Başımıza Bela Olan İstenmeyen SMS'lerden Kurtulmak İçin Yapmanız Gerekenler
Mobil telefonların hayatımıza girmesinden kısa bir süre sonra hayatımızı kolaylaştıran bir hizmetle tanıştık: SMS (Short Message Service). Kısa Mesaj Hizmeti olarak adlandırılan bu hizmet sayesinde birini aramak yerine bazen kısa mesaj göndererek hızlıca amacımıza ulaşıyorduk. Elbette bu hizmeti ilk dönemlerde sadece mobil operatörler sunuyordu ve bir ticari reklam kanalı haline gelmemişti. Ancak yıllar geçtikçe telefonlarımızın yeni bir kabusla tanıştı: İstenmeyen SMS
İstenmeyen SMS'lerin başımıza nasıl bela olduğunu ve bu beladan kurtulmak için yapılabilecekleri sizin için sıraladık.
Buradaki bilgiler Teknopusula internet sitesinden alınarak yazarının izni ve bilgisi dahilinde kullanılmıştır.
SMS denen şey hayatımıza nasıl girdi?
Turkcell ve Telsim’in 1994 yılında ülkemizde GSM hizmeti vermeye başlamasından bir yıl sonra, yani 1995’te ilk SMS’ler Türkiye’de cep telefonları ile buluşmaya başladı.
İlk kullanıldığı yıllarda birim SMS ücretleri pek de ucuz olmadığından özel durumlar için tercih ediliyordu. SMS yaygınlaştıkça birim SMS ücretleri düştü, ücretler düştükçe de hayatımıza “10.000 SMS 10 TL” gibi kavramlar girmeye başladı.
Mobil geniş bant İnternet'in, dolayısıyla da anlık mesajlaşma uygulamalarının (Whatsapp, Viber vb.) henüz hayal olduğu bu dönemde, özellikle gençleri hedef alan kampanyalar artmıştı. Gençler adeta birbirlerinin seslerini duymuyor sadece SMS ile yazışıyordu (gerçi bugün de pek farklı değil, sadece teknoloji farklı). T9 klavye ile tanışan gençler artık daha hızlı yazışmaya ve 160 karakter sınırına isyan etmeye başlamıştı.
Zurnanın "zırt" dediği yer: Sabit telefon operatörleri de SMS olayına el attı.
Türk Telekom başta olmak üzere sabit telekomünikasyon şirketleri de dünyadaki gelişmelere uyarak SMS hizmetlerini sunmak istedi. Bu istekleri Türkiye’deki otorite olan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından kabul edildi. 2010 yılında SMS hizmetlerinin GSM şirketleri haricindeki sabit ve sanal operatörler tarafından da sunabileceğine yönelik karar alındı.
Bir "tık"la milyonlarca SMS göndermeye başlayan internet siteleri
Toplu SMS kavramı ise Türkiye’de 2010 yılında hayatımıza girdi ve alış-veriş yaptığımız yapmadığımız tüm şirketler bizi SMS yağmuruna tutmaya başladılar. Şirketler bize ait telefon numarası bilgilerini başka şirketlerle paylaşmaya hatta bu bilgileri toplu olarak satmaya bile başladı (“numaramı nereden buluyorlar” sorusunun yanıtı bu olsa gerek).
Reklam yapmak isteyen şirketler, hizmet sunan operatörün İnternet sitesinde kendine ait hesaba giriş yapıyor, SMS göndereceği numaraları bir Excel ya da benzeri dosyadan seçiyor (ki milyon adetlere kadar veri çekilebilir) ve gönder tuşuna basıyorlar. Milyonlarca SMS Türkiye’nin dört bir yanına dakikalar içerisinde yayılıyor. İşte toplu SMS denmesindeki hikmet bu.
Sadece SMS için şirket kuran yurdum insanı
Bu tarihten itibaren toplu SMS hizmetine odaklı şirket sayısı hızla artmaya başladı. 1995’te 3 şirket SMS hizmeti sunabilirken 2014 yılında SMS hizmeti sunmak üzere yetkili 400’ün üzerinde şirket bulunuyordu.
BTK'nın aldığı bazı önlemlerle bu sayı bir miktar azalmış olsa da hala hatırı sayılır miktarda SMS şirketi bulunuyor.
Peki bu lanetli SMS'leri nereye şikayet edeceğiz?
Bu çılgınlıktan bıkan aboneler, şikayetlerini nereye yapacağını dahi bilemiyorlardı. BTK’ya, Gümrük ve Ticaret Bakanlığına hatta Savcılıklara suç duyurusu olarak bile şikayetler akmaya başladı.
Ancak mevzuat eksikliğinden dolayı şikayetler çoğunlukla havada kalıyordu. Telefonunuza gelen SMS’in kim ya da kimler tarafından gönderildiğinin dahi bilinmediği durumlar söz konusu olabiliyordu (bu nasıl olabilir diyenler olursa, bu konu için ayrı bir yazı gerekir diyebilirim).
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve BTK konuya geç de olsa el attı.
Nihayet 2015 yılında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile BTK ayrı ayrı çıkardıkları Yönetmeliklerle istenmeyen ticari iletilere yönelik (SMS, e-posta vb.) düzenleme yaptılar. Operatörlerin, iletiyi gönderecek ticari şirketlerin, daha doğrusu tüm toplu göndericilerin bu iletileri gönderme usulleri koşullara bağlandı. Şikâyet sitemleri kuruldu, cezai yaptırımların usulleri belirlendi.
En önemli düzenleme: Abonenin izni olmadan SMS gönderilemeyecek!
Çıkarılan Kanun ve Yönetmeliklerin en önemli odak nokta, hizmet sağlayıcıların (yani reklamı yapan şirket), ürün ya da hizmetlerini tanıtması, şirketini tanıtması, kutlama ve temennilerde bulunması gibi durumlara yönelik göndereceği iletiler için alıcıdan önceden onay almalı.
Gönderilecek fatura durumu, borç ve tahsilat işlemleri, teslimat bilgileri gibi bildirimlerin yapılacağı iletiler için onay alınması zorunlu değil; ancak bu iletilerde ürün ve hizmet tanıtılamaz, özendirilemez.
Aboneler artık SMS almak istemiyorsa, "reddetme hakkı"na sahipler.
İletiyi alan kişiye reddetme hakkı tanındı. Ret bildirimini yapacağı bilgiler iletinin içinde yer almalı. Yani size tanıtım yapan bir SMS geldiğinde, bu SMS içinde ret bildirimini nereye yapacağınıza dair bilgiler yer alıyor (RET yazıp 2323’e gönderin gibi). Ret bildirimi yapıldıktan sonra 3 iş günü içerisinde ileti gönderilemeyecek!
Kurallara uymayanlara 1000 TL’den 50bin TL’ye kadar ceza
Şikâyet üzerine yapılan incelemeler sonrasında mevzuata aykırı hareket edenlere 1000 TL’den 50 bin TL’ye kadar para cezası verilebilecek. Bu ceza bir ay içerisinde ödenmek zorunda.
Peki nasıl şikayet edebilirim?
Yapılan bu düzenlemelere rağmen telefonunuza bir istenmeyen SMS geldiğini varsayalım. Ne yapmalısınız?
Öncelikle Yönetmelikte belirtildiği şekilde, daha önceden izin vermiş olabileceğinizi varsayarak, ret bildirimi hakkınızı kullanın.
Ret bildirimi yaptığınız ya da bilgilerinizi vermediğinize emin olduğunuz halde gelen istenmeyen SMS ya da e-postalar için; iletinin ekran görüntülerini alın.
İstenmeyen SMS ya da e-postanın geldiği kaynak (telefon numarası, SMS başlığı ya da e-posta adresi) bilgileri ile birlikte GTB’nin Ticari Elektronik İleti Şikâyet Sistemi’ne (TİSS) https://tiss.gtb.gov.tr adresinden girerek şikayetinizi yapın. Sisteme e-devlet şifrenizle erişebilirsiniz.
Mevzuata göre şikayetinizi yazılı olarak, ikametinizin bulunduğu Gümrük ve Ticaret İl Müdürlüklerine de yapabilirsiniz. Zaten TİSS üzerinden yapacağınız şikayetler de İl Müdürlüklerine yönlendiriliyor.
Şikâyet sonrası İl Müdürlükleri sizden daha detaylı ya da ek bilgiler isteyebilir ve şikayetinizin durumunu şikâyet sisteminden öğrenebilirsiniz.
Haa! Bir de dolandırıcı SMS'leri var, onlar ne olacak?
Eğer reklam ya da tanıtım amaçlı SMS'ler dışında dolandırıcılık amaçlı bir SMS'e maruz kalırsanız, yapmanız gereken ilk şeyin Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmanız olduğunu söyleyelim.
Gelen SMS'in ekran görüntülerini alarak çıktısını alın ve bir dilekçe ile Savcılığın yolunu tutun.
Denemek için bile olsa SMS'de belirtilen numaraları aramayın ya da oradaki bağlantılara tıklamayın!
Tabii ki bu konu sadece SMS için değil, kendisini herhangi bir kamu görevlisi olarak tanıtıp sizi arayan kişiler için de geçerli.
Peki tüm bunlar SMS problemlerini çözdü mü?
Tabii ki HAYIR!
Kurullara uygun olmayan SMS'ler telefonlarımıza yağmaya devam ediyor. İşlerimizin yoğunluğu ya da tembellikten bu şirketleri şikayet edemiyoruz. Mesaj içeriğinde 'ret bildirimi'ni nereye yapacağımız bilgisi bile olmayan SMS'i şikayet için hayli vakit ayırmak gerekebiliyor.
2000'li yıllarda baş ağrımız olan 'Spam Mail'ler nasıl zamanla azalmaya ve akıllı e-posta sunucuları tarafından otomatik engellenmeye başladıysa, SMS'lerin de aynı sürece tabi olacağı öngörülüyor. Zaten pek çok akıllı telefon kelime filtreleyerek dahi SMS'leri engelleyebiliyor.