Dünyanın Dört Bir Yanından Okullarda Hangi Kitapların Ne Sebeple Okutulduğunu Biliyor muydunuz?
Bizdeki 100 Temel Eser gibi, her ülkenin de kendi yaşam tarzını ve tarihini yansıtan romanlar okullarda zorunlu olarak okutulur. TED Eğitim Topluluğu üyelerine ve TED’in Yenilikçi Eğitimcilerine 'okullarda hangi kitapların okutulduğu, hangi kitapların ödev olarak verildiği ve okutulmasının zorunlu tutulduğu' soruldu. İnsanlar dünyanın dört bir yanından cevaplarını gönderdi ve liste yerel yazarlara odaklanacak şekilde düzenlendi. Pek çok eğitimci, birkaç kitabın kesinlikle zorunlu olduğunu dile getirdi. İşte dünyanın 28 ülkesinde, okullarda öğrencilere okutulan kitaplar ve okutulma sebepleri.
1. Almanya / Anne Frank’ın Hatıra Defteri
Ne hakkında: Bu günlük, Nazi işgali sırasında ailesiyle birlikte Amsterdam’da saklanarak yaşayan Anne Frank isimli bir yahudi kız çocuğu tarafından yazılmıştır.
Neden okutuluyor: “Dar görüşlü insanlar tarafından ne tür dehşetlerin yaşatıldığını asla unutmamalıyız.” Charlotte Böhm.
2. Amerika Birleşik Devletleri / Bülbülü Öldürmek - Harper Lee
Ne hakkında: 1930’larda Amerika’nın güneyi hakkındaki bu klasik roman, ırkçılığın, cinsel ayrımcılığın ve adaletsizliğin Amerikan tarihini nasıl şekillendirdiğini ve bugün bile nasıl zararlara sebep olduğunu sergiler.
Neden okutuluyor: “Hala ırkçılık ve sistematik önyargılarla uğraşıyoruz. Özellikle de Amerikan hukuk siteminde.” Shaun McGovern.
3. Arnavutluk / Taş Kentin Günlüğü - İsmail Kadare
Ne hakkında: İkinci Dünya Savaşı sırasında istilacı güçlerin (İtalyan faşistler, Yunanlılar ve Naziler) küçük bir Arnavutluk şehrini nasıl yağmaladığını bir çocuğun gözünden anlatılıyor.
Neden okutuluyor: En beğenilen Arnavut yazarlardan biri olan Kadare, Nobel Edebiyat Ödülüne birkaç kez aday oldu. “Bu kitap, İkinci Dünya Savaşı'nı yaşayan insanların bu olaylar sırasında neler yaşadıklarını gerçekçi bir şekilde anlamanızı sağlıyor. Çünkü bir çocuğun perspektifinden anlatılıyor ve zor günlerde bile iyimser olunabileceğini gösteriyor.” Vaitson Çumaku.
4. Avustralya / Yarın Savaş Başladığında - John Marsden
Ne hakkında: Ergenlik dönemindeki bir genç kız ve arkadaşları, bir kamp gezisinden döndüklerinde bilinmeyen yabancı bir askeri gücün Avustralya’yı istila ettiğini keşfediyor. Kitabın Türkçesi bulunmasa da 2010 yılında aynı isimle çekilen bir sinema filmi bulunuyor.
Neden okutuluyor: “Bu kitap bizim istila korkumuza ve savaşma ruhumuza değiniyor. Ayrıca ülke topraklarımızın enginliğini ve doğal tehlikelerle dolu oluşunu çok güzel bir şekilde resmediyor.” Beth James Waters
5. Avusturya / Faust - Johann Wolfgang von Goethe
Ne hakkında: Oyun türündeki eserde, Faust isimli bir bilgin Mefistofeles (şeytan) ile bir anlaşma yapar, çünkü hayattan bir türlü tatmin olamamıştır. Şeytan, Faust’a yüce ve aşkın bir an bahşedeceğini söyler. Ama bunun karşılığında Faust cehennemde sonsuza dek ona hizmet etmelidir. Şeytan’ın aracılığıyla Faust, Gretchen isimli güzel bir genç kadına aşık olur. Ardından trajedi başlar.
Neden okutuluyor: “Kitap, bilime karşı maneviyat, mantığa karşı tutku ve günahlardan kurtuluşa karşı lanetlenme dahil pek çok farklı felsefi tartışmayı ortaya çıkarır ve pek çok farklı şekilde yorumlanabilir. Faust yeni edebi eserler kadar kolay anlaşılır değildir ve bu yüzden öğrencileri farklı bir şekilde düşünmeleri için harekete geçirir. Ayrıca Faust’ta yer alan olaylar dizimi ve işlenen konular pek çok başka eseri de derinden etkilemiştir.” Barbara Paulmayer.
6. Bosna Hersek, Sırbistan / Drina Köprüsü -Ivo Andrić
Ne hakkında: Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü yakınındaki küçük bir kasabadaki 300 yılı anlatıyor. Hikaye, köprünün inşa edildiği 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlar ve kısmen yıkıldığı Birinci Dünya Savaşına kadar sürer.
Neden okutuluyor: Nobel Ödüllü yazar Andrić, şimdiye dek Sırbistan, Hırvatistan ve Bosna Hersek’ten Nobel Ödülü kazanan tek insandır. “Gerçekten zamansız bir kitap. Kitapta işlenen temalar ve hikayeler günümüz insanlığına da uyarlanabilir. Köprü, doğan ve yıkılan imparatorluklar, doruklara ulaşan ve diplere vuran insan hayatları, kurulan ve yıkılan ülkeler karşısında sessiz bir şahit gibidir.” Martin Kondža.
7. Brezilya / Severino’nun Ölümü - João Cabral de Melo Neto
Ne hakkında: Dizelerden oluşan bu oyun, Brezilya’nın kuraklık ve yoksulluk sıkıntısı çeken kuzeydoğu bölgesinden bir adamın daha iyi bir hayat ve şehir arayışıyla çıktığı zorlu yolculuğu anlatır. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: “Kitap ülkenin her zaman sunmuş olduğu ve bugün hala sunduğu çifte standartları ve iki insan grubu arasındaki mesafeyi gösteriyor: Her tür fırsata sahip bir şehir nüfusu ve yoksul hayatlar, eşitsizlik, cehalet ve sessiz insanlar...” Andrea Rodrigues.
8. Bulgaristan / Esaret Altında - Ivan Vazov
Ne hakkında: Roman, Osmanlı hükümdarlığı altındaki bir Bulgar köyünü ve ülkenin nihai kopuşunu tetikleyen 1870’lerdeki başarısız ayaklanmayı anlatıyor. Karakterlerin büyük çoğunluğu, ayaklanmanın her iki tarafından da gelen köylüleri kapsıyor. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: Öncelikle Vazov, Bulgar edebiyatının babası olarak görülüyor. Ancak Kristine O’Malley, “Osmanlı İmparatorluğu tarafından esir edilmek ve bağımsızlık için mücadele etmek, Bulgarların milli kimliğini şekillendirdi,” diye ekliyor. Bu da kitaba kalıcı bir popülerlik kazandırıyor.
9. Çin / Seçmeler - Konfüçyüs
Ne hakkında: Kitap filozof Konfüçyüs’ün öğretilerinin bir derlemesini içeriyor. MÖ.475 ve MÖ.221 yılları arasında bir zamanda yazıldığına inanılıyor.
Neden okutuluyor: “Öğretmenler, öğrencilerinin Seçmeler’den, ebeveynlerine saygı göstermek, insanların statüleri ne olursa olsun onlardan erdem öğrenmek ve eleştirel düşünceyi kullanmak gibi güzel ahlakı öğrenmelerini ister. Bu kitap Çin kültürünün bir temel taşıdır.” Aylee Lu.
10. Endonezya / Gökkuşağı Askerleri - Andrea Hirata
Ne hakkında: Endonezya’nın ücra bir köyündeki on öğrenci hakkındaki gerçek bir hikayeye dayanıyor. Öğrenciler, birkaç ilham veren öğretmenin yardımıyla kendilerini ve halklarını savunmayı öğreniyorlar.
Neden okutuluyor: “Kitap sorunlar karşısında fedakarlığı, kendini adamayı, çok çalışmayı, tutkuyu, kardeşliği, dostluğu, iyimserliği ve sebat etmeyi öğretiyor,” Mahrukh Bashir.
11. Filipinler / Noli Me Tangere - Jose Rizal
Ne hakkında: Rizal, Filipin devriminin bir kahramanı olarak görülür ve romanı zalim, baskıcı, keyfi İspanyol Katolik hükümdarlığının altındaki Filipin toplumunun hayatını anlatır. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: Bir aktivistin mesajını dramatik bir hikayeyle birleştiren roman, Harriet Beecher Stowe’nin Tom Amca’nın Kulübesi isimli romanıyla karşılaştırılır. “Öğrencilerin, bağımsızlığımızı şekillendiren atalarımızın çabalarını takdir etmelerini sağlamak için okutuluyor.” John Eric Uy.
12. Finlandiya / Yedi Kardeşler - Aleksis Kivi
Ne hakkında: Kitap, Finlandiya kırsalında yaşayan ve yedi kardeşten oluşan kavgacı bir aileyi ve onların hayat mücadelesini anlatır. Sonunda tüm kardeşler toplumun düzgün birer bireyi olarak büyür ve olgunlaşır. Türkçesi bulunmaktadır.
Neden okutuluyor: Yedi Kardeşler’in sıradan insanlar hakkında Fince olarak Finli bir yazar tarafından yazılmış ilk gerçek Fin romanı olduğuna inanılıyor. “Finlandiya’nın ulusal romanı olarak biliniyor.Roman Fin inatçılığını ve kararlılığını anlatıyor.” Jaani Länsiö.
13. Gana; Nijerya / Parçalanma - Chinua Achebe
Ne hakkında: 1900’lerin Nijeryasında geçen roman, bir İgbo lideri ve köyün güreş şampiyonu olan Okonkwo’nun güce ve zafere uzanan yolculuğunu ve beyaz sömürgecilere karşı verdiği savaştaki nihai çöküşünü anlatıyor. Türkçesi bulunmaktadır.
Neden okutuluyor: “Görünüşte Afrika gelenekselliğinin bir kutlaması olan kitap, bu ideallerin misyonerlerin gelişiyle birlikte nasıl kaybolduğunu anlatıyor. Kitabın özünde Afrika ve kabile kültürüne ait erkeklik kavramına ve sorunlarına kritik bir bakış yatıyor.” Ama Y Adi-Dako.
14. Hindistan / Otobiyografi: Hakikat İle Tecrübelerimin Hikayesi - Mahatma K. Gandhi
Ne hakkında: Türkçe’ye çevrilen kitap, Hintli liderin çocukluğundan 50’li yaşlarının başlarına kadar olan anılarını içeriyor.
Neden okutuluyor: “Bu kitap sadece hakikat ve şiddetsizlik yoluyla mümkün olan haysiyetli bir hayatın özünü savunuyor.” Bismi Sain.
15. İran / Hafız, Sadi, Firdevsi, Rumi ve Hayyam gibi yazarların şiirleri
Ne hakkında: Aşk, güzellik, neşe ve diğer konular.
Neden okutuluyor: “Roman, İran’da nispeten daha yeni bir edebiyat türü. Edebiyat klasiklerimiz arasında sayısız şair ve şiir yer alır. Her şiir farklı bir değere hitap eder.” Ne Da.
16. İrlanda / Buz Adam: İrlandalı Bir Antartika Kahramanının Maceraları - Michael Smith
Ne hakkında: Kaptan Robert Falcon Scott’ın Antartika yolculuğuna katılmak için 15 yaşında evden kaçan Tom Crean’in biyografisidir. Crean aynı zamanda Ernest Shackleton’ın Dayanıklılık adını verdiği keşfinin de bir üyesiydi. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: “Kitap İrlandalıların güçlükler karşısında zafer kazanabilen tutkulu kaşifler olduğunu ve çok çalışma, odaklanma ve kendini adamayla her şeyin mümkün olduğunu gösteriyor.” Naoimh Riordan.
17. İtalya / Nişanlılar - Alessandro Manzoni
Ne hakkında: 17. yüzyılın ilk yarısında kuzey İtalya’da geçiyor. İtalya henüz bir ulus değildir. Kitap baskıcı İspanyol hükümdarlığı altında yaşayan köylülerin hayatlarını ve çok sayıda insanın ölümüne sebep olan ölümcül bir vebanın etkisini anlatır.
Neden okutuluyor: “Kitap, İtalyan edebiyatının iki önemli ayağından biridir. Tarihi romanların kılavuzu olarak görülür.” Sofia Ramundo.
18. Kanada / Savaşlar - Timothy Findley
Ne hakkında: 19 yaşındaki Kanadalı genç Robert Ross, kız kardeşinin ölümüyle baş etmek için Birinci Dünya Savaşında askere yazılır. İçindeki acıyla birlikte siperlerde savaşmak üzere Fransa’ya gider ve savaşın tüm kötülüğünü görür. Aynı zamanda insanlığın kötülüğüne de şahit olur. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: “Artık bir simge haline gelmiş bir Kanada romanıdır. Savaşı ve acıyı, insanın umarsız bir dünyayla uzlaşmasını acımasız bir dürüstlükle resmeder.” Karen Goepen-Wee.
19. Kıbrıs / Hadula, Bir Ada Öyküsü - Alexandros Papadiamantis
Ne hakkında: Türkçe’ye çevrilen bu kısa roman Skiathos adasında yaşayan Hadula isimli yaşlı bir kadının hikayesidir. Hadula yoksul küçük kızları bir çeşit lütuf olarak öldürür, çünkü geleceklerinin sınırlı ve kasvetli olacağını öngörür.
Neden okutuluyor: “Kitap kadınların rolüne ve evlilik içindeki cinsiyet rollerine ışık tutuyor. Bunlar Kıbrıs’ta büyük bir öneme sahiptir ve öğrencilerin, kadınların rollerinin ahlaklı ya da ahlak dışı olup olmadığına karar vermelerini sağlıyor.” Evanthia Poyiatzi
20. Kolombiya / Yüzyıllık Yalnızlık - Gabriel García Márquez
Ne hakkında: Büyülü gerçekliğin bu öncü eseri, hayali bir Kolombiya kasabasında yaşayan Buendía ailesinin 19. yüzyılın başlarından başlayarak beş nesil boyunca yaşadığı yükselişi ve çöküşü anlatır.
Neden okutuluyor: İspanyol dilinin en önemli yazarı olarak kabul edilen Márquez, 1982 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü almıştır. “Bu roman on yıllar boyunca Kolombiya’yı sarsan şiddeti tasvir eder ve Kolombiyalıların ne çok yolsuzluk ve acıya katlandığını gösterir ama yine de içimizde, vazgeçmeyi reddeden bir tarafın olduğunu da anlatır.” Daniela Ramirez Barreto.
21. Mısır / Günlerin Kitabı - Taha Hüseyin
Ne hakkında: 1889 ve 1973 yılları arasında yaşamış aydın yazar Hüseyin’in otobiyografisidir. Hüseyin henüz üç yaşındayken görme engelli olur, ancak büyüyünce ülkesinin eğitim bakanı olmayı başarır. Yazar, Mısır edebiyatının en etkili şahsiyetlerinden biridir.
Neden okutuluyor: “Kitap öğrencilere bilgi toplamayı, geleneklere karşı başkaldırmayı ve bir toplumdaki cehaletin negatif etkilerini öğretiyor.” Mahmud Attalla.
22. Pakistan / Gönülsüz Köktendinci - Mohsin Hamid
Ne hakkında: Uluslararası bir “çok satan” olan ve Türkçe’ye de çevrilen roman, 11 Eylül 2011’deki olayların öncesinde ve sonrasında Pakistanlı bir adamın Amerika’daki hayatını yansıtır.
Neden okutuluyor: “Bu kitaplar, köktendinci ideallerle mücadele eden ve kendi kimliklerini bulmaya çalışan modern Pakistanlıların karşı karşıya olduğu ikilemlere dokunur.”
23. Şili / Sub Terra - Baldomero Lillo
Ne hakkında: Bu kısa hikayelerden oluşan kitap, geç 19. yüzyılda güney Şili’deki maden işçilerinin yıpratıcı, yoksul ve tehlikeli hayatlarını anlatıyor. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: “Sub Terra, Şili tarihinin önemli bir bölümünü temsil ediyor. Bu hikayeler öğrencilere, bugünkü hayatlarından tamamen farklı bir yaşam tarzını gösteriyor. Bu da, şimdi sahip olduklarının değerini bilmelerini sağlayabiliyor. Kitaptaki maden işçilerinin hikayeleri aynı zamanda önemli ve zamansız aile değerlerini de vurguluyor. Ebeveynlerine ve onların çabalarına minettar olmak gibi.” Natalia Salamanca Moreno
24. Rusya / Savaş ve Barış - Leo Tolstoy
Ne hakkında: Beş ailenin hayatlarını ve aşklarını anlatan bu destansı roman, 1805 yılında başlar ve Napolyon’un 1812 Rusya istilası boyunca devam eder.
Neden okutuluyor: “Savaş ve Barış temel olarak hayatımızın her yönünü anlatır. Toplumda nasıl değerli olunduğu, nasıl affedici olunabileceği ve nasıl saygılı olunabileceği gibi. Bence herkes Tolstoy’un Natasha, Pierre ve Prens Andrei karakterlerine benzer durumlardan geçer.” Valentina Ishmanova
25. Vietnam / Truyện Kiều - Nguyễn Du
Ne hakkında: Ailesini kurtarmak için kendini feda edenThuý Kiều isimli genç bir kadını anlatan destansı bir anlatı şiiridir. Kitabın Türkçesi bulunmamaktadır.
Neden okutuluyor: “Kiều’nun Hikayesi anlamına gelen şiir, ülkemin insanlığını ve güzelliğini gösteriyor.' Joy Truong.
Yorum Yazın
Ilginc bir derleme.
Listeye koca bir alkış..