9 Maddede Matematikçi John Nash’in Ünlü Oyun Teorisi
Üzücü bir trafik kazası sonucu hayatını kaybeden, Nobel ödüllü matematikçi John Nash, Akıl Oyunları filmine de konu olan ünlü Oyun Teorisi ile sadece matematikte değil; hayatın birçok noktasında çığır açmıştı.
1. Teorinin Ortaya Çıkışı
Doğruyu ne kadar yansıttığı tam olarak bilinmese de, John Nash’in hayatını anlatan Akıl Oyunları filminde teorinin çıkışı dört ayrı arkadaşın aynı kişiden hoşlanması ve bu durumun belli bir strateji ile çözümlenme çabasına oturtulmakta. Teorinin temeli, farklı davranış biçimlerinin ortaya çıkacak sonucu nasıl etkileyeceği sorusuyla atılmıştır.
2. Sıfır Toplamlı Oyun
Teorinin şekillenmesi ile birlikte ortaya çıkan ilk oyun şekli budur. Günlük konuşmalarımıza konu olan “sıfır toplamlı oyun” deyimi aslında çok basit bir mantık üzerine oturmaktadır. Teori; 'Eğer bir oyunda rakip isek benim kaybettiğim, senin kazancındır.' yaklaşımı üzerine kurulmuştur. Birçok seçeneğin olduğu durumlarda, birçok sonuç da vardır ve John Nash, istenilen sonuç için doğru seçeneği bulmanın stratejilerini oyunlarla inşa etmiştir.
3. Seçimlerde Oyun Teorisi
Teorinin şekillenmesi ile birlikte kamuoyu araştırma şirketlerinin başındaki bilim adamları; bu teorinin sadece doğa bilimleri ile değil, sosyal olaylar ile de ilgili olduğunu keşfettiler. Oyun teorisi seçimlerde kullanıldığında, seçim stratejisini bu teori çerçevesinde belli parametreler ışığında belirleyen liderlerin başarılı olduğu defalarca kez test edilip onaylandı.
4. Yapay Zeka
Günümüzde her video oyunu bir yapay zeka modeli üzerine inşa ediliyor. Bu durum da tasarlanan her yapay zeka modelini birer oyun teorisi çözümlemesine çeviriyor. Matematiğin hayata etkilerini anlamaya çalışan bir çocuğa bu ilişkiyi basit olarak olsa bile anlatmak, çocuklara matematiği sevdirmenin bir yolu.
5. Soğuk Savaş ve Oyun Teorisi
Teorinin, Soğuk Savaş döneminde özellikle Amerikan tarafında etkin olarak kullanıldığı, stratejilerin buna göre yönlendirilmesi sayesinde savaşın hiçbir zaman sıcak savaşa dönmemesi sağlandığı konuşulur. Bu durum, bilim felsefesinin temel sorularından biri olan; bilimin iyiliğe hizmeti noktasında önemli bir konu olarak ele alınmaktadır.
6. Ekonomide Rekabet
Klasik ekonomik yaklaşımda rekabetin her zaman tüketici lehine olduğu, rekabet artıkça sonucun üretimin sürekliliği ve fiyatların düşmesi olacağı öngörülür. Rekabetin yönetilmesi de oyun teorisinin iyi okunmasına bağlıdır. Çünkü rakiplerin amaç olarak gördüğü en yüksek gelir/kar sonucuna ulaşmanın yolu, oyunu doğru strateji ile oynamaktan geçmektedir.
7. Matematik ve Sosyal Bilimler
Oyun Teorisi, gece ile gündüz kadar farklı zannedilen bu kavramların aslında çok fazla benzerlik ve bağlantı içerdiğini kanıtladı. Disiplinler arası
çalışmaların bu denli popüler olmasına ve akademik çevreleri bu kadar etkisi
altına aldığı gerçeğine bakıldığında Nash’in mükemmel bir işe imza attığını söylemek için yeterli sebep var.
8. Modern Zamanlar ve Denge
Teorinin gelişimi ile birlikte dünya üzerindeki iki kutuplu hakimiyet düzeni de yerini çok kutuplu, çok stratejili hakimiyet düzenine bıraktı. Bu noktada oyunların analizi, dünya üzerinde oynanan oyunların bir yansıması olarak görülüyor. Yani hakim güçlerin farklı stratejileri dünyayı bir dengede tutuyor.
9. Tutsağın İkilemi
Tutsağın ikilemi, bu teorinin en temel ve basit konularda dahi işlediğini anlamanın en kolay yoludur. Sorgu altındaki aynı suça karışmış iki tutsağın inkar ve itiraf arasındaki seçimleri ve olası sonuçlarının açıklandığı bir oyun şeklidir. Bu temel yaklaşımın şans oyunlarında da uygulandığını hatırlatmakta fayda var. Kısacası Oyun Teorisi yapılan seçimlerin olası sonuçlarını ortaya koyar ve doğru verilere sahipseniz her durum için bir oyun kurabilirsiniz.
