Atamanlı İmparatorluğu: Osmanlı'nın Kurucusu Osman Gazi'nin İsmi Aslında Ataman mıydı?
Ertuğrul'un kendisi, ataları, kardeşleri ve torununun isimleri Türkçe iken oğlunun ismi nasıl Osman?
Osmanlı İmparatorluğu tarihiyle ilgili kitaplarda birçok şey yazar. Bugün kitaplarda geçmeyen bir tartışmayı açıyoruz.
Bunun bir şehir efsanesi mi yoksa saklı hakikat mi olduğunu bilmiyoruz, o yüzden temkinli yaklaşmak gerek.
Yani bu tartışmalara bir iddia olarak bakmakta fayda var.
Bahsedeceğimiz tartışma, Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna dair kaynak yetersizliğiyle bağlantılı.
Hem yetersiz kaynaklar hem de devletin kurucusunun isminin hem İslami hem de Hristiyan kaynaklarda farklı biçimlerde yer alması Osman Gazi'nin ismiyle ilgili bu tartışmanın asıl sebebi.
İddia ise şu, Ertuğrul'un kendisi, ataları, kardeşleri ve torununun isimleri Türkçe iken oğlunun ismi nasıl Osman?
Akademik olarak tarihçi H. Adnan Erzi başta olmak üzere bu soru işreti üzerinde duruluyor ve tartışmanın kökü yabancı araştırmalara kadar gidiyor. Joseph de Guignes bazı Arap eserlerinde Atman (Ataman) isminin bulunduğunu ve bunun da Osman ile karıştırıldığını söylüyor.
Birden fazla araştırmacının vurguladığı bu tartışmanın ilginç yanı, Osmanlı arşivlerinde buna benzer hiçbir şeye rastlanmaması.
Ataman sözcüğünün “başbuğ” anlamına gelmesi ve askeri kumandanı tanımlaması da bu tartışmayı ortaya atanların elini güçlendiriyor tabii. Bu arada Ataman ismi Yunan kaynaklarında da birden fazla kez geçiyor, bir Arap seyyahın eserlerinde de Toman adı kullanılıyor. Osman adı yerine bu ismin kullanılmasının sebebi ne?
Ataman adının ciddi bir tez olarak görülmesinin diğer sebebi de iilk Hun hükümdarı Teoman'ın ismi.
Peki tarihçiler bu konuda neler söylüyor?
Ancak Osman Bey dönemindeki kayıtlarda Osman isminden başka bir isme rastlanmıyor, Ataman ismine dair geçen tüm kayıtlar ise şimdilik bir yorumlama gibi görünüyor. En azından somut bir kanıt bulunmuyor. Osman adına dair ise tek bir somut kanıt vererek konuyu tarihçilerin gözünde kapatalım.
Gördüğünüz üzere Osman Gazi döneminde basılmış Sikke'de Ataman değil, Osman yazıyor ve çok rahat okunabiliyor.
Konunun düşünsel yönüne indiğimizde asıl tartışılanın Osman Bey’in aslında Doğu Anadolu tarafından ziyade kuzeyden gelen Türklere mensup, askeri bir lider olması. Yani ismi bir detay, aslında kökenine dair bir anlaşmazlıktan bahsediyoruz.
Eldeki resmi kaynaklar ise Osman adından şüphe duymayı gerektirecek bir detaya sahip değil.
Sizce Osman Bey'in ismi Ataman mıydı yoksa bu sadece bir şehir efsanesinden ibaret mi?
İçeriği oluştururken bu ve şu akademik kaynaklardan faydalandık.
Yorum Yazın