Bir Ankara Kulisi: 10 Başlık ile Başkanlık Sisteminde 'Denge ve Denetleme'
Hürriyet gazetesi yazarı Abdulkadir Selvi, AKP'nin hazırladığı başkanlık sistemiyle ilgili Anayasa değişikliği teklifinin 'denge ve denetleme' ayağını yazdı. Buna göre başkan, Meclis’in çıkardığı yasayı veto edebilecek. Veto edilen yasa tekrar çıkarılmak istenildiğinde nitelikli çoğunluk aranacak. Bakanlar, başkan tarafından atanacak ve haklarında gensoru da verilemeyecek. Başkan suç işlediği kanaatine varılırsa başkan dörtte üç çoğunlukla Yüce Divan’a sevk edilebilecek.
Hürriyet gazetesi yazarı Abdulkadir Selvi, bugünkü (14.11.2016) köşe yazısında bir süre önce Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli arasındaki görüşmeden sonra sürecin başladığı başkanlık sisteminin 'denge ve denetleme' ayağını yazdı.
1. Bütçeyi yapma yetkisi Meclis’te olacak. Ancak bütçeyi başkan hazırlayıp Meclis’e sunacak.
2. Başkan Meclis’in çıkardığı yasaları veto edebilecek. Veto edilen yasa tekrar çıkarılmak istendiğinde ise nitelikli çoğunluk aranacak.
3. Bakanlar başkan tarafından atanacak. Parlamento onayı gerekmeyecek, bakanlar hakkında gensoru verilemeyecek.
4. Başkan siyasi sorumluluktan dolayı değil, cezai sorumluluktan dolayı yargılanabilecek. 550 üyeden oluşan bugünkü Parlamento’da 367 milletvekilinin oyuyla suçlanabilecek.
Selvi’nin yazısında en dikkat çeken bölüm burası.
Abdulkadir Selvi’nin belirttiğine göre başkan siyasi sorumluluktan dolayı değil, cezai sorumluluktan dolayı yargılanabilecek. AK Parti’nin Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na sunduğu teklifin bir benzeri getiriliyor.
'Başkan hakkında, kişisel ya da göreviyle ilgili bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının en az üçte ikisinin vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilir. Yüce Divan’a sevk kararı ancak üye tam sayısının dörtte üç çoğunluğunun gizli oyuyla alınır.'
'Başkan 550 üyeden oluşan bugünkü Parlamento’da 367 milletvekilinin oyuyla suçlanabilecek. Kabul edilirse soruşturma komisyonu kurulacak.' diye devam eden Selvi, salt çoğunlukla mı, nitelikli çoğunlukla mı kabul edileceği konusunda burada bir açıklık olduğunu aktarıyor.
2 ay süreyle görev yapacak olan komisyon, 15 kişiden oluşacak ve her parti gücü oranında üye verecek. Başkanın suç işlediği kanaatine varılırsa, dörtte üç oy oranıyla Yüce Divan’a sevk edilecek. Bu sayı 413 milletvekiline tekabül ediyor. Yüce Divan görevini yine Anayasa Mahkemesi görecek. Yüce Divan suçlu bulduğu takdirde başkanlığı düşecek ve cezaevine girecek.
5. Peki başkan suçlu bulunur ve cezaevine girerse seçimlere mi gidilecek?
Bu sorunun cevabı hayır. Kalan süreyi başkan yardımcısı tamamlayacak.
'Karşılıklı seçim ilkesi getirildiği için başkan hapse girdiği takdirde seçimlere gidilse, milletvekili seçimine de gidilmesi gerekeceği için buna gerek duyulmadı' diyor Abdulkadir Selvi ve şöyle devam ediyor:
6. Başkanın tek taraflı olarak Meclis’i feshetme yetkisi olmayacak.
Karşılıklı fesih yetkisi getiriliyor. Fesih durumunda başkan ve Meclis aynı tarihte seçimlere gidecek.
Başkanın çıkardığı kararnamenin iptali için iktidar ve anamuhalefet müracaat edebilecek.
7. Başkan, temel hak ve özgürlüklerle ilgili kararname çıkaramayacak.
Kendi yürütme alanıyla ilgili olarak kararname çıkarabilecek. Meclis aynı konuda yasa çıkarırsa başkanın kararnamesi düşecek.
8. Denetim açısından Meclis 'daha güçlü' olacak.
Selvi, teklifin 'denetim' ayağına ilişkin şöyle demiş:
Mevcut durumda Meclis, hükümetten gelen kanun tasarılarını yasalaştırıyor. Başkanlık sisteminde bakanların Meclis’e kanun tasarısı sevk etme yetkisi olmayacak.
Milletvekilleri, hükümetten gelen tasarıyı değiştirirsem nasıl değerlendirilir kaygısını taşımayacak.
Meclis komisyonları daha aktif olacak. TBMM, yasama faaliyetine odaklanacak.
9. Büyükelçi ve vali atamaları başkan tarafından yapılacak.
Amerikan sisteminde Meclis onayı gerekiyor ama bizde düşünülmüyor.
10. Anayasa Mahkemesi, HSYK ve Danıştay’ın üye seçiminin yarısı başkan, yarısı ise Parlamento tarafından yapılacak.
Abdulkadir Selvi yazısını şöyle noktalamış:
'Koalisyonların sona erdiği, istikrarın esas alındığı yeni bir döneme geçilecek. Tabii demokrasinin olmazsa olmaz şartı olan hesap sorabilirlik de önemli.'
Yorum Yazın
Kısaca Başkan ile Meclis aynı fikirdeyse her şey başkanın insiyatifinde yürüyecek. Başkan he rşeyi kontrol edecek. Ama bir gün meclis değişirse ya da es kaza... Devamını Gör
İşin en ilginç yanı anayasa mahkemesi. Yüce divan görevini Anayasa Mahkemesi yürütecek. ama bu anayasa mahkemesi üyelerinin yarısı başkan tarafından seçilece... Devamını Gör
Şimdi mevcut sistemde de zaten üstü kapalı bir şekilde de olsa, bunların hepsine sahip cumhurbaşkanı. Son madde konusunda çok bilgili değilim sadece ama bu k... Devamını Gör
Benzin 4.82, dolar 3.30. Başkanlık gelince bokunuza yumurta kırar yersiniz artık.
başkan desin onu da yaparlar. Bunlar görmezden gelince sorunlar çözülüyor zannediyor.