Hayri Cem Yazio: Olimpiyat Oyunlarının Kısa Bir Tarihçesi
Spor insanların büyük çoğunluğunun yaşamında önemli bir yer tutar. Kimileri aktif olarak spor yaşamının içindeyken kimileri de spor aktivitelerini izlemekle yetinirler.
Spor tarihçileri, sporun başlangıcını İlk Çağlara kadar götürmektedirler. İnsanların spora, avlanma ve savaş aktiviteleri ile birlikte başladığı varsayılmaktadır.
Düşmanlara karşı galip gelebilmek için savaş araç ve tekniklerini iyi kullanmak gerekmektedir.
Bundan dolayı savaş alet ve araçlarını iyi kullanmak için eğitime ihtiyaç duyulmuştur. Muhtemelen ilk kullanılan silahlar; Taş atma, mızrak, ok/yay ve kılıç idi.
Tarihçilerin önemli bir kısmı, savaş aletlerinin kullanım eğitiminin başlaması ile sporun başladığını kabul etmektedirler. Bu aktivitenin ise yerleşik hayata geçişle başladığı iddia edilmektedir. Tarihçilere göre ilk yerleşik düzene geçiş Sümerler döneminde gerçekleştiğinden, savaş aletlerinin kullanımının eğitiminin de de Sümerler döneminde başladığı, bir başka deyişle sportif aktivitelerin Sümerlerle başladığı kabul edilmektedir.
Antik Yunan'da spor
Bilinen ilk sportif yarışmalar Antik Yunan’da görülmüştür. M.Ö 776 yılında yapılan ilk Olimpiyat Oyunları kayıtlara geçmiş ilk spor müsabakalarıdır. Günümüzde de Olimpiyat Oyunları spor dünyasının en önemli organizasyonudur.
Yunanlılar hastalık ve savaşların tanrılar tarafından çıkarıldığına inanırlardı. Antik Çağ’da Yunan yarımadasında şehir devletleri vardı ve aralarında sürekli savaşırlardı. Savaşlardan bıkan Elis kralı Iphitus Delphi’deki tapınağın kutsal rahibesine savaşları durdurmak için ne yapmaları gerektiğini danışmak için gider.
Delphi’nin rahibesi kral Iphitus’a belli dönemlerde ateşkes ilan edilip, krallıklar arasında atletizm yarışmaları yapılmasını önerir. Tanrıların kutsal mekanı olan Olympia’da ilk yarışmaların yapılmasına karar verilir. M.Ö 776 yılında ilk Olimpiyat oyunları gerçekleştirilir.
M.Ö 632 yılına kadar Olimpiyatlar dört yılda bir gün, sadece koşu yarışı olarak yapılırdı. Bu tarihten sonra oyunlar beş gün yapılmaya başlandı. 1168 yıl süren Olimpiyat Oyunları M.S.392 yılında Romalıların Yunanistan’ı işgal etmesi ile birlikte Romalılar tarafından yasaklandı.
Antik olimpiyatların programı
1.GÜN: Yarışmacılar ve jüri üyeleri sabah erkenden Zeus’un heykeli önünde toplanıp, yarışmalarda hile yapmayacaklarına dair yemin ederlerdi.
Oyunlar başlamadan önce şairler ve tarihçiler birer resital verirdi. Seremonilerden sonra yarışlar başlardı. Koşu yarışları ile başlayan Olimpiyat Oyunlarına MÖ 616 yılında Boks, MÖ 632 yılında ise Güreş müsabakaları dahil edildi.
2.GÜN: Sabah Hipodromda at yarışları ve at arabası yarışları yapılırdı. Öğleden sonra ise, koşu, güreş, boks, disk atma ve uzun atlamadan oluşan Pentatlon yarışları yapılırdı.
3.GÜN: Tüm yarışmacıların, jüri üyeleri ve elçilerin oluşturduğu bir resmi geçit töreni yapılır, öğleden sonra ise yürüme yarışları yapılırdı. Akşam ise tüm halkın katıldığı bir ziyafet verilirdi.
4.GÜN: Boks, Güreş, Pankreas ve Silahlı düello yarışları yapılırdı.
5.GÜN: Yarışları kazananlar zeytin dalından yapılan taçları takılır, bir amfora dolusu zeytinyağı ödül olarak verilir ve müzik ve dansın yer aldığı bir eğlence yapılırdı.
Modern olimpiyatlar
Romalılar tarafından MS 392 yılında sonlandırılan Olimpiyat oyunları, asırlar sonra, 1859 yılında, Atina Belediye Başkanı Zappas tarafından tekrar canlandırmıştır. Ancak bu oyunlar Pan-Hellenic oyunlar olarak gerçekleşmiştir.
Modern Olimpiyat Oyunlarını uluslararası bir yarışma haline getirme fikri Fransız
Baron Coubertine’e aittir. İlk Modern Olimpiyat Oyunları Baron Coubertine’in
öncülüğünde Atina’da, Kral Constantine ve Belediye Başkanı Demetrius Vikelas’ın katkılarıyla, 1896 yılında gerçekleşmiştir. Bu ilk Modern Olimpiyat Oyunlarına 14 ülkeden 245 erkek yarışmacı katılmıştır.
Olimpiyat oyunlarının sembolleri:
Ateş ve meşale
Olimpiyat meşalesinin kökeni Prometheus'un Yunan tanrısı Zeus'tan ateşi çalması ile ilgili olarak Antik Yunanistan'a dayanmaktadır.
Olimpiyat meşalesi fikri, ilk defa Amsterdam'da 1928 Yaz Olimpiyatları'nda
tanıtıldı ve o zamandan beri modern Olimpiyatlar'ın bir parçası oldu.
Meşalenin, Yunanistan'dan oyunların yapıldığı ülkeye, çeşitli ülkelerden geçerek
aktarılması fikri ise Berlin'deki 1936 Yaz Olimpiyatları sırasında Carl Diem tarafından sunuldu.
Olimpiyat halkaları
Olimpiyat halkalarının tasarımı 1912 yılında Baron de Coubertine tarafından
gerçekleştirilmiştir. İlk kez 1920 Olimpiyat Oyunlarında kullanılmıştır.
İç içe geçmiş 5 halka kıtaları temsil etmektedir. Her halka değişik bir renktedir.
Zemindeki beyaz renk ile birlikte toplam 6 renk kullanılmıştır. Dünya uluslarının bayrakları bu renklerden oluşmaktadır.
Mavi halka Avrupa'yı, sarı halka Asya'yı, siyah halka Afrika'yı, yeşil halka Avustralya'yı, kırmızı halka da Amerika'yı temsil eder.
Barış güvercinleri
Güvercinler ilk çağlardan beri barışı simgelerler. Antik Olimpiyatların amacı savaşı durdurmak olduğundan, oyunların başlamasından önce barış güvercinleri uçurulmuştur.
Modern Olimpiyatlarda da başlangıç seremonisinde barış güvercinleri uçurulmaktadır.
Olimpik motto
Olimpik Hareketin amaçları bu üç kelime ile özetlenir;
Citius - Daha hızlı,
Altius - Daha yüksek
Fortius - Daha güçlü
Olimpiyat yemini
Olimpiyat Oyunları’nın açılış töreninde katılan tüm sporcular bir olimpiyat yemini ederler.
Bu yemini organizasyonu yapan ülkenin ünlü bir sporcusu tüm sporcular adına söyler. Bu yemin şöyledir:
“Olimpiyat Oyunları’nda ülkemin şerefi ve sporun zaferi için kurallara uyarak dürüst yarışacağımıza ve gerçek sportmenlik ruhu içinde mücadele edeceğimize ant içeriz.”
Yemin ilk olarak olimpiyat bayrağı gibi 1920 Anvers Oyunları’nda yer aldı. Ve yemini Belçika’nın ünlü eskrimcisi Victor Boin okudu.
Olimpiyat oyunlarının oynandığı tarihler ve yerler
Uluslararası Olimpiyat Komitesi – IOC, modern Olimpiyat oyunlarının dört yılda bir yapılmasına karar verilmişti. Olimpiyat oyunları, 1896 yılında Atina’da yapılan ilk organizasyondan sonra, uzunca bir süre, seçildiği ülkelerdeki ticari fuar organizasyonları ile birlikte yürütülmüştür.
1900 yılında Paris, 1904 yılında St.Louis, 1908 yılında Londra’da yapılan Olimpiyat oyunları bu şehirlerde yapılan uluslararası fuarların bir parçası olarak gerçekleştirildi.
1906 yılında Atina’da yapılan Olimpiyat oyunları ise, organizasyon süresinin 2 yıla indirilmesi için yapılmış bir deneme idi. Bu yıl yapılan oyunlar “Ara Olimpiyatlar” olarak tarihe geçmiştir.
1916 yılında yapılması planlanan Olimpiyat oyunları 1.Dünya Savaşı, 1940 ve 1944 yıllarında yapılması planlanan oyunlar ise 2.Dünya Savaşı nedeniyle gerçekleşmemiştir. Soğuk savaş yıllarına denk gelen 1980 Moskova Olimpiyatları Batılı ülkeler tarafından boykot edilmiştir. 1984 yılında ABD’de yapılan oyunlara ise dönemin sosyalist ülkeleri, 1980 yılı boykotuna karşılık vermek amacıyla katılmamışlardır.
2020’de Tokyo’da yapılması planlanan oyunlar ise Covid-19 küresel salgını nedeniyle 2021 yılına ertelenmiştir.
Yorum Yazın