Yerel Seçimlere Saatler Kala Ege'nin İncisi İzmir'in Siyasi ve Kültürel Tarihinde Bir Yolculuğa Hazır Mısınız?
Ülkemizin en nadide şehirlerinden Ege’nin İncisi İzmir’in 100 yıllık öyküsüyle huzurlarınızdayız.
Yerel Seçimlere çok kısa bir süre kala; İzmir’in tarihi, siyasi, kültürel köklerinde bir yolculuğa çıkıyoruz.
Bakalım İzmir’de toplumun düşüncelerini ve siyasi reflekslerini belirleyen faktörler neler olmuş?
İzmir'i hangi yerel yöneticiler ve siyasi partiler yönetmiş?
Ege’nin incisinde insan medeniyetinin izlerine 4 bin yıl öncesinde rastlanıyor. Yunan mitolojisinde deniz tanrısı Poseidon’un ana vatanı olan İzmir’in yakın tarihteki konumu da oldukça önemli.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu topraklarında kalan en kıymetli şehirlerinden biriydi.
İzmir’i İzmir yapan ise çok kültürlülüğü, kozmopolit demografik yapısı oldu.
Uluslararası bir liman şehri olan İzmir’de Türkler, Rumlar, Sefarad Yahudileri, Levantenler, Ermeniler uzun yıllar huzur içinde birlikte yaşadılar. Fakat bu sonsuza kadar sürmedi.
Birinci Dünya Savaşı sonrası galip devletler tarafından paylaşılan İzmir’in hangi ülkeye verileceği başlı başına bir meseleydi. 15 Mayıs 1919’da Yunan Ordusu’nun İzmir’e çıkması, Anadolu’da yeşeren Türk Kurtuluş Hareketi’ni kamçıladı.
Tüm bu çabaların neticesinde 9 Eylül 1922’de Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Türk Direniş Hareketi başarıya ulaştı ve İzmir geri alındı.
Aynı günlerde İzmir’de çıkan büyük yangında şehrin çok önemli bir bölümü küle dönüştü.
Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Rum Toplumu mübadele ile Yunanistan’ın yolunu tuttu. Onların evlerine ise Yunanistan’dan gönderilen Türkler yerleştirildi.
Böylece erken cumhuriyet döneminin İzmir demografisi de belli olmuş oldu.
. İzmir şehrinde 1970’lere kadar merkez sağ partiler hep güçlü gözüktü. Kuşkusuz Demokrat Parti’nin idam edilen genel başkanı Adnan Menderes’in İzmir’in komşusu Aydın’ın köklü bir çiftçi ailesinden geliyor olmasının da bu kültüre bir etkisi vardı.
Menderes’in hatırası ile 1950’lerde üretilen “Demokrat İzmir” sloganı bir kült haline geldi.
Bununla birlikte 1990’lı yılların başından itibaren İslamcı Siyaset’in temsilcisi olan Refah Partisi’nin sürekli güçlenmesi, merkez sağ bir gelenekten gelen İzmir halkını sola yakınlaştırdı.
Özellikle şeriat ve yaşam tarzına müdahale konusundaki endişeler, İzmir’de seçmenin DSP ve CHP ekolüne geçişini beraberinde getirdi.
Kosova’dan İzmir’e göç eden bir aileden gelen, aile köklerini de soyisminde taşıyan Ahmet Piriştina, 1991’de DSP’den milletvekili adayı olarak siyasetle tanıştı. 94 Yerel Seçimleri sonrası belediye Meclis üyesi oldu.
1999’da ise İzmirlilerin sonsuza kadar kalbine gireceği göreve, Büyükşehir belediye başkanlığına seçildi.
İzmir Kordonboyu ve İzmir Metrosu gibi projeler onun döneminde tamamlandı.
Eğitime çok önem veren Piriştina, çok sayıda ilk ve ortaokulu yeniledi. Öğrencilerin daha iyi koşullarda eğitim almasını sağladı.
Şehrin tarihi dokusuna, sportif ve kültürel miraslarına sahip çıktı.
Sosyal güvencesi olmayan yoksul öğrencilerin ameliyat dahil tedavi masraflarını belediye bütçesinden ayrılan kaynakla gerçekleştirdi.
Değişim Sürecek sloganıyla oylarını yükselterek girdiği 2004 seçimlerini bu sefer CHP adayı olarak kazandı. İzmir için yapmak istediği daha çok hizmet olan Piriştina, 2004’te yeniden seçildikten sadece iki ay sonra, ani bir kalp kriziyle hayata gözlerini yumdu.
Cenazesinde İzmirlilerin göz yaşları sel oldu. Piriştina gönülleri kazanmıştı.
Türkiye’de 2000’li yılların ilk 10 senesi İslamcı köklere sahip Ak Parti’ye karşı laik bürokrasi ve toplumsal kesimlerin ayağa kalktığı bir dönemdi.
Bu dönemde yargısıyla, ordusuyla, sivil toplumuyla laik cumhuriyete sahip çıkan tüm odaklar yeni hükümete karşı tepkiliydi.
2007 yılında düzenlenen Cumhuriyet Mitingleri’nin kuşkusuz en coşkulu olanı da belki de bu yüzden İzmir’de gerçekleşti.
İzmir, Ak Parti iktidarının mutlak dominasyonu altında geçen 2000’li yıllarda CHP’nin en büyük hazinesi ve gücü olarak kabul edildi. Bilhassa Körfez kıyısında kalan Karşıyaka, Konak, Narlıdere, Çiğli gibi ilçelerde CHP’nin oy oranları %70’leri aştı.
Bu dönemde CHP’nin İzmir’de bulduğu güçlü karşılığın sebebi sol ideolojiden ziyade Ak Parti’yi bir tehdit olarak gören toplumsal kesimlerin İzmir’de kenetlenmesiydi.
Eski DYP, ANAP seçmenleri Orta Anadolu ve Karadeniz’de Ak Parti’ye yönelirken; Ege bölgesi ve Trakya özelinde CHP’ye yakınlaştı.
Yerel Seçimler de İzmir’de bu bağlamda ilerledi. CHP İzmir Büyükşehir seçimlerinde hep güçlü galibiyetler aldı. 2009 ve 2014’te Aziz Kocaoğlu, 2019’da ise Tunç Soyer büyükşehir belediye başkanları oldular.
Bunun bilincinde olan iktidar partisi ise İzmir’de hep çok güçlü adaylar çıkarttı. 2014 yılında Binali Yıldırım, 2019 yılında Nihat Zeybekçi, 2024 yılında Hamza Dağ; Ak Parti’nin İzmir adayları oldular.
Üç isim de seçilmeleri durumunda İzmir’e büyük yatırımlar geleceğini, halkın yaşam tarzına karışılmayacağını sık sık vurguladılar.
O dönemde Nihat Zeybekçi’nin söylediği “İzmir’i kim istemez, mahallenin en güzel kızı” ifadeleri çok ses getirdi.
Tüm bu çabalar, açıklamalar, vaatler İzmir halkını ikna etmeye yetmedi.
İzmir’i yine CHP kazandı.
Bakalım 2024 Seçimleri'nde İzmirliler geleneğin bozulmasına izin verecekler mi?
İlgini çekebilir...
Yorum Yazın
lütfen algı psikolojisi yaratmayın, ne demek ak partiye mifer oldu, chp başkanları ne yaptı, yan geldi yattı, hala bunun kaymagını yemeye çalışmayın, eskişe... Devamını Gör
algiya gelll hanimmm 😂😂😂😂😂😂🤣🤣🤣🤣🤣
benim de kalem olsun,orda yaşamak istiyorum