Darphane Genel Müdürü Fark Etmeden Enflasyonla Tağşişi Anlattı: Tepkiler Gecikmedi!
Geçen yıldan bu yana artan enflasyonla paranın değerindeki düşüş alım gücünü de yerle bir etti. Sayılar, etiketler, fiyatlar, zamlar birbirine karışırken, enflasyondaki artışın hızlanması bir yana bir darbe de Rusya'nın Ukrayna'ya savaş açmasıyla zaten başını kaldıran küresel enflasyona eklenen varlık fiyatlamaları oldu. Küresel piyasalar savaş ortamında karışınca, sadece petrol değil metallerdeki fiyat artışları da kurlardaki yükselişin de üstüne binince madeni paraların değeri ederinden yüksek oldu. O dönem çok tartışılan maliyetler, akabinde piyasalarda da konuşulan 'madeni para bulunmuyor' söylemleri Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'ye de bir esnafın madeni para söylemiyle ayyuka çıkarken, son günlerde de gramajla gündemden düşmüyordu. Darphane yöneticisinden de itiraf niteliğinde açıklama geldi.
Madeni paralar, kurlardaki tırmanışa birkaç ay içinde Rusya-Ukrayna savaşının küresel emtia fiyatlamaları üzerindeki etkisi de eklenince, astarı yüzünden pahalıya gelir hale dönüşmüştü.
1 TL'nin maliyetinin değerinin 3 katına çıktığı muhalefet tarafından dile getirilirken, Darphane'den de açıklama gelmişti.
2022 yazında da piyasalarda, çarşıda, pazarda çok konuşulan bir konu da madeni para bulunmamasıydı. Hatta bir dönem hurdacıların alaşımlardaki metallerin değerleri için madeni para topladığı iddiaları bile herkesin dilindeydi.
Geçen haftalarda ise bomba gibi görüntüler dikkat çekti: 1 TL'nin gramajı azaltılmıştı.
Zaten küçülen ve hafifleyen madeni paraların otomatları da çalıştırmadığı fark edilmişti.
Gramajı Düşürülen Yeni 1 TL'leri Otomatların Kabul Etmediği İddia Edildi
Darphane Genel Müdürü Yasir Şahin'den buna istinaden de itiraf niteliğinde bir açıklama geldi.
Paranın içindeki alaşımlarla oynayarak maliyet azaltma işlemine "kurtarma" demekten ziyade iktisadi teorem "tağşiş" diyordu.
"Tağşiş" sözlük anlamı "(bir şeyin içine başka bir madde) karıştırma, katıştırma" olarak geçiyordu.
Osmanlı'da tağşiş de Fatih Sultan Mehmet döneminde, ilk tecdid-i sikke (akçenin ayar ve tartısını düşürmek) uygulaması 1444'te ilk kez yapılıyordu.
Sonralarında özellikle ganimet ödemelerinde huzursuzluk yaratan bu uygulama,
Enflasyonla ürünlerde de "shrinkflation" olarak isimlendirilir.
Shrinkflation, bir ürünün ağırlığını azaltıp, fiyatını değiştirmeden maliyetini "kurtarma" yöntemidir.
Altın ve gümüş madenlerinden üretilmediği için Mahfi Eğilmez tam olarak tağşiş sayılmayabileceğine değindi.
Merkez Bankası'nın sözlüğünde bir "senyoraj" geliri yer alır ki aşağıda açıklaması bulunan ifade, paranın basımında maliyeti ile değeri arasındaki farktan devletin gelir sağlamasıdır.
Enflasyon ile uğranan bu zarar ve bunu açıklayan Darphane Genel Müdürü, yukarıda gördüğünüz gibi sadece uzmanların ilgisini çekmiyor.
Sosyal medyada da güldürürken, düşündüren tepkilere ve yorumlara neden olan zarar,
Bir yandan da tarihi hatırlara getiriyor.
Shrinkflation gibi uygulamaların parada geçerli olması,
Geçerli olmasa da paranın değerinin enflasyon nedeniyle düşürülmesi gibi açıklamalar,
Gülelim mi, ağlayalım mı diye de sorgulattı.
Siz madeni paraların hafifleyerek ortaya çıkmasına ne yorum yaparsınız?
Bu ekonomistlerin deyimiyle tağşiş mi?
Darphane genel müdürünün söylediği gibi maliyeti kurtarma mı? Yorumlara bekliyoruz.
Yorum Yazın
gülüyoruz ağlanacak halimize..