Okurken Bir An Bile Olsun Elinizden Bırakmak İstemeyeceğiniz Yeni Başlayanlar İçin Ufuk Açıcı Tarih Kitapları
Geçmiş genellikle her zaman bir merak konusu olur. Türkiye'de ise tarih denildiği zaman akla ilk olarak insan ile ilgili olan devletlerin tarihi gelir. Ancak tarih devletlerden, imparatorluklardan da öte konular barındırır. Bu içerikte de bir çok farklı dalda okuyabileceğiniz başlangıç seviyesi tarih kitaplarına yer verdir. Emrah Safa Gürkan'ın OMNIBUS isimli youtube kanalındaki 'Tarihe Giriş için NE OKUYALIM?' isimli videodaki başlangıç seviyesi tarih kitaplarını sizler için sıraladık. Çevre tarihi, insanlık tarihi, Bizans ve Roma tarihi gibi farklı alanlardaki okurken sıkılmayacağınız tarih kitaplarının içeriklerini okumak için listeye göz atabilirsiniz.
1. Waging War on Corruption- Frank Vogl
Askeri tarihin konu edinildiği kısa bir 2000-2500 yıllık askeri tarihi özetleyerek anlatıyor. Askeriyenin de ötesinde geçerek ilk insanların şiddete olan meyillinin olup olmadığa kadar inen, detaylarda boğulmayan bir kitaptır. Askeri tarihe dair bir bilgisi olmayanlarında rahatlıkla okuyarak, ufkunu genişletebileceği bir tarih kitabıdır ve yeni okumaya başlayacaklar için uygundur.
2. Weimar Culture- Peter Gay
1918 ve 1933 yılları arasındaki Nazi öncesi Almanya'yı konu edinir. Naziler öncesi Almanya'nın bir nevi tuhaflıklarını kitaba işleyen yazar, 1918'de sosyalist bir başkan seçmelerinden 1925'de aşırı sağ bir yönetimi seçmelerinden, o zamanki Bauhaus akımına ve Metropolis filmine kadar bahsedilir. Bu yaşananların Almanya'nın uçlarda yaşadıkları ve kültürünün kısaca özetlendiği bir kitaptır. Nazi öncesi Almanya'yı konu edinerek Almanya'ya başka bir perdeden ele alan bu kitabın yazarı Peter Gay, alman kültürünü ve siyasetini çok iyi bilen birisidir. 1918-1933 yıllarını oldukça anlaşılır bir dille yazıldığı, okunması kolay bir kitaptır.
3. SPQR Antik Roma Tarihi- Mary Beard
Roma Senatosu ve halkını, Romalıların nasıl yaşadıkları, nasıl apartmanlarda yaşadığını, taverna kültürünü de içeren Romalıların yaşamı hakkında bilgi veren bir kitaptır. Akdeniz Coğrafyasına hizmet eden büyük imparatorluk Roma hakkında merak edilenlerin ve bilinmeyenlerin sade bir dille anlatıldığı, Roma kültürüne dair bilgiler veren bir tarih kitabıdır. Roma kültürü ve tarihi gibi köklü bir imparatorluk hakkında birçok bilgi vardır dolayısıyla bu bilgilerin bir kısmı yanlıştır. Bu kitapta ise bin yıllık Roma İmparatorluğu gayet anlaşılır bir şekilde ele alınır.
4. Kısa 20. Yüzyıl (1914-1991 Aşırılıklar Çağı)- Eric Hobsbawm
20. yüzyılın en yüz karatıcı olayların birisi olan Hitlerden, Birinci Dünya Savaşı, SSCB'nin çökmesine kadar 20. yüzyılda yaşanan olayların kısaca anlatıldığı bir kitaptır. Yakın tarihin de anlatması ve 20. yüzyıl gibi birçok karmaşanın yaşandığı bu zaman diliminin özetlenerek yazılması bakımından önemli bir kitaptır. 1914 ile 1991 yılında yaşanan olayların yanı sıra kültür, sanat gibi birçok alana da değinerek süslü kelimelerden uzak, yalın bir dille kitabı yazmıştır. 'Felaket Çağı, Altın Çağ, Toprak Kayması, Dünya Devrimi' de başta olmak üzere toplamda 10 bölümden oluşan bu kitap sade ve anlaşılır bir tarih kitabı okumak isteyenler için idealdir.
5. The Black Sea: A History- Charles King
Karadeniz yalnız doğası ile değil aynı zamanda konumu ile de oldukça önemli bir bölgedir. Karadeniz; Balkanlar, Orta Aysa ve Orta Doğu'nun birleştiği yerdir. Kitabın yazarı da konunun uzmanı olmasa da anlatmak istediğini çok iyi özetleyerek Karadeniz'in son 200 senesini anlattığı bir kitaptır. Son 200 yılda yaşanan olayların, dini toplulukların, imparatorlukların ve yıllar içerisinde geçirdiği değim gözler önüne serilir.
6. Deep History- Andrew Shryock ve Daniel Lord Smail
Bu kitapta ise tarihin derinliklerine inilir ve tarih ile arkeolojinin birleştiği yer olan olayların daha antropolojist bir yerden ele alan tarih kitabıdır. Yazı öncesi ve sonrası zamanı anlatan, tarih öncesi çağı ve o zamandaki insanları konu edinen anlaşılması kolay bir kitaptır. İnsanların kökenleri hakkında yazılar yazmak genellikle kişilerin çekindiği bir konudur ve kimi zaman bu konular hakkında doğru bilgiler edinmek zor olabiliyor. Bu yüzden de kitabın yazarı, insan vücudu, gıda, akrabalık, göç başta olma üzere insan tarihini oldukça geniş ancak detaylarla boğmayacak bir şekilde yazmıştır.
7. Byzantium- Judith Herrin
Olay anlatmak yerine konsept şeklinde aktaran bir kitaptır. Tek tek konseptlerin özetlendiği bu kitapta Bizans tarihi konseptler halinde anlatılır. Bizans'ın siyasal hali dışında yaşamı, kültür ve hayatı, mimarisi le toplumsal yaşamının konu edinildiği bir kitaptır. Kitapta aynı zamanda Bizans'ın Osmanlı'yı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin sosyal ve hukuki yapısına olan etkisi de işlenmiştir. 330-1453 yılları arasındaki imparatorluğun detaylarının özet şeklinde aktarıldığı iyi yazılmış bir tarih kitabıdır.
8. 100 Objede Dünya Tarihi- Neil MacGregor
100 obje ile dünya tarihini hem keyifli hem de bilgi vererek objeler üzerinden tarihi anlatan bir kitaptır. İnsanlığı şaşırtan icatlardan dönüm nokrası haline gelen buluşlara kadar hem bu ojelerin anlatıldığı hem de bu nesnelerin aslında ne kadar da harika olduklarına değinir. Kitapta taş bir sütun üzerinden Hindistan halkına hoşgörü öğreten Asoka'ya kadar değinilerek anlatılır. Eşyanın değişim üzerindeki önemine de değinilerek tarihi bambaşka bir pencereden aktaran bir kitaptır.
9. Devlet Ana- Kemal Tahir
Devlet Ana, listedeki diğer kitapların aksine tarih kitabı olanın aksine tarihi bir romandır. Tarihi romanlarda hem tarihi öğrenmekte etkilidir hem de belli bir kurgu içerinde aktarıldığı için genelde daha sürükleyici olur. Devlet Ana romanı, Osmanlı öncesi Anadolu insanını ve o zamanki insanları adalet, devlet, güven ihtiyacını konu edinir. Romanın özelliği hem Türk dilini tüm saflığıyla kullanması hem de hikaye üzerinden Osmanlı öncesi Anadolu tarihine değinmesidir. Devlet Ana, 13. yüzyılın sonları ve 14. yüzyılın başlarındaki Bizans ve Moğollar ile mücadele eden Osman Bey'in işgal ettiği topraklarda baskı uygulamadığı zamanları konu edinir.
10. The Dawn of Everything- David Graeber ve David Wengrow
Amerika'nın en iyi antropologlarınden birisi olan David Graeber'ın da yazarları arasında bulunduğu bu kitapta ilk insanlardan bugüne kadar olan zaman dilimi anlatılır. Bu kitapta da 18. yüzyılda Batı'nın ürettiği kaynakların aslında yerlileri örnek aldıklarını ve onlara karşı büyük saygı duyduğuna dair bir argüman ele alınıyor. Yerlilerin aslında Avrupa toplumu hakir gördüğünü ve onların aslında Avrupalıları çok kavgacı bulduğu yazılıyor. Tarım ve şehirleşmeden demokrasiye, eşitsizliğe, yeni olasılara değinen insanlık tarihini ele alan bir kitaptır.
11. Sapiens- Yuval Noah Harari
Sapiens, ilk insanlardan gelerek bu günkü teknoloji çağına kadar nasıl geldiğimizi, insan evrimini ele alan bir kitaptır. Kitapta maymun türünden dünyayı ele geçiren canlılara dönüşme serüveni ele alınıyor. İlk uygarlıklar nasıl kuruldu? Tarımdan önceki dönemde nasıl bir yaşam vardı? gibi soruların da cevabını içeren Sapiens'te Big Bang teorisi, moleküllerin oluşumu, organizmalar ve insanlık tarihi ele alınır. Çok geniş bir konu bütünlüğünü konu edinen bu kitap hem ufuk açıcı olması hem de sürükleyici bir üslupla yazılması bakımından oldukça sevilen bir tarih kitabı olmuştur.
12. Something New Under the Sun- Alexandra Kleeman
Çevre tarihi, çevrecilik tarihini ele alan Türkiye'de çok da alışılmadık bir tarih konusu olan çevreyi ele alan bir kitaptır. Çevre tarihini hikayeleştirerek bir roman olarak yazan Alexandra Kleeman, alternatif gerçekleri ve çevresel felaketleri öngörerek hem bu problemin tarihini hem de yakın gelecekte olabilecek ihtimallerden bahsetmiştir. Kuraklık, orman yangınları ve yozlaşan değerlerin çevreye etkisini geçmişi, şimdiyi ve geleceği ele alan çevre tarihi konusunda etkileyici ve sürükleyici bir kitaptır.
13. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı- İlber Ortaylı
19. yüzyıl Osmanlı modernleşme dönemini konu edinen bu kitap hem 19. yy edebiyatına ilgisi olanların hem de Tanzimat Edebiyatı'nın perde arkasındaki tarih hakkında bilgi edinmek isteyenlerin okuması tavsiye edilen bir kitaptır. Osmanlı'nın modernleşme sürecini tarihi, siyasi, toplumsal ve iç-dış etkileri de göz önünde bulundurularak yazılan bu kitapta 19. yüzyılın tarihi anlatılır. Türkiye'nin geçmişten bu yana süre gelen bir problemi olan yanlış Batılılaşma emarelerine de değinen bu kitap, Anadolu'yu da göz önünde bulundurarak Osmanlı'nın modernleşme serüvenini ele alır.
14. Sanatın Öyküsü- E.H Gombrich
Sanat tarihinin anlatıldığı ve sanatın evrelerini konu edinen bir kitaptır. Baraok dönemini neden bittiğinden postmodern sanatın başladığına kadar Rönesans, modern sanat gibi konuları işleyen bir sanat tarihi kitabıdır. Resmin ve sanatın evirildiği yeri anlaşılır bir dille anlatan bu kitapta aynı zamanda ilk mağara resimlerinden başlayarak günümüzdeki sanat anlayışına kadar etki eden siyasi, toplumsal ve tarihi konular ele alınır. Sanatın Öyküsü, sanat tarihiyle ilgili duyanların ya da konu hakkında bilgi edinmek isteyenlerin rahatlıkla okuyabileceği ufuk açacak bir tarih kitabıdır.
15. Semerkant- Amin Maalouf
Semerkant kitabı da 11.yy'da yaşamış ünlü İranlı şair Ömer Hayyam'ın hayatını anlatan bir romandır. Bu romanda da hikaye üzerinden hem dönemin coğrafyası hem de tarihi ele alınır. Kitapta hem Ömer Hayyam'ın hayatı ve rubailerinden hem de o zamanda hüküm süren Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah ve veziri Nizamülmülk' ün politikalarından, Selçuklu tarihinden bahsedilir. Ayrıyeten Semerkant'ın şair için öneminden ve tarihteki yerinden de bahsedilir ve kurgu şeklinde yazılan tarihi bir romandır.
Emrah Safa Gürkan'ın tarihe yeni giriş yapacaklar için önerdiği kitaplara aşağıdaki videodan ulaşabilirsiniz.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın
Bu içerik sayesinde sapiens e başladım çok harika bir kitap emeğinize sağlık
aristonun felsefenin doğuşunu bile okudum ama o sapiens bitirdi beni, ders kitabı gibi, anlamak için sayfanın başına döndüm durdum, konu şahane ama hiç akıcı... Devamını Gör
tarih mezunuyum, semerkand hariç hiçbirinin konusunu merak bile etmedim.