Gençler Gelecekten Kaygılı: Türkiye'de Beyin Göçü İlk Kez Lise Seviyesine İndi

Türkiye'nin son yıllarda konuştuğu 'beyin göçü' lise düzeyine indi. Özellikle eğitim kalitesinin yüksek olduğu ve yurt dışı ile anlaşmalara sahip liselerden mezun olan gençler, artık üniversite için Türkiye'yi tercih etmiyor. 'Üniversite kalitesi', 'işsizlik', 'gelecek kaygısı' öğrencileri yurt dışına iten etmenler. 

Sözcü'den Sultan Uçar'ın aktardığına göre, Avrupa, Amerika ve İngiltere'ye eskiden yüksek lisans ve doktora için giden Türkler, artık lise biter bitmez ülkeden ayrılmaya başladı. Bu ülkelerde lisansa kabul için ABİTUR ve IB Diploması gerekiyor. ABİTUR'u, Türkiye'de veren tek devlet okulu İstanbul Erkek Lisesi,  tek özel eğitim kurumu ise Özel Alman Lisesi. 

Galatasaray Lisesi ise IB (Uluslararası Bakalorya) diploması veriyor. Bu okullara Liselere Giriş Sınavı (LGS)' de tüm soruları doğru çözerek, 500 tam puan alanlar girebiliyor.

Öğrenciler bu okullarda İngilizce/ Almanca ya da İngilizce/ Fransızca çift dilde eğitim alıyorlar. Öğrenciler lise son sınıfta ABİTUR ve IB sınavına alınıyor. Tamamı bu sınavları kazanıyor. Almanya- Fransa-Türk hükümetleri 1950'lerde ikili anlaşma yaptı. Böylece, Türkiye'de okusalar da liseyi Almanya ve Fransa' da okumuş sayılıyorlar. Bu diplomayla sadece Almanya ve Fransa değil, Amerika'dan Çin'e kadar Harvard, Oxford, Yale gibi binlerce üniversitenin kapısını açıyorlar.

Türk öğrencilerin yüzde 99'u, 10 yıl önce bu koşullara rağmen lisansa yurt dışına gitmiyordu. Şimdi tercihler tam tersine döndü. İstanbul Erkek Lisesi'ne her yıl LGS' de tek bir soru dahi yanlış yapmayıp, 500 tam puan alan yüzde 1'lik dilimdeki 180 öğrenci alınıyor.  Mezunlarını 10 yıl önce sadece yüzde 1.6'sı yurt dışına giden tarihi lisede, son 4 yılda yurtdışı tercihleri katlanarak arttı. Lisenin 2019 mezunlarının yüzde 52. 6'sı lisans eğitimi için yurt dışına gitti.

1868'da kurulan 151 yıllık Özel Alman Lisesi, ABİTUR veren tek özel okul. ÖSYM verilerine göre; 2008 mezunu 105 öğrencinin 85’i yani yüzde 89.2'si Türkiye’de kaldı. Yüzde 10.8'i olan 20 öğrenci yurt dışına gitti. 2018'de 87 mezundan yüzde 92.1'i yurt dışını tercih etti. 133 yıllık lisede 2019'da bir ilk oldu. 105 mezundan 6’sı Türkiye'de kalırken, 99’u yani yüzde 94.7'si yurt dışına gitti.

Sultan Abdülaziz'in 1868'de kurduğu Galatasaray Lisesi'nin 2005-2019 arasındaki 15 yıllı incelendi. 2007'de sadece 1 öğrenci yurtdışına giderken, 2008'de 4, 2009’da 9, 2010'da 12, 2011'de 5, 2012'de 6, 2013'de 1, 2014'de 10, 2015'de 11 ve 2016'da da 23 öğrenciye çıktı. 2018'de üniversite sınavına giren 141 öğrenciden 16'sı yani yüzde 22. 5'i yurtdışını tercih etti. 2019 mezunu 142 öğrencinin 23’ü Amerika’dan, Uzakdoğu’ya gitti. Son 2 yılda yurtdışı tercihi yüzde 10 artışla, yüzde 32. 6'ya çıktı.

Liselere inen beyin göçü yüksek lisans, doktora öğrencilerinde zirve yapıyor. TÜİK verilerine göre; 2017'de 113 bin 326 kişi Türkiye'yi terk etti. Yurt dışına gidenlerin sayısı 1 yılda yüzde 63 artarken bunlardan her 5 kişiden 2'si 20-34 yaş aralığında. Yani yüksek eğitim çağında gençlerden oluşuyor. Son 3 yılda ise 319 bin 392 Türk vatandaşı Türkiye'den ayrıldı.

Münih Teknik Üniversitesi Elektronik Bilgi Teknolojileri Mühendisliği öğrencisi A.B, “İstanbul Erkek'i dereceyle kazandım. Babam, asgari ücretle çalışıyor. Üniversite sınavını da, Abitur'u da kazandım. Ama üniversite bitince işsiz kalma riski nedeniyle yurt dışına gitmeyi seçtim. Türkiye'de, asgari ücrete zor iş bulurdum. Almanya'da saat başı ücretle garsonluk yapıp, okuyorum. Ama okul bitince en az 6 bin Euro maaş alacağım” dedi.

Berlin Teknoloji Üniversitesi Ekonomi Bilgisayar Bilimi öğrencisi E. A. ise şunları söyledi:

“Ülkemdeki, birkaç üniversite hariç verilen yüksek öğretim dünyada kabul görmüyor. Bu nedenle Avrupa'yı seçtim. Ailem, beni okutmak için çok zorlanıyor.  AB ülkelerinde, yüzlerce çok zeki Türk öğrenci lisans okuyor. Kedi, köpek gezdiren de var. Yaşlılara bakan da.  'Türkiye'ye döner miyiz?' diye aramızda konuşuyoruz. Arkadaşlarım da, hem kendi geleceğinden hem Türkiye'nin geleceğinden kaygı duyuyorlar.'

YÖK'ün açıkladığı verilere göre, 24 bini Almanya, 15 bini ABD'de olmak üzere toplamda 50 bin Türk genci yurt dışında okuyor.