Elektrik Enerjisini Depolayan İki Uca Sahip Devre Elemanı: Kondansatör Nedir?
Kondansatörler iki tane iletken arasında bulunan yalıtkanla oluşturulmaktadır. Yalıtkanı boş da olabilir, dielektrik yapıya sahip maddelerde olabilir. Dielektrik madde ya da yalıtkan olabilecek orta kısımda kağıt, plastik, seramik, cam ya da mika gibi malzemeler bulunabilir.
Kondansatör Nedir?
Kondansatör, kapasitör ya da sayaçlar, elektrik enerjisini elektrik alanı olarak depolamaktadır. İki uçlu devre elemanları olan kondansatörler, iki tane iletken özelliğe sahip plakanın arasına yalıtkan bir madde konularak elde edilmektedir. Devrede ve denklemlerde karşınıza 'C' olarak çıkar. Kondansatörlerin birimi Farad (F)'dır.
Doğru akımı iletmek yerine alternatif akımı ileten kondansatörler, bu özellikleriyle farklı devrelerde farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Farklı amaçlarla kullanılan kondansatörlerin kullanımlarına şöyle örnek verebiliriz;
Güç kaynağı devrelerinde filtreleme görevinde kullanılır.
Rezonans devrelerinde frekans üretiminde kullanılır.
Güç aktarılan hatlarda gerilimi düzenlemek ve güç akışını kontrol etmek için kullanılır.
Kondansatörler Nasıl Çalışır?
Kondansatörlerde elektrik alanı oluşturmak için gerilim uygulanır. Uygulanan bu gerilimle birlikte iletken olan plakalar birbirlerine zıt ve eşit değerde elektrik yüke sahip olurlar. Karşılıklı bulunan iki plaka arasında bir yük akışı yani elektrik akımı olmaz. Bunun nedeni ise ortalarında bulunan yalıtkan maddedir. Kondansatörlerde yük değişimi bağlı olduğu devre üzerinde gerçekleşir.
Kondansatörlerin kapasitans değerini bulmak için ilk olarak plakalar arasında bulunan ve birimi Coulomb olan elektrik yükünü, plakalar arasında oluşan gerilime oranlamak gerekir.
Kondansatör Çeşitleri Nelerdir?
Seramik Kondansatör: Hem ucuz hem de güvenilir oldukları için en çok tercih edilen kondansatör türüdür. Şekillerinden dolayı mercimek kapasitör olarak da isimlendirilmektedir.
Elektrolit Kondansatör: Yüksek kapasite değerlerini sağlayabilirler. Fiziksel yapıları silindiriktir. Güç kaynağı devleri ya da ses devrelerini ayırma gibi işlemlerde kullanılır.
Tantal Kondansatör: Boyutlarına göre yüksek kapasite değerine sahiptirler. Ters gerilime toleransları oldukça düşüktür. Yüksek dalgalanma akımlarında ve gerilimlerinde patlama ihtimalleri vardır.
Mika Kondansatör: Yüksek stabiliteye sahiptirler. Genel olarak boyutu kısa olmayan RF devrelerinde kullanılır.
Trimer Kondansatör: Genel olarak ekipman kalibrasyonunda kullanımı tercih edilir.
Süper Kondansatör: Klasik bir elektrolitik kondansatörün birim hacminde depoladığı enerjinin 10 ila 100 katı kadar depolama yapar.
Kondansatör Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?
Devrenizde kullanacağınız kondansatörü seçerken bazı niteliklerine dikkat etmeniz gerekmektedir. Bu nitelikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Kapasite değeri: Genellikle 1 pikofarad ile 100.000mF arasında değerler üreten kondansatörlerde farklı değer aralıklarını üretmesine dikkat etmelisiniz.
Çalışma gerilimi: Kondansatörün gerilim değerine uygun olarak seçilmesi de oldukça önemlidir. Burada önemli olan minimum %25'lik ekstra payı hesaplayarak kondansatör tercihi yapmanızdır.
Polarizasyon: Elektrolit ve tantal kondansatörler '+' ve '-' kutuplarda üretilir. Devrenize bağlama işlemini yaparken bu kutuplara dikkat etmelisiniz.
Tolerans: Bazı devreler yüksek hassasiyetle üretilen ve tam değerini sağlayan kondansatörlerle kullanılmalıdır. Bu durumun zıttı olduğu durumda devre istenilen çıkışı vermez.
Sıcaklık katsayısı: Kapasitörlerde de tüm fiziksel devre elemanları gibi sıcaklığa bağlı olarak değer değişikliği yaşanabilir.
Yorum Yazın