Yalan Yakalama Taktikleri

J.J. Newberry, yalan tespit etme sanatı konusunda uzmanlaşmış, eğitimli bir ajandı. Silahlı çatışmaya tanık olmuş bir kadın karşısında oturup “Ben kimseyi görmedim, silah seslerini duyduğumda sadece gözlerimi kapadım ve kaçtım.’’ dediğinde kadının yalan söylediğini anlayacak kişi oydu. Yalan yakalama yöntemleri sadece ajan Newberry gibi ajanların kullanımında değil. Bugün hepimiz yalanları tespit etmede usta olabiliriz.

1. Tutarsızlıklar

Sorguladığı kadın silah seslerini duyunca kaçtığını ve hemen saklandığını söylediğinde, Newberry tutarsızlığı hemen fark etmişti.“Silah sesi duymuş ama dönüp bakmamış öyle mi? Bu, bir insanın öyle bir duruma vereceği tepkiyle kesinlikle uyuşmuyor.” Doğru söylemediğine inandığınız biriyle konuşurken sizin de bakmanız gereken şey budur: Hikayede tutarsızlıklar var mı?

2. Beklenmeyen Bir Soru Sorun

İnsanların sadece yüzde dördünün başarılı yalancı olduğunu belirten Newberry, ‘‘Ama Pinokyo gibi burunları uzamadığından, yalanını sizin yakalamanız gerekir” diyor. Yani, yalanı yakalamak için kişilere dikkatli yaklaşın ve hiç beklemedikleri bir anda onlara cevabını önceden hazırlamadıkları sürpriz bir soru sorup onları tuzağa düşürün.

3. Kişinin Normal Halini Göz Önünde Bulundurun

Karşınızdakinin dürüst olmadığının en önemli göstergelerinden biri, davranışlarındaki değişikliklerdir. Normalde gergin olup da şimdi sakin olan veya normalde sakin olup da şimdi gergin olan birine dikkat etmemiz gerekir.

4. Samimi Olmayan Duygulara Dikkat Edin

Birçok insanın gülümsemeyi taklit edemeyeceğini söyleyen Dr. Maureen O’Sullivan, “Ya zamanlaması yanlıştır, ya olması gerekenden fazla süre sürer ya da başka duygularla karışır. Hatta belki siniri saklamak için gülümseme taklit edilmiştir. Bunu da içten bir gülümsemeye göre dudakların daha küçük ve daha ince olmasından çıkartabilirsiniz” diyor. Bu sahte duygular, kişinin doğru söylemediğinin iyi birer göstergesidirler.

5. İçten Gelen Tepkilere Dikkat Edin

“İnsanlar içe doğma ya da sezgi derler, ancak bence asıl gördükleri karşısındakinin gerçek duygularıdır’’ diyor O’Sullivan. Karşınızdakinin dürüst olmadığını düşünür, şüpheleniyorsanız içgüdülerinize güvenin.

6. Ufak Yüz İfadelerine Dikkat

Şüpheleniyorsanız ve içinizden bir ses size gerçekleri söylüyorsa dikkat edin. Karşınızdakinin yüz ifadesinde tahmin ettiğiniz gerçeği görebilirsiniz. Yalan söyleyen kişi ne kadar yalanını saklamaya çalışsa da gizlenmiş duyguları saniyelik de olsa yüzüne yansır. Örneğin bir insan suçluysa ama masum taklidi yapıyorsa, suçluluk ifade bir an bilinçsizce yüzünde belirecektir. İşin sırrı bunu görmekte…

7. Çelişkileri Arayın

Genel kural, bir insanın anlattıkları, el-kol hareketleri ve sesiyle uyuşmazsa bu insanın yalan söylediği anlamına gelebilir. Bu çelişkiler, sesle kelimeler arasında, sesle hareketler arasında, hareketlerle kelimeler arasında ve surat ifadeleriyle kelimeler arasında görülebilir.

8. Tedirginlik Duygusu

Bir kişi göz temasından kaçınıyorsa ve bu durum kişinin normal haliyle örtüşmüyorsa o kişi yalan söylüyor olabilir. Yalan söyleyenler, başka yöne bakarlar, terlerler, huzursuz görünürler.

9. Fazla Detay

Birine ‘‘Neredeydin?’’ diye sorduğunuzda size ‘‘Yumurta, süt ve şeker lazımdı. Markete gittim, yolda nerdeyse bir köpeğe çarpıyordum. Bu yüzden arabayı yavaş kullandım …” şeklinde cevap veriyorsa, şüpheleriniz doğru demektir. Kişilerin çok fazla detaya girmeleri, durumdan nasıl kurtulacakları hakkında çokça kafa yordukları ve bunun sonucunda detaylı bir yalan uydurdukları anlamına gelir.

10. Doğruyu da Görmezden Gelmeyin

Newsberry’e göre birinin doğru söylediğini anlamak, yalan söylediğini anlamaktan daha önemli olabilir. Çünkü insanlar bazen doğruyu söylerken, yalan söylüyorlarmış gibi tepki verebilirler.