Burç Yorumlarına Neden Körü Körüne İnanmamanız Gerektiğini Biliyor musunuz?
Genel olarak kabul gören 12 burç tüm dünyada ilgiyle takip edilmektedir. Yıllık, haftalık, günlük yorumlarla, kişilik analizleriyle kahinliğe soyunan astrologlar ve onların 'yorumları' ne kadar hayata dahil edilebilir hala tartışılmaktadır.
Dünya genelinde olduğu kadar Türkiye’de de fal bakımının yaygın olması kadar astrolojinin kendisine de ilgi duyulmaktadır. Öyle ki bazı insanlar ciddi bir şekilde karşılarındaki kişileri burçlarına göre bile yorumlayabilmekte ve hatta olası eş arayışında burçları da göz önünde bulundurabilmektedirler.
Neymiş bu astroloji?
Astroloji (Astrologia), Yunanca yıldız anlamına gelen 'astro' ve bilgi anlamına gelen 'logos' kelimelerinden türemiştir. Oxford Dictionary’e göre 'Yıldızların yer olayları üzerindeki etkisini belirtmeye ve bu etkileri göz önünde tutarak geleceği önceden bildirmeye dayanan falcılık sanatı.” diye belirtmiştir. Türk Dil Kurumu ise daha genel bir tanımlamayla; yıldız falcılığı olarak yorumlanmaktadır.
Birçok sayıda astroloji türü olsa bile, Zodyak (yani Güneş, Ay ve gezegenlerin gökyüzünde üzerinden hareket ettikleri takımyıldızların kemeri, diğer adıyla Burçlar Kuşağı) incelemesi genel olarak ikiye ayrılmaktadır: Hintlilerin kullandıkları Vedik Astrolojisi’ndeki Sidereal Zodyak ve Batı Astrolojisi’nde kullanılan Tropikal Zodyak.
Zodyak ve yıldızlar arasındaki bağlantı nedir?
Gökyüzünde hayali bir daire olduğunu düşünün, bu Zodyak’ı temsil edecektir. Bu dairenin içinde göksel objeler (Güneş, Ay ve gezegenler) belirli yörüngelerde daima hareket halindedirler. Bu objelerin pozisyonlarını hesaplayabilmek için referans noktaları gerekir, bunların da sabit olmaları gerekmektedir. Sidereal Zodyak, sabit yıldızlar oldukları gerekçesiyle Takımyıldızlarını kullanır. Başlangıç noktası olarak Koç takımyıldızı kullanılır. Toplamda 12 takımyıldızı olmakla birlikte bu 360 derecelik hayali daire 12’ye bölünerek her bir takımyıldızı 30’ar dereceye tekabül eder.
Tropikal Zodyak ise referans olarak Ekinoksları (Gündönümünü) kullanır, yani Güneş ile Dünya’nın arasında dört mevsimi (İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış) de yaratan bağlantıyı temsil ederler. Başlangıç noktası yine Koç takımyıldızıdır ve İlkbaharın ilk günüdür. Kısacası baharın ilk gelişiyle Güneş’in hayali dairedeki pozisyonu Koç burcunun ilk derecesidir.
Günümüz fenomeni Batı Astrolojisi
Helenistik Astrolojisi’nin bir uzantısıdır ve Zodyak üzerine kuruludur. 12 takımyıldızından kaynaklı 12 temel burçtan oluşur. Günümüzde en çok uygulanan astroloji türü budur ve günlük ile haftalık gazete köşelerini doldurmaktadır. Aynı zamanda kişilerin Doğum Haritaları çıkartılır, yani bir insanın doğduğu anda Güneş, Ay ve gezegenlerin gökyüzünde çizdikleri şekillerin Dünya’dan görünüşüdür. Bu harita kişinin doğum tarihi, yeri ve saatine göre çıkarılır ve sonucunda kişiliğini, yeteneklerini, gelecekteki durumunu ve başarı derecesini gösterir (astrologlar bu noktada “Astroloji deterministik değildir” derler, yani “Kader” ile karıştırılmamalıdır. Söyledikleri şey sadece “Tarih kendini tekrarlar / tarih tekerrür eder”dir).
Bahsi geçen 12 burcun isimleri ve tarihleri şöyledir:
Koç Burcu (Aries) - 21 Mart - 20 Nisan
Boğa Burcu (Taurus) - 21 Nisan - 21 Mayıs
İkizler Burcu (Gemini) - 22 Mayıs - 21 Haziran
Yengeç Burcu (Cancer) - 22 Haziran - 22 Temmuz
Aslan Burcu (Leo) - 23 Temmuz - 23 Ağustos
Başak Burcu (Virgo) - 24 Ağustos - 22 Eylül
Terazi Burcu (Libra) - 23 Eylül - 23 Ekim
Akrep Burcu (Scorpion) - 24 Ekim - 22 Kasım
Yay Burcu (Sagittarius) - 23 Kasım - 21 Aralık
Oğlak Burcu (Capricorn) - 22 Aralık - 20 Ocak
Kova Burcu (Aquarius) - 21 Ocak - 18 Şubat
Balık Burcu (Pisces) - 19 Şubat - 20 Mart
O kadar bilimsel veri kullandın, Zodyak-Ekinoks falan derken aklımız karıştı... Astroloji bilim mi değil mi?
Sorunuzun cevabı astrolojinin bir bilim dalı olmadığıdır. Astroloji bir bilim dalı değildir, üniversitelerde astronominin yanında okuyabileceğiniz ek bir bölüm değildir, ancak işin içinde para kazanmak varsa, maalesef astrologların astronomlardan daha fazla kazanç elde edebildiklerini görebiliriz.
Astroloji de zaman ve mekan gibi kavramlar üzerinde bir sistem olduğu için mekan değişebilse de zaman değişemediği için bir bilim dalı değildir. Astroloji bir bilim olmamasına rağmen bilimsel ögelerle açıklamalara yer verebildiği için astroloji bir ilimdir. Yani seziler ön plandadır, meta veriler değil.
Yüzlerce sözde “astrolog” ve milyonlarca astrolojiye inanan insanlarla belirli testler yapıldığı halde, günümüzde astrolojinin doğru olduğunu gösteren herhangi bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.
Evren hakkında yeterli bilgilere sahip olmayanların zamanındaki inançlara dayanan bu sistem yine de birçok kişinin ilgisini çekmeyi başarmıştır. Ancak farklı astrologlara danıştığınızda ve farklı yayınlara baktığınızda, aralarındaki farklılıkları, tutarsızlıkları, çelişkileri ve hepsinde rastlanan bilimsel hataları bariz bir şekilde fark edebilirsiniz ve bu bize astrolojinin güvenilir bir bilgi kaynağı olmadığını ve bilimsel bir temeli olmadığını göstermektedir.
Her ne kadar astrolojinin kaderi belirlemediğini belirtenler olsa da, yazdıkları kitapları inceleyince gelecekten emin bir şekilde konuştuklarını görebilirsiniz. Günümüzde günlük burçlara birçok kişi zevk amaçlı baktığı halde, koca bir yılı anlatan kitaplara olan güvenin günlük burçlara oranla daha fazla olduğunu görüyoruz.
Bilim değil diyorsun ama benim bütün kişilik özelliklerimi biliyor bu da mı yalan?
Yalan değil, psikoloji. Burç özelliklerinde yazılanların birçoğu toplumun bütününü anlatan şeyler olmaktadır. Bir şeyin ya da yazının sizi tarif ettiğini ve size özel olarak yazıldığı duygusuna kapılmanız “Forer (Barnum) Etkisi” olarak bilinmektedir ve bu falcılık ve diğer sahte-bilimsel uygulamaları için de geçerlidir.
Aranızda Kova Burcu olan varsa, sizin için yazılan genel özellikleri kısaca özetleyelim:
'Uyum arzunuz bulunmaktadır. Dengenizi bazen sağlayabiliyorsunuz ve adaletli davranabiliyorsunuz, ancak bazı duygusal gelgitleriniz olmaktadır ve her zaman “hayır” diyemiyorsunuz. Kararsız olduğunuz halde umut dolusunuz ve belirli bir çekiciliğiniz bulunmaktadır.'
Bu yazı bir açıdan sizi tarif ediyor mu? Eğer cevabınız “evet” ise, az önce size Terazi Burcu için söylenenleri yazdık. Peki Kova ya da Terazi olmayıp da bu söylenenler sizin için de geçerli midir? Kısa bir test yapmak için, herhangi bir kaynağa bakın ve kendi burcunuz haricinde diğer burç özelliklerini de okuyun (veya bir arkadaşınızdan size bir kitaptan sırayla burçların özelliklerinizi okumasını isteyin ve hangisinin sizin burcunuz olduğunu tahmin etmeye çalışın; bunu birçok farklı kitapla/kaynakla deneyin). Mutlaka sizin kişiliğinizle uyum içinde olan birçok yazı görebileceksiniz. Gen haritanızın burç takviminizden daha doğru bilgiler vereceğine eminiz.
Forer (Barnum) Etkisi
Forer etkisi (P. T. Barnum'un gözlemlerinden sonra Barnum Etkisi olarak da adlandırılmıştır) bireylerin, özellikle kendileri için hazırlanmış gibi görünen ama aslında büyük çoğunluktaki insanlara uyacak kadar genel ve belirsiz kişilik betimlemelerine yüksek puan verme eğilimlerini anlatan bir gözlemdir. Bu etki, tarot, grafoloji, astroloji, falcılık ve kişilik testlerinin bazı türleri gibi yaygın olarak kabul görmüş inanış ve uygulamalar için açıklama getirmektedir.
Bununla ilgili ve daha genel bir etki ise kişisel onaylamadır. Kişisel onaylama, birbiriyle alakası olmayan ya da tamamıyla rastlantı olan iki olay, bir inanış, beklenti ya da hipotez bir ilişkilendirmeye ihtiyaç duyduğundan dolayı, ilişkiliymiş gibi algılanması durumudur. Bundan dolayı insanlar, kendi kişiliklerini algılayışlarıyla, burçlarının gösterdikleri arasında ilişki kurmaya yatkındırlar.
Kafamızda deli sorular...
Astroloji’de daha çok yıldızlar ve gezegenler ön plandadır, ancak neden nebulalar, galaksiler, kara delikler ve diğer gök cisimlerden bahsedildiğini de pek göremiyoruz? Neden insanların kişilikleri doğum anına bağlıdır? Arada bulunan bir tabaka nasıl oluyor da henüz doğmamış bir bebeği yıldızların ve gezegenlerin etkisinden koruyabiliyor? Yükselen burcu ve diğer şeyleri de hesaba katsak bile, bu şeylerle beraber 12 tane burcu ele alarak milyarlarca insanı 12 kategoriye nasıl ayırabiliriz? Eğer Güneş Sistemi’mizdeki gezegenlerden biri yok olursa, bu Dünyada milyonlarca insanın kişiliksiz olacağı anlamına mı gelmektedir? Neden ikizler aynı tarihte doğdukları halde farklı kişiliklere sahiptir? gibi birçok soru sorulabilir.
Peki doğru olmasa bile öylesine inansak, ne tür bir zararı olabilir ki?
Bazı insanların iş hayatı, günlük hayatı, arkadaş çevresi ve ilişkileri burçlar yüzünden kötü bir şekilde etkilenmektedir. İnsanlar ilişki ararken burçlarıyla uyum sağlayacak kişiler aramaktadır ya da yaşanılan ayrılıkların sebepleri arasında burç uyumsuzluğunu da dile getirilebilmektedir. Her ne kadar “Bugün daha mutlu olun” gibi güzel tavsiyeler verilse de, bazı durumlarda psikolojinizi olumsuz yönde etkileyebilir. Buna kısa bir örnek olarak “Bu hafta yakın bir arkadaşınızla tartışabilirsiniz” yazmasıyla kendinizi psikolojik açıdan yakın bir dostunuzla tartışmaya hazırlanıp tartışmayı kendiniz bile başlatabilirsiniz ve bu çevrenizdeki insanlarla kurduğunuz ilişkiler arasında olumsuz bir etki bırakabilir.
Her ne kadar hobi olarak astroloji ile ilgilenseniz bile, astrolojinin hiçbir bilimsel dayanağı olmadığını ve içeriğinin bütün olarak hatalı olduğunu, doğruluk payı olanlarınsa her zaman tesadüfi benzerliklerden kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Başkalarının hayatınızı nasıl yaşamanız, nasıl hissetmeniz gerektiği hakkında hüküm vermesine izin vermeyin. Araştırın, şüphe edin ve her zaman "kendiniz" olarak kalın.
Yorum Yazın