Enflasyon Sebep, Banknot Sonuç: '500 TL Geliyor' İddialarının Temelleri Neler?
Türkiye'de 10,9,8 geri sayıp 2005'e girildiği zamanlar... Yeni yıl ile yeni bir paraya kavuşan ülke. Gerçekten adı da yeniydi. YTL yani yeni Türk Lirası. Uzun bir süre milyon, milyar söylemleri havada uçuştu. YTL yazmakta zorlanıldı ki zaten 1 yıl boyunca ortalıkta milyonlu milyonsuz paralar birlikte gezerken, 2006'da milyonlar hayatımızdan çıktı. Sonra YTL'de yeni olmadığına karar verdi.
Yıllar içinde TL'ye dönüş yapıldı.
Paradan 6 sıfır atılmış olmanın hafifliği ile milyonlu milyarlı hesaplardan kurtulundu. Biz de ABD, AB gibi tek haneli para birimlerine eriştik. Eskisi kadar yüksek olmayan enflasyon yine de Türkiye'de ağırlıklı olarak çift hanede kalmayı sürdürdü. 2009 yılında da hayatımıza 200 TL'lik banknotlar girdi.
O dönemin asgari ücreti olan 693 TL'yi alırken en büyük banknottan 3 adet görebilirken bugün fiyat ve dolayısıyla ücret artışları ile asgari ücret 21 adet banknotta oluşuyor.
TÜİK, Mart 2022 enflasyonunu yüzde 61,14 olarak açıkladı. Ekonomistler de artışın sürmesini bekliyor. Böylelikle paramızın değerindeki düşüşle birlikte banknot sayılarında da artışın da süreceği düşünülüyor.
Enflasyonun Etkileri Sürüyor: 500 Liralık Banknotlar Yolda mı?
Cumhuriyet Halk Partisi Sözcüsü Faik Öztrak, 24 Nisan'da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda bu durumu "2009'da 200 lira ile alınan mal ve hizmeti, bugün almak için iki tane 500'lük, bir de 50'lik banknota ihtiyaç var" demişti.
Peki neden yeni ve daha büyük banknota ihtiyaç duyulur?
Independent Türkçe'den Gökçen Tuncer haberine göre, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) internet sitesinde de yer verdiği gibi banknotların basım ve dolaşımının düzenlenmesi için hazırladığı Banknot Basım Programı kapsamında, bir sonraki yıl üretilecek baskı adedinde üç husus öne çıkıyor:
Enflasyon, büyüme, döviz kuru, faiz oranı gibi makroekonomik göstergelerdeki gelişmelere bağlı olarak, mevcut yıl sonu ve bir sonraki yıl emisyon hacminde ulaşılması beklenen seviye,
Takip eden yıl içindeki bayramlar ve maaş ödeme dönemleri göz önüne alınarak emisyon hacminin ulaşacağı varsayılan en yüksek seviyenin de dikkate alındığı yedek depo politikası,
Eskimiş, yıpranmış ve parça kaybına uğramış banknotların miktarı (fersudeleşme oranları).
Son günlerdeki 500 TL'lik banknot iddiaları yeni değil ama hız kazandığı kesin!
'500 TL'lik Banknotlar ve 5 TL'lik Madeni Paralar Geliyor' İddiası
Eski Bankacı olan Prof. Dr. Şenol Babuşcu'nun 500 TL'lik banknot iddiaları son günlerde ortalığı hareketlendirirken, dikkat çektiği diğer bir nokta ise en büyük değerli banknotların, emisyondaki oranı!
Şu an toplam emisyon hacmi, yani Merkez Bankası'nın bastığı paranın yüzde 42'si 200 liralık, yüzde 46'sı da 100 liralık. Yani iki büyük kupür yüzde 88 yapıyor. Genellikle dünya ülkelerinde şöyle bir gelenek vardır. Kural değil. En büyük kupürün payı yüzde 50'yi geçtiği zaman genellikle daha büyük kupür çıkarılır. Şu an yüzde 42 olduğuna göre, önümüzdeki süreçte, altı ay içinde bu oran yüzde 50'yi geçecektir. Bunun yanı sıra iki büyük kupürün (100 TL ve 200 TL) payı yüzde 90'ı geçerse de genellikle yeni banknot çıkarılabiliyor. Şu an yüzde 88 ise yüzde 90'ı birkaç ay içinde geçmesi muhtemel.
"Daha fazla nakit taşımaya başladığınız zaman bu sizin için büyük bir yük olur"
Ekonomist Gazeteci Uğur Gürses ise yeni banknot ya da madeni paralar için bir hazırlık olup olmadığı konusunda bilgisinin olmadığını ancak eldeki verilerin o yöne doğru gidildiğini gösterdiğini ifade ederken, 'Emisyon uzmanlarına göre bu pay, yüzde 50'yi geçince yeni bir kupürün piyasaya sürülmesi kaçınılmaz hâle geliyor' dedi ve şöyle devam etti:
Daha fazla nakit taşımaya başladığınız zaman bu sizin için büyük bir yük olur. Kredi kartı olmadığını varsayalım. Alışverişimizi 20 liralık banknotlarla yapıyor olsak, cebimizde bir tomar parayla dolaşıyor olmamız lazım. Dolayısıyla bir üst banknota ihtiyaç var. Bir de bizim gibi ülkelerde dolarizasyon kaçınılmaz. Vatandaş, 200 TL işini görmemeye başlayınca 100 dolarlık banknot taşımaya başlayacak. Yani nominal olarak cebinde 1400 lira olacak.
"Ayşe teyze 200 liralık banknotlar ile tanıştı"
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Direktörü Dr. Güven Sak, 13 Ocak 2020'de '2020 bize yine yeniden 500 liralık banknotu geri getirir mi?' başlıklı yazısında, bankamatiklerden para çekerken, sıklıkla 200 liralık banknotların verilmeye başlandığına dikkat çekerek, '2019 yılı Ayşe teyzenin 200 liralık banknotlar ile tanıştığı bir yıl oldu' demiş ve söyle devam etmişti:
Eskiden 200 liralık banknot ancak büyük ödemelerde kullanılırdı. Günlük kullanımda 200 liralık banknotlar Ayşe teyze ve Ali Rıza amcayı doğrusu ya pek ilgilendirmezdi. İş hayatına aitti daha çok. Günlük kullanımda en büyük kupürlü para olarak 100 liralık banknot bize fazlasıyla yetiyordu. Ama artık yetmiyor. Daha doğrusu, 2019 yılından başlayarak, artık yetmemeye başladı.
TCMB de geçen yıl enflasyonla mücadele kapsamında Şubat 2021'de bankalara yazı göndererek ATM'lere 200'lük banknot koyulmaması talimatını vermişti
Merkez Bankası'nın verilerine göre 15 Nisan 2022 itibarıyla dolaşımdaki banknot ve madeni paraların değeri toplam 267 milyar 805 milyon TL.
Mart 2022 sonunda tedavüldeki banknotların değeri 253 milyar 626 milyon lira olurken, bunun 107 milyar 397 milyon liralık kısmını 200 TL'lik banknotlar oluşturuyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇
Yorum Yazın
Ulan eskiden 200'lük banknot göremezdik nerdeyse, atm verince bir garipseme oluyordu.