Madem Dünyada Sorun Var Neden Dolar Yükselmiyor? Merkez Bankası Rezervleri Yeniden Kritik Bölgede!
Ev bütçelerinde hani kenara altın atılır, bankada birikim hesabı oluşturulur ya da BES gibi birikimler yapılır. Bunlar her daim kazançların tasarrufudur. Evin kasası da olur. Merkez Bankası'nın da kasasın da ülkenin birikimleri vardır. Rezerv demek ülkenin kazancının kenara atılması demek gözüyle bakabilirsiniz. TCMB'nin uzun süredir tartışılan bir rezerv durumu olduğundan yol çıkarak son günlerde dünyada ABD Doları'nın yükselişinde İngiltere gibi bir ülkenin bile geçen haftalarda para birimi çöküşün eşiğindeyken TL kale gibi sağlam durdu. Diyeceksiniz ki geçen yıldan bu yana ne yaşadık hatırlamıyor musun? Ben de diyeceğim ki TL'nin reel değerinden haberiniz var mı? Kısaca her şeye cevap bulunur da bizim burada sorumuz dolar/TL madem sorun var neden yükselmiyor? Hadi buyurun küçük bir gezintiye çıkalım👇
Dün düşen bir haber yine swap diyordu.
Reuters'ın aktardığına göre, Güney Kore geçen hafta swap (takas) anlaşmaları uyarınca 780 milyon dolar gönderdi. Kaynaklar 2021'de yapılan anlaşmada 2 milyar dolar olan kapsamda bu işlemin olduğunu belirtiyordu. Aktarılan toplam miktarın da şu ana kadar 1 milyar dolara yakın olduğu belirtilirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) konuya dair yorum yapmadı.
Merkez Bankası Başkanı'na da toplantılarda swap soruluyordu. Neydi bu swap?
TCMB'nin Çin ile 6 milyar dolar, Katar ile 15 milyar dolar, BAE ile yaklaşık 5 milyar dolar ve Güney Kore ile de 2 milyar dolar olmak üzere toplam 28 milyar dolar karşılığı swap anlaşması bulunuyor. Azerbaycan ve Japonya ile de görüşme yapıldığı yıl başında açıklanmıştı ancak henüz bir anlaşma bildirilmedi.
Swap, kelime anlamı olarak 'takas' demek olurken, iki ülkenin ya da tarafın da olabilir, belli bir vadede, iki farklı para birimini, yine belli bir faiz oranı üzerinden değiş tokuş yapmaları işlemine deniyor.
Örnekle açıklamak gerekirse en basit işlemle, ödemeniz var dolar lazım, sizde yok. Dolar borç değil de ödünç buldunuz, TL verdiniz. Dolarla borcunuzu ödediniz, iki gün sonra siz dolarla bir ödeme aldınız. İlk ödünç aldığınız yere gittiniz doları 2 günlük faiziyle geri verdiniz. Bu işlemin MB'ları arasında yapılanı swap oluyor.
Swap'ın Merkez Bankası rezervlerine etkisi nedir?
Sonuçta swapla aldığınız yabancı para sizin kasanıza giriyor. Merkez Bankası'nın kasasında aslen birçok varlık bulunduğu gibi rezervin de birçok çeşidi bulunuyor.
Yine kısa ve net anlatalım. Merkez'in kasasında bulunan dövizlerin hepsi onun değil. Bir kısmı bankaların bir kısmı ihracatçıların döviz karşılıkları gibi olurken, bir de Merkez Bankası'nın altınları var. Altınların da hepsi kendi kasasında değil. Swap gibi işlemlerde teminat için Londra, ABD gibi farklı yerlerde bulunabiliyor. Dünyada da bu böyle işliyor ayrıca MB bunların nerede olduğunu da söylüyor. Bir de IMF çekme hakkı SDR bulunuyor.
Rezervlerde de durum şu; bir kasadaki her şeyi gösteren rezervler var, bir altın harici gösteren rezerv var, bir swap harici gösteren rezerv var gibi çeşitleri bulunuyor.
Swap harici etkenlerde de Cumhurbaşkanı Erdoğan geçen aylarda rezervlerin artışın için dost ülkeleri işaret etmişti. Akabinde çok konuşulan Akkuyu Nükleer Santrali inşası Rusya'dan aktarımlar ve net hata noksan kalemi gelişmeleri görülmüştü.
Şimdi bakın "burası çok önemli!" çünkü "rezervler neden önemli?" sorusu burada ana mantığı oluşturuyor! TCMB için rezervlerin anlamı👇
Öncelikle para bir ülkenin önemli prestij göstergelerinden olurken, para ve kur politikalarında güvenin sağlaması için elinizi güçlendiriyor. Bir açıdan zenginlik göstergesi ve Merkez Bankası'nın 'ben burdayım' deme gücü.
İç ve dış borç ödemelerinde gerekli olan döviz burada demek! esnaf ağzıyla; 'Teminatı benim abicim' göstergesi yani.
Şu dönem içinde bulunduğumuz konjonktür göz önüne alındığında içeride ve dışarıda oluşan, oluşacak finansal oynaklıklara karşı sizin 'kefen paranız.'
Hani 'CDS, CDS, nedir bu CDS?' dersek, uluslararası piyasalarda sizin zora düşüp düşmeyeceğiniz gösteren o CDS'lerde de bir gösterge olarak ekonominizin güvenilirliği anlamına geliyor.
Dönelim içinde bulunduğumuz gerçekliğe! Ne durumdayız?
Merkez Bankası brüt rezervleri 30 Eylül haftasında 3,8 milyar dolar azalarak, swap hariç net rezervler -59 milyar dolarla rekor düşük seviyeye geriledi. Brüt döviz rezervleri de 68 milyar 52 milyon dolara indi.
Brüt döviz rezervleri, bir önceki haftada da 3,5 milyar dolar azalarak 71 milyar 335 milyon dolar seviyesine inmişti.
20 Temmuz haftasında net rezervler 20 yılın en düşük seviyesine gerilerken geçen yıl KKM'nin açıklandığı hafta swap hariç net rezervler -55,7 milyar dolar olmuştu.
TCMB'de 2020 yılında yaşanan başkan değişikliğinden önceki hafta da bu rakam -48 milyar dolar olurken, aynı hafta sonu Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da istifasını sunmuştu.
Detayları da burada👇
Bu verilere TCMB sisteminden ulaşılabildiği gibi IMF sayfasında da net olarak görebiliyorsunuz ve hatta tüm ülkelerin rezervlerini de görebiliyorsunuz.
Kaynak: IMF
Son olarak yine "çok önemli" bir tabloya bakalım. Türkiye'nin "dış borç stoku" 2018 ve 2022 değişimlerinin görülmesi açısından önemli!
2. çeyrekleri baz aldığımızda tabloda yeterince sayı olduğundan oran hesabı yapmadan özellikle Merkez Yönetim, KİT'ler, TCMB yükselişleri dikkat çekerken, özel sektördeki düşüş de dikkat çekiyor.
Bir de tabi borç neydi vadesi geldiğinde döviz lazım demekti.
Tablonun kaynağı: Hazine ve Maliye Bakanlığı
"Bize swap hariç rezervlerin resmini çizer misin Abidin?" kısmına geçelim. TCMB'nin swap hariç net rezervi -59 milyar dolar ile tarihi düşük seviyede👇
Kaynak: BloombergHT
Burada da Verimetrik'in altın, döviz, toplam rezerv tablosu bulunuyor.👇
Kaynak: Verimetrik
2003 yılından günümüze TCMB rezervi 👇 30 Eylül itibarıyla net uluslararası rezerv eksi swap döviz yükümlülükleri eşittir -59 milyar ABD doları.
Kaynak: VeFinans
Bu konuda ekonomistler ne diyor? diye bakalım derken, rezervlerin dolar/TL'nin üzerindeki etkisini de bulduk.
👇
👇
👇
👇
👇
👇
👇
Bakın burası da çokomelli! Geldik ilk sorumuza dolar neden yükselmiyor?
Merkez Bankası eski başkan yardımcısı ve Borsa İstanbul eski Başkanı Prof. Dr. İbrahim Turhan anlatıyor.
Asıl döviz talebinin kredi genişlemesiyle geleceğini anlatan Turhan kredi genişlemesinin ise ÜFE'nin altın kaldığını belirtiyor.
👇
Konuyu şöyle özetliyoruz👇
Kredi genişlemesi amacıyla faizleri indirirken, kuru dizginlemek için döviz piyasalarına yapılan müdahalelerle kurda sınırlama görülürken, kredilerde de arzı sınırlayarak döviz talebini azaltırken, dış borç için gerekli dövizi bulmak amacıyla swap tarafından gelenleri de harcarken, cari fazla hedeflediğimiz modelde döviz ve kredi sıkışmaları kaynaklı üretim ve dolayısıyla ihracatta yaşanan daralmayla cari tarafta da açık vermeye devam ederken, enflasyondaki yükselişin de çarkların dönerek tüketimle katkı sağlayarak büyümeyi desteklemesine çalışıyoruz.
Zor mu oldu? Daha anlaşılırla hali şu👇
Neo klasik ekonomi düşüncesinden, epistemolojik bir kopuşu temsil eden, heteredoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan; davranışsal ekonomi ve nöro ekonomiyle daha fazla önem kazanmaktadır.
Yorum Yazın