Bipolar Bozukluğu Ne Kadar Tanıyorsun?

Vincent Van Gogh’un da doğum günü olan 30 Mart aynı zamanda dünya 'Bipolar Günü”.Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanan bu testte bu bozukluğu ne kadar tanıdığımızı ölçüyoruz.Bipolar “iki kutuplu” anlamında bir sözcük olup hastalığın bütün isimleri manik ve depresif atakların birbirlerine zıt doğalarını tarif etmektedir.Bipolar Bozukluk iki ayrı hastalık dönemleriyle karakterize bir ruhsal bozukluktur. Bu hastalık dönemlerinden bir tanesinde taşkınlık (mani), diğerinde ise çökkünlük (depresyon) bulunmaktadır. Birbirlerine zıt gibi görünen bu iki hastalık dönemi yatışma ve alevlenmelerle seyreder. Hastalık dönemleri dışında ise hasta hemen tamamen normale döner. Bazı hastalarda günlük yaşamı kısmen etkileyen kalıntı belirtiler görülmekle birlikte, hastalar düzelir.İki uçlu bozukluk sanıldığı kadar ender görülen bir hastalık değildir. Güncel çalışmalarda görülme sıklığının en az %5 civarında olduğu ve erkek ve kadınlarda eşit oranda gözlendiği saptanmıştır.Nadiren çocuklukta ya da yaşlılık döneminde de başlayabilmesine karşın bipolar bozukluk genellikle 20'li yaşlarda başlar. Hastalık dönemlerini ele almak gerekirse, mani dönemi duygudurumun çok yükseldiği, hastanın aşırı coşkulu ya da aşırı sinirli olduğu dönemdir.Bu dönemdeki uyarıcı belirtiler:Az uyuma veya uyumama isteğiEtrafı rahatsız edecek davranışlarda bulunmaÇok sayıda düşüncenin zihinde uçuşmasıAşırı konuşkanlıkKolayca heyecanlanma veya huzursuz hissetmePervasızca para harcamakKilo ve iştahta aşırı düzeyde değişiklik Hastalığın ortaya çıkma nedenleri arasında genetik yatkınlık azımsanmayacak orandadır ve ortalama olarak 2/3 oranında genetik nedenler sorumlu tutulmaktadır.Beyinde sinir hücreleri arası iletiyi sağlayan kimyasal maddelerin taşınmasında veya düzeylerinde ortaya çıkan değişiklikler beyinde iletiyi bozarak düşünce, enerji, uyku ve duygudurumun düzenlenmesini etkiler.Stresli veya travmatik yaşam olayları da Bipolar Bozukluğun ilk hastalık döneminin ortaya çıkmasına neden olabilir ya da sonrasında yeni hastalık dönemlerini tetikleyebilir. Bu kimi zaman ailede görülen bir ölüm, işini kaybetmek, doğum veya taşınma gibi olaylardır.Bipolar bozukluğun tedavi ilkeleri dünyada yayınlamış birçok tedavi kılavuzunda benzer özelliktedir ve ilaç tedavisi ön koşuldur. Tedavide önerilen ilaçlara verilen yanıt bireyden bireye farklılık gösterebileceği için hangi ilacın hangi dozda kullanılacağı kişiye özel olarak belirlenir. Bipolar bozukluğun tedavisinde ilaç yanı sıra yaşam biçiminin düzenlenmesi, kötü beslenme alışkanlıklarından, alkol ve madde kullanımından uzak durulması, pozitif düşünme ve davranma becerilerini geliştirmesi, stresle başa çıkma stratejilerini öğrenmesi, hastalığın seyri konusunda ayrıntılı bilgiye sahip olma ve buna göre önlemler almayı öğrenme yeni atakların önlenmesinde çok önemli bir yer tutmaktadır.Ataklar genelde tekrarlar, bu nedenle yaşam boyu koruyucu tedavi gerektirir. Hastalığın ilk on yılında ortalama bir insanda görülen hastalık dönemi sayısı dörttür. İlk on yılın ardından, hastalık dönemleri arasında ortalama süre yaklaşık 1–2 yıldır. Bozukluk tedavi edilmezse, ortalama bir mani dönemi birkaç ay sürebilir. Tedavi edilmeyen depresyon döneminin süresi ise en az 6 aydır. Hastalık dönemleri arasında birçok kişi normal haline döner. Bir grup hastada kalıntı depresif belirtiler sürebilir. Birtakım kişilerde hastalık çok sık yineleyebilir, neredeyse arada hiç iyilik dönemi olmaz. Ama en çok görülen durum hastalığın ilk yıllarında hastalık dönemleri arasında süre uzun iken, ilerleyen yıllarda bu süre giderek kısalma eğilimi gösterir.İki uçlu bozukluğun seyrindeki en önemli özelliklerden birisi ise mevsimsellik göstermesidir. Mevsimsel özellik olarak hastalar ilkbahar – yaz aylarında taşkınlık, coşkunluk yaşarken, sonbahar – kış aylarında ise çökkünlük, durgunluk içinde girerler. Özellikle ilkbahardan yaz aylarına geçiş hastaların alevlenmesi açısından en riskli dönem gibi görünmektedir. Hastaların yaklaşık dörtte biri bu mevsimsel özellik nedeniyle içinde bulunduğumuz ilkbaharın son günleri, yazın ilk günlerinde kötüleşirler. Kötüleşme yaşanan bugünlerde hastalarda dürtüsel, tepkisel davranışlar, saldırganlık eğiliminde artma, öfke patlamaları, aşırı para harcama, taşkınlaşma azımsanmayacak orandadır. Bunların yanı sıra zaman zaman intihar eğilimi, daha doğrusu kendine zarar verme davranışı da görülebilir. İntihar bu dönem için çok yüksek oranlarda olmasa bile, artmış risk yönünden dikkatli olmakta yarar vardır. Hatta bu mevsimde hastaların dikkatleri daha bozuk olur. Sonuç olarak, bu mevsim hastaların hastalanma eşikleri göreceli olarak düşük olmaktadır ve buna bağlı olarak da hem kendisine hem çevresindeki kişilere zarar verme riski taşıyan davranışlar gösterme riski taşırlar.iki uçlu bozukluğun tedavisinde hastalık dönemlerinin tedavi edilmesi kadar, hastanın yeniden hastalanmasını engellemek adına koruyucu tedavi de planlanmaktadır.Hastalara günlük hayatları için bazı önerilerde bulunmak gerekebilir:Arkadaşlar, aile bireyleri veya eşler ile (şayet varsa) rahatsızlığın paylaşılması• Düzenli uyuma• Alkol ve uyuşturucu tüketmeme• Stresinizi azaltılması• Düzenli beslenme• Düzenli egzersiz • Nefes egzersizleriÜnlü matematikçi John Nash şizofreni tanısı ile tedavi görmüştür. Linda Hamilton ve Catherine Zeta-Jones ise Bipolar Bozukluk tanısı ile tedavi görmüş ve kamuoyunu bu konuda bilinçlendirmek amacıyla açıklamalarda bulunmuşlardır.

Bipolar Bozukluğu Ne Kadar Tanıyorsun?

1. Bipolar Bozukluk başka hangi isimle bilinir?

2. Bipolar Bozukluk için en iyi tanım sizce hangisidir?

3. Bipolar Bozukluk toplumda ne sıklıkla görülür?

4. Bipolar Bozukluk genellikle hangi yaşlarda başlar?

5. Bipolar Bozukluğun manik dönemi en sık nasıl fark edilir?

6. Bir insan neden Bipolar Bozukluğa yakalanır?

7. Bipolar Bozuklukta tedavisinde ilaçların yeri nedir?

8. Bipolar Bozukluk nasıl bir gidişat izler?

9. Bipolar Bozukluğun mevsimlerle ilişkisi nedir?

10. Bipolar Bozukluk tedavisinde hangisi daha doğrudur?

Bonus Soru: Hangi ünlü kişi Bipolar Bozukluğu olduğu yönünde bir beyanda bulunmamıştır?

Yorum Yazın