Dünyanın Çevresini Yüzyıllar Öncesinde Ölçmüş Antik Yunan Bilgini: Eratosthenes
Dünyaya dair günümüzde bildiğimiz birçok şey yüzyıllara yayılan bir birikim ürünü. Peki dünyanın çevresine dair yapılan ilk doğru tahminlerden birinin bir Antik Yunan bilgini tarafından öne atıldığını biliyor muydunuz? Gelin anlatalım...
Bundan yaklaşık 2240 yıl önce Eratosthenes adlı bir Yunan matematikçi, astronom ve filozof vardı.
Eratosthenes, günümüzde Libya sınırları içinde yer alan Kirene şehrinde doğdu.
Atina'da eğitim aldıktan sonra İskenderiye'ye giden Eratosthenes, burada İskenderiye Kütüphanesi'nin başına geçti.
Mısır'ın Asuan kentinde ise meşhur bir kuyu vardı.
Meşhur olmasının sebebi yaz gün dönümünün öğlen saatinde güneşin içine doğrudan, birazcık bile gölge yaratmadan, dik açıyla vurmasıydı.
Zira şehir Yengeç Dönencesi'nin üstünde yer alıyordu. Aynı zamanda İskenderiye ile aynı meridyendeydi.
Eratosthenes bu kuyuyu duymuştu. Bu durum ona bir fikir verdi.
Eratosthenes, Asuan ile İskenderiye arasındaki mesafeden haberdardı.
İskenderiye, o zamanın ölçü birimine göre Asuan'ın 5 bin stadya kuzeyinde kalıyordu.
İskenderiye'de yaz gün dönümü esnasında yere bir çubuk saplayıp oluşan gölgenin açısını ölçtü. Açıyı 7 derece buldu.
Asuan'da gölgenin açısı sıfırken İskenderiye'de 7 çıkmıştı.
7 derecelik açıyı çemberin 50'de biri olarak ölçen Eratosthenes, iki şehir arasındaki mesafe dünyanın uzunluğunun 50'de biri olmalıdır sonucuna vardı. Buna göre dünyanın çevresi günümüz ölçüsüyle yaklaşık 40 bin kilometre olmalıydı. Bu da günümüzde bildiğimiz çevre bilgisiyle neredeyse birebir örtüşüyordu! Sadece %1'lik yanılma payı içeren bir sonuca ulaşmıştı.
Eratosthenes'in bu bilgileri not düştüğü kitabı günümüzde kayıp.
Kendisinden biraz sonra yaşamış Kleomedes'in bu kitaptaki bilgileri bize aktarmış olması sayesinde Eratosthenes'in keşfinden haberdarız.
Eratosthenes böylelikle hem dünyanın çevresini yüzyıllar öncesinden ölçtü, hem de dünyanın yuvarlak olduğuna dair ilk kanıtları bize sunmuş oldu.
Yorum Yazın