Çalışanlardan Maksimum Verim Alınabilmesi İçin Ortaya Çıkarılan Japon Kuramı: Z Teorisi
Japonların hemen hemen her konuda neden bu kadar başarılı olduğunu düşündünüz mü?
Hayat kalitesinden, yaşam standartlarına, teknolojiye, üretime ve felaketlere karşı aldıkları dahiyane önlemlerle hemen hemen herkesin saygısını kazanan Japonların bu başarılarının ardında çok sıkı bir kuram var: Z teorisi.
Bilinen akımlar içerisinde oluşturulan X ve Y kuramlarına alternatif olarak ortaya çıkarılmıştır ve “Z” isimi de buradan gelmektedir.
1. Kabul edelim. Millet olarak çekik gözlü dostlarımızı çok seviyoruz. Japonlara olan hayranlığımız dillere destan.
2. Bu kadar kalabalık bir ülkede, böylesine refah içinde yaşamalarının belli başlı sırları olmalıydı.
100 milyonun üstünde nüfusa rağmen suç oranı neden minimum düzeyde olabilir ki? Alt maddelerde bunların da birkaç açıklaması var.
Ekonomi Bakanlığı tarafından açıklanan 2016 verilerinde Japonya'da Suç Oranı II. Dünya Savaşı sonrası en düşük düzeydeymiş.
Bakanlık tarafından açıklanan verilere ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
3. Peki neden tecavüzler, adam öldürmeler, silahla yaralamalar bu kadar düşük? Temelinde belli başlı birkaç neden var. Bunlardan ilki eğitim. Japonya'da okuma yazma oranı %100!
4. Aynen öyle %100 okuma oranı olan bir ülkede iyi, çalışkan, kurallara tümüyle ayak uyduran ve anlayışlı bir insan olmak hiç de zor olmasa gerek.
5. İş hayatında, teknoloji ihracatında, patronların çalışanları mutlu etmesindeki temel sırlardan birisi de Z Teorisi.
Z Teorisi, bilinen görüşlerin (X ve Y) insanı neredeyse hiç dikkate almayan, tümüyle örgüt odaklı görüşlerinin aksine bireyin, önemsendiği hatta her türlü yönetim sürecine aktif olarak dahil edildiği bir bakış açısı getirmektedir.
Bu açıdan bakıldığında klasik teorilere daha yakın bir anlayış sergilemektedir. Ancak bilinen yaklaşımların aksine bütüncü bir bakışla toplum içindeki bireyin kendisi de dikkate alınır.
Z Teorisi, klasik teorilerin şekillendiği bir dönemde Douglas McGregor tarafından oluşturulan X ve Y kuramlarının verilerinden de yararlanılarak bir alternatif oluşturulmuştur.
6. Z teorisinin insan davranışları hakkındaki 5 farklı varsayımı çok etkileyici.
İnsan tembel veya çalışkan değildir; düşünme, karar verme ve azmetme yeteneklerine sahiptir.
Salt felsefi açıdan bakıldığında insan doğuştan ne iyidir, ne de kötüdür yani dürtülere göre her ikisine de yatkındır.
İnsanı motive eden en temel unsurlar çalıştığı ortam ve çevresel koşullardır.
Motivasyon iç veya dış zorlamalarla (mobbing) sağlanamaz, insan ancak mantık yoluyla ve açıklamalarla ikna edilebilir.
İnsanı iyimser veya kötümser olarak değil, tarafsız olarak değerlendirmek gerekir.
7. Z Teorisine esas teşkil eden Japon Yönetim Sistemi ise başlı başına büyüleyici unsurlar içeriyor.
Ömür Boyu İstihdam / İş Güvencesi
Uzmanlaşmamış (Yarı Uzmanlaşmış) Mesleki Gelişme
Yavaş Değerleme ve Terfi
Ortak Karar Verme / Katılımcılık
Ortak Sorumluluk
İşletme İçi Örtülü Denetim Mekanizmaları
Rotasyon / İşletme İçi Yer Değiştirme
İnanılmaz öyle değil mi? Ne kadar da bize uzak ve hayal gibi görünen şeyler...
8. Şu aşağıda gördüğünüz fotoğraf bir işkence ya da eziyet değil. Tamamen iyi bir insan olarak yetişmenin, daha doğrusu yetiştirilmenin ilk adımı.
Japonya'da temel eğitimin ilk 4 yılını ağır dersler öncelikli olmaz. Çocukların algılama çağlarını iyi bilen Japonya Eğitim Bakanlığı, müfredatlarına bireylerin gelecekte yapması gereken temel temizlik ve anlayış duygusunu işliyor.
Ülkesinin kurtarıcı ve kurucularını tanıyarak büyüyen bu çocuklar, gelecekte iyi bir insan oluyor.
Z Teorisinde, klasik yönetimlerin anlayışındaki emir-komuta zinciri ve hiyerarşik yapı ilkelerinin aksine, ortak karar verme ve karar almalar söz konusudur.
9. Devletle ilgili işlerin yürütülmesi yaklaşımdaki formelleştirilmiş (biçimsellik) ve kişisel olmayan iş anlayışının büyük oranda reddedildiği Z Teorisinde, çalışanların işlerini benimsemeleri en önemli unsurdur.
Hal böyleyken yukarıda uyuyakalmış insanlar toplum tarafından anlayışla karşılanır ve ellerinden geldiğince yardım edilir.
Japonya'da çalışma esnasında uyumak kabul edilebilir ve kurallara aykırı olmayan bir eylemdir.
Bu, personelin işini benimsediğini ve daha iyi motive olmasını sağlamak için işveren tarafından da onaylanan, kabul edilen bir durumdur.
Bireysel sorumluluğun esas olduğu Bürokratik yönetimlerin tam tersine Japonlarda Ortak Sorumluluk duygusu vardır.
İşin en küçük parçalarına kadar ayrılarak yapılması anlayışı Z Teorisine göre gerekliliktir. Ancak çalışanın iş bütünü hakkında bir bilgiye sahip olması her durumda önemlidir. İşin hangi kolunda olursanız olun ama yapılan işin bütününe hakim olmanız gerekir.
Nasıl olacak bu diye sakın dert etmeyin. Çünkü, iş hayatında da eğitim ilk sırada yer alıyor.
10. Kusursuz mu? Elbette hayır! Uzmanlaşmış mesleki çalışmanın da Z Teorisinde kısmen de olsa terk edildiği görülür.
20. Yüzyılın ortalarında itibaren ortaya çıkan ve “Aşırı Uzmanlaşma” olarak da bilinen problemin çözümünü Z Tipi yönetim anlayışının kendi bünyesinde doğal olarak taşıdığı görülmektedir.
Aşırı Uzmanlaşmada birey tek bir alanda konuya derinlemesine hakimken ve tüm becerileri bu alanda gelişmişken, bütünsel bir bakış açısından yoksundur. Hatta bağlantılı yan dallarda bile yetersiz bilgisi vardır hatta hiçbir bilgiye bile sahip olmayabilir. Ancak farklı alanları kapsayan rotasyona dayalı Z tipi yönetim bu sorunun büyük oranda üstesinden gelmiş durumdadır.
11. Z Teorisi, bütünsel bir bakış açısını ve özellikle bireyi çevresi ile birlikte değerlendirmeyi benimsemiştir, çalışanı etkileyen çevresel faktörlere önem vermiştir. Örneğin iş yeri içindeki sosyal olanaklar gibi.
12. Bireyin veriminin, işletmenin verimine yansıyacağı ve olumlu katkı sağlayacağı öngörülmüştür. Bu yönetim anlayışında özellikle çalışanların sorumluluk ve karar almada etkin olmaları ise sisteme doğrudan katılımları sağlamaktadır.
13. Teoriyle ilgili harika kitap önerileriyle içeriğimizi sonlandıralım.
Ouchi, William, Teori Z, Japon Yönetim Tarzı
Wolferen, Karen von, Japon Gücünün Sırrı
Bacarr, Jina. How to Succeed in a Japanese Company.
Genç, Nurulllah, Yönetim ve Organizasyon.
Yorum Yazın
Kuran kurslarına veya cemaatlerde kafası yıkananlara bunları anlatmak çok saçma bence. Almıyor kafaları almıyor. Kapasite yok. Toplumun geneli suçlu yukarıda... Devamını Gör
Önemsedikleri eğitim kültür saygı tabi ki insana ve topluma faydalı içerikte de belirtildiği gibi suç oranını düşüren temel bu. Ama programlanmış robot gibi... Devamını Gör
Çalışmaya o kadar uzağım ki tembellikten yazıyı okumadım tşk üniversiteye kadar bana test çözmekten başka bir şey öğretmeyen milli eğitim