Evren Bolgün'e Sorduk: 'Enflasyondan Halkın Korunması Mümkün Değil' Derken, CDS Etkisini de Anlattı
Bir CDS'tir gidiyor son günlerde. Swap, rezerv, stagflasyon, reel getiri gibi tüm ekonomik terimlere hakim olduğumuz son dönemde bir Avrupalının yeni yeni duyduğu enflasyon teriminin ötesine geçtik finansal okuryazarlık konusunda. Aslen Türk halkının kur ve enflasyon pratiği geçmişten gelen tecrübelerle yüksek olurken, son günlerde bu CDS yükselişinin bize yani sıradan insanlara, maaşını ay başında alıp ödemeler sonrası kalanla düğünde takmalık altın alan, seneye yapılacak tatile benzin parası ayıranlara etkisi ne olacak? Doç Dr. Evren Bolgün'e sorduk👇
Kimdir Evren Bolgün?
20 yılı aşkın süre boyunca değişik özel bankalarda fon yönetimi ve risk yönetimi birimlerinde görev alan Bolgün, yönetici olarak bıraktığı bankacılık sektörünün ardından kurdukları bağımsız portföy yönetimi şirketini 5 yıl aktif bir şekilde yönettikten sonra ünlü bir yabancı portföy şirketine devrederek girişimcilik tecrübesi de yaşadı. Akademi ile finans sektörünü eş zamanlı yürüten Bolgün, doçent unvanı alırken, birçok üniversitede de öğretim görevlisi olarak yer almanın yanı sıra TV programı ve yorumculuğu da yaptı. Halen analizlerini yayımlayan isim, 'Risk Yönetimi' isimli 4 baskı yapan bir kitabın da yazarı. Ayrıca üniversitelerde de öğretim görevlisi olarak görev almasının yanında risk yönetimi, finansal piyasalarda tahmin teknikleri, uygulamalı portföy yönetimi, makro ekonomik göstergelerin yorumlanması, varant, opsiyon, forward/swap, tahvil yatırım teknikleri alanlarında da eğitimler veriyor.
O halde buyurun sohbetimize👇
CDS neden önemli? Daha pahalı borç aldığımızı anladık. Gerçekten güvenilir mi? Kredi notları gibi bir gösterge mi? Yükselirse ne olur? Bulunduğumuz seviye ne anlama geliyor?
CDS'in evet kredi notları gibi gösterge durumu var ve hatta önemli bir gösterge. Uzun yıllardır hatta 80'lerde yaşanan Latin Amerika borç krizi döneminden bu yana tahvil piyasası için yoğun olarak gündemde bulunuyor. Gelişmekte olan ülkelerde ülke riskini de satın alıyoruz. Yani yurt dışı borçlar ödenmezse, kredi geri ödenmeme riskini, gösteriyor, kasko gibi düşünürsek tahvil portföyü de CDS ile kaskolanıyor.
5 yıllık CDS'in 856 baz puan olduğuna bakarsak eurobond 5 yıl yüzde 8,56 prim ödemesi demektir. ABD tahvil faizinin de şu anda 3,40 oranında olduğuna bakarsak, Türkiye 5 yıllık borçlanmasında 8,56 + 3,40 ile yıllık yüzde 12 faiz ödemek zorunda kalır ve bu da 5 yılda yüzde 60 faiz yükü demektir. Tabi yükselmeye devam ediyor.
CDS'lerin 2003 seviyesine ulaşması halinde, yabancı yeni yatırımcının giriş yapmadığı söylenen bu ortamda, kaynak bulamaz mıyız? Bir de zaten dünyada faiz yükselişleri, parasal sıkılaşma varken paranın kendi evine kaçmasıyla CDS ekstra etkilenir mi? Yoksa zaten konjonktür mü bu yönde?
Para bulamama olayı en son aşama oluyor. Arjantin ya da Yunanistan temerrüdü gibi düşünürsek, ki bunlar son 10 yıl içinde olan örnekler. Para bir şekilde bulunur ama maliyeti artıyor son 4-5 yılda yaşadığımız bu durum.
Şu anda yaşanan sıkışma ise seçime 1 yıl kalmış olması, enerji maliyetlerindeki yükseliş, cari açık tarafında da TCMB rezervlerindeki düşüş ile elde cephane kalmadığı görülüyor. Harcamalar yüksek ve geçen yıla kıyasla artışta olurken, cari açık 45-50 milyar olacağı tahmin öngörülüyor ki geçen yıl bunun yarısından azdı. Parayı bulma noktasında ise eurobond borçlanmaların maliyeti artıracağı için sıkıntı yaratacak.
Bu CDS aynı zamanda Türkiye'nin yüzde 41-42 ihtimal ile 5 yıl içinde temerrüt edeceğini fiyatlıyor. 1000 puan üzerine giderse bu oran yüzde 50'nin üzerine çıkacak. Bu sıkıntı demek. Kredi derecelendirme kuruluşları Moody's ve S&P'de yatırım yapılabilir kademenin baya bir altındayız. Bu şartlarda eurobond maliyetleri yüzde 15 yaklaşır ki çok yüksek bir oran, en son yüzde 10,60'tan borçlanmıştık. Fed'den de yıl sonuna kadar yüzde 2-2,5 oranında faiz artışı da gelecek.
CDS neden yükseliyor? Kurları nasıl yükseltir? Vatandaşa etkisi ne olur?
Dış borç maliyetin arttırdığı ölçüde faiz yükü geliyor ve 441 milyar dolar dış borcunun maliyeti yükseliyor. Vatandaşa direkt değil ama önce kura etkisi, devlete geçiyor. Devletten bankalara, bankalardan Hazine'ye silsile halinde devam eden bir etki oluyor.
Ekonomide tek sorun faiz artırmamak mı? Faiz artırsak her şey yoluna girer mi? Yoksa başka sorunlar mı yaratırız?
Faiz artırma kısmını geçtik artık. Faiz artıralım sorun çözülsün bitti. Hasta artık son evrede. Faiz, TÜİK yüzde 73,5, ENAG yüzde 160 hadi ortalama alalım yüzde 100'ün üzerinde enflasyon var yaşanan. 70 baz puan faiz artırımı gibi durum yok. Fed yarın başlayacak yıl sonuna kadar 4 toplantıda faiz artıracak bize de etkisi çok olacak.
Yıllarca portföy yöneten danışmanlıklar veren biri olarak, bu ortamda yatırımcı kendini nasıl koruyacak? Yatırımcının da ötesinde vatandaş kendini nasıl koruyacak?
Yatırımcı özellikle nitelikli yatırımcı zaten kendini bir şekilde korudu. Bir kesim 4-5 sene içinde 150 milyar dolar döviz ile korundu. Asıl sorunu TL mudisi yaşıyor. Mevduatta oran yüzde 17 diyelim en fazla yüzde 20 daha yukarı çıkmaz. KKM'de toplamın yüzde 15'i bulunurken, TL mevduata görece korundu. En büyük sorun, TL'de kalan yatırımcı ve artık yapacak bir şey yok. Yüzde 73,5 oranında resmi enflasyon var artık ana para gitti ve kısa vadede de geri gelmez. Fakirleşmiş olunuyor daha az harcamaya yönelecekler.
Halkın kendini koruması ise mümkün değil. Döviz ve altın gibi enstrümanlara yatırım yapılıyor ki enflasyona karşı doğru olan da bu.
Üst gelir grubunda yine belli bir kesim çok sayıda arsa, ev, araba gibi yatırımlarla korundu. Bundan sonra ise seçim ile bir değişim yaşanırsa bu yatırımların değerlemeleri değişebilir.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇
Yorum Yazın
Halka porsiyon küçült,tepedekilere göbek büyüt