla yapabileceği bir ürün👇
Burada gördüğünüz kazak 👇 ise tığ işi kanca kullanarak yapılmış. Bir insan bu ürünü kolaylıkla yapabilecek olsa da bir makine asla yapamıyor...
Peki neden? 2023 yılındayız ve hala kroşe makinesi icat edilmedi. Yani ilginç ama makineler bizim kolaylıkla yapabildiğimiz bir şeyi asla yapamıyor! Oysaki ilk örgü makinesi 1589 yılında çoktan icat edilmişti.
Uzman kişilerin söylediğine göre bu, örgüyü otomatikleştirmenin basit bir şey olmasından kaynaklanıyordu. Örgüde sürekli olarak kendini tekrar eden bir desen olduğu için bu döngüyü makineleştirmek zor bir şey değildi.
Kroşe ise o kadar basit değildi ve hala da değil. Örgüde dikişler, sadece üstte ve altta olanlarla iç içe geçerken, tığ işinde yani kroşede dikişler, yukarıdan aşağıya ve yan yana ilmeklenir.
Ve bir dikiş tamamlanmadan diğerine geçilemediği için kroşede dikişler, örgüdeki gibi açık bırakılamaz. Bu bir insanın kısa bir süre içinde zahmetsizce yapabileceği bir şeyken makineler için takip etmesi oldukça zor bir desene sahip.
Tığ işinde ya da kroşede, tek bir ürün içinde tonlarca farklı teknik var.
Dahası araştırmalara göre, herhangi spesifik bir tekniğin kullanılmadığı, temel bir kroşe dikişinde elinizi dokuz farklı yöne döndürdüğünüz 28 farklı hareket yapıyorsunuz.
Kroşe dikişler, herhangi bir yönden başlayabiliyor, kapalı bir dikişin herhangi bir tarafından geçebiliyor, bir dikişi atlayabiliyor veya ikiye katlayabiliyor.
Az önce belirttiğimiz en temel kroşe dikişinde bile 28 olan el hareketi sayısı, kroşenin tekniğine göre çok daha yüksek olabiliyor.
Tüm bu karmaşıklık ve hareket sayısının, yönünün ve izlenen döngünün farklılığı, tığ işi yapabilen, kroşe ürünler çıkarabilen bir makine yapmayı imkânsız hale getiriyor.
Dr. Gail Kenning’in MIT Press’teki makalesinde söylediğine göre, “Tığ işi tekniğinin serbest akışlı doğası ve tığ işi yapmak için gereken yüksek el becerisi yüzünden kroşe makinelerinin üretilmesi mümkün değil.”
Bugün internette kroşe makinesini arattığınız zaman karşınıza birtakım makine resimleri çıkabilir.
Ve bu makinelerin vaadi tığ işi yapabiliyor olmaları da olabilir… Aldanmayın! Çünkü endüstriyel ölçekte kullanılan sözde kroşe makineleri aslında çözgülü örme makinesidir.
Çözgülü örme makineleri de kroşedeki gibi kanca kullanır ve şeritleri yanal olarak bağlayabilir. Ama hepsi bu kadar!
Herhangi bir çeşitlilikleri yoktur, en temel kroşe dikişini dahi tamamlayamazlar ve kullanım amaçları da kroşe ürün yapmak değildir zaten.
Her şeyin altından giren üstünden çıkan teknolojiyi kullanarak tekniğine uygun şekilde çalışan bir kroşe makinesi üretilemiyor olması geleceğe dair inancınızı bir tık kırmış olabilir…
Yine de yaratıcı insan çabasına tabii bir şeyin robotlaştırılamamış ya da makineleştirilememiş olması ve kroşe ürünler yapabilmek için muhakkak bir insana ihtiyaç duyulması garip olduğu kadar büyüleyici de!
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yaratıcılığın Kitabı Örgü ile Yazılıyor: 17 Maddede Amigurumi Nedir?
Yorum Yazın