İkinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Dünyadaki Darbeler ve Darbe Girişimleri

Türkiye hala 15-16 Temmuz’da yaşanan darbe girişiminin etkisi altında. Türkiye’nin siyasi tarihindeki iki askeri darbe (1960 ve 1980) ve üç muhtıra (12 Mart, 28 Şubat ve 27 Nisan) olaylarının ardından gerçekleşen bu girişim, aynı zamanda ilk defa halkın tanklara karşı sokaklara dökülmesine de yol açtı. 

Peki İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana dünya kaç darbeye ve darbe girişimine şahit oldu?

Doğruluk Payı'ndan Bengi Cengiz'in, Amerikalı akademisyenler Jonathan M. Powell ve Clayton L. Thyne’nin derlediği verilere dayandırdığı habere göre; 1950 yılından 2010 yılına dek dünyada 475 adet darbe veya darbe girişimi söz konusu oldu.

Bunların 239’u darbe girişimi olarak kaldı ve sivil yönetim tarafından bertaraf edildi. 236’sı ise askeri kanadın sivil yönetime el koyması ile sonuçlandı. Diğer bir deyişle, bu 475 olayın yüzde 50,32’si darbe girişimi olarak kalırken, yüzde 49,68’inde ise darbe gerçekleşmiş.

Tablolardan görüldüğü üzere, 1950 yılından bu yana yaşanan darbelerin ve darbe girişimlerinin büyük bir çoğunluğu Afrika’da ve Latin Amerika’da gerçekleşti.

Veri tabanı yıllara göre incelediğinde bazı dönemlerin darbe girişimleri ve gerçekleşen darbe sayısı açısından yoğun olduğunu görülüyor. Örneğin, 1966 yılı hem darbe girişimleri açısından hem de gerçekleşen darbeler açısından veri seti içindeki zirve noktasını işaret ediyor.

Söz konusu veri 5 yıllık periyotlar halinde incelendiğinde ise belirli dönemlerde darbelerin ve darbe girişimlerinin sayılarının arttığı görülüyor. 

Özellikle 1960-1975 arasında çok sayıda darbe ve darbe girişimi gerçekleşmiş durumda. Özellikle sömürgelikten kurtulan Afrika devletleri ile Latin Amerika’da çok sayıda darbe ve darbe girişimi gerçekleşmişti.

2010 yılından beri dünyada 10 tane darbe girişimi yaşanırken, 9 tane de darbe gerçekleşti. 

Bu tarih aralığında darbe girişimlerine sahne olan ülkeler şunlar: Gine-Bissau, Madagaskar, Gine, Mali, Sudan, Papua Yeni Gine, Lesotho, Burkina Faso, Burundi ve Türkiye. 

Darbe yaşayan ülkeler ise şunlar: Nijer, Mısır, Gine-Bissau, Mali, Maldivler, Ukrayna, Burkina Faso ve Tayland.

Kaynaklar:

Doğruluk Payı

Powell&Thyne Veriseti

Konuyla İlgili Akademik Makaleler

Akademik Makale