Osmanlılar Hakkında Az Bilinen 7 Şey
1. Osmanlı Devleti 1299 tarihinde Söğüt'te değil, 1302 yılında Yalova'da kurulmuştur.
Osmanlı'nın kuruluş tarihi 1299 olarak kabul edilmektedir. Ancak ortaya çıkan yeni bulgular bunun böyle olmadığını gösteriyor. Tarihçilerin kutbu Halil İnalcık yaptığı çalışmalardan sonra şöyle izah ediyor:
''Osmanlı, Karacahisar'da payitahtını kurduğu zaman, çoğu Müslüman olan halk, kadı tayin edilmesini ve hutbe okutulmasını istemişti. Bunun üzerine camilerde hutbe okutulup kadı tayin edildi. Bunun olduğu tarihi tarihçiler iki asır sonra 1299 olarak kabul etmişlerdir ve öyle süregelmiştir. Bu zamanlarda sikke basımı da söz konusu değildir. Bunların çoğu hurafeden ibarettir.
Türk ananelerinde hakanlığa namzet olanlardan birisinin zafer kazanması gerekiyor. Bu, Tanrının ona bir kut vermesi şeklinde tasvir edilir. O halde araştırmalarımızda bu konuları ön plana çıkaracağız. Osman Gazi, sınırda kendi dönemindeki alplerle mücadele ediyor. Burada tarihçi hangi eseriyle öteki alpleri gölgede bıraktığına bakmalı. İşte bu hadise Bafeus Savaşı'yla gerçekleşmiştir. Yani kendisinden sonra oğlunun hiç itirazsız beylik tahtına oturması yani hanedanın kurulmuş olması tarihçinin tespit edeceği en önemli şeydir. Orta Çağ'da hanedan demek devlet demektir. İşte bunu temin eden, (Osmanlı'nın 1302 yılında Yalova'da Bizans'a karşı kazandığı) büyük Bafeus Zaferi'dir.
Bu savaşın neticesinde Osman'ın şöhreti yayılmıştır. Her taraftan onun emri altına Türkler gelmeye başladı. Demek ki bir ordu sahibidir. Demek ki bu zafer Türk ananesine göre kut sahibi olduğu zaferdir. Kendisinden sonra Orhan hiç itirazsız tahta geçmiştir. İşte bu sebeple bu tarihte bir hanedan olarak kurulduğunu söylüyorum' (Kaynak: Halil İnalcık)
2. Osmanlı Ailesi Kayı Boyuna mensup değildir.
Oğuz destanına göre hanlık Oğuz Han'dan sonra Gün Han'ın hakkı olup, ondan sonra da bütün Türk kabileleri üzerinde egemenlik Gün Han'ın oğlu Kayı ve soyuna aittir. İddiaya göre Osman Gazi bir silsile halinde Kayı'nın torunudur.
Ancak bu iddia İkinci Murat zamanında 1440'lara doğru Yazıcızade tarafından ortaya atılmıştır. Bu iddianın ortaya atılmasının sebebiyse Timur'un oğlu Şahruh'nun İkinci Murat zamanında Murat'a bir 'hilat' adı verilen ve hükümdarların takdir için bir kimseye gönderdikleri bir cübbeyi giyerek egemenliğini tanımasını istemesidir. Timur ve oğullarına göre kendileri Oğuz Han soyundandır.
İkinci Murat bu iddiayı tanımamak ve Timur'un egemenliğini kabul etmemek için soyunu Kayı boyuna dayandırmış, bu yolla esasında egemen olması gerekenin kendisi olması gerektiğini göstermiştir. Yani Kayı Teorisi Osmanlı hanedanını yüceltmek ve siyasal olarak bağımsızlaştırmak için ortaya atılmış bir iddiadan ibarettir. (Kaynak: Halil İnalcık)
3. Şeyh Edebali Vefaiyye Tarikatındandır.
Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşayan ve fıkıh alimi olan, Mevlana, Hacı Bektaş-ı Veli gibi Anadolu ermişlerinin sohbetlerinde bulunan Şeyh Edebali bir açıdan Osmanlı Devleti'nin de fikir babası sayılabilir. Edebali, Ebu'l Vefa el Bağdadi tarafından kurulan, Şii ve Sunnilikle ilgili bazı özellikler taşıyan Vefaiyye tarikatının mensuplarından biridir.
Vefaiyye Tarikatının önderlerinden Baba İlyas 1237 yılında Anadolu'da yaşayan Türkmenlere önderlik ederek Anadolu Selçuklu Devleti'ne karşı 'Babai Ayaklanması' diye bilinen isyana kalkışmıştır. İsyan bugünkü Alevi nüfusunun yoğun olarak yaşanığı bölgelerde etkili olmuş ve ancak Selçuklu ordusunun paralı Frenk askerleri kullanmasıyla güçlükle bastırılmıştır. İsyandan sonra Vefaiyye tarikatının şeyh ve dervişleri uç beyliklerine göç etmek zorunda kalmışlar, Edebali de bu şekilde Osmanlı topraklarına yerleşmiştir. Osmanlı uç beyliğine yerleştikten sonra hukuk konularında görüşleri alınan Edebali, Osmanlı Devleti'nin de kuruluşuna önderlik etmiş, Osman Gazi ile Edebali arasındaki ilişki nedeniyle tarikat bayrağı da sancak-ı şerifle birlikte savaşlara götürülmüştür. (Kaynak: Halil İnalcık)
Vefaiyye tarikatının sünni bir tarikat olup olmadığı hala tartışılmakta olup, zaman içerisinde tarikatın bazı unsurlarının sünnileştiği ancak bölgede hakim olduğu dönemlerde tarikat mensuplarının sünni Ortodoks İslam dışında bir yaşam biçimine sahip oldukları görülmektedir. (Bkz: Diyanet İslam Ansiklopedisi)
4. Ulubatlı Hasan diye biri hiç yaşamadı.
İlber Ortaylı'ya göre 'Ulubatlı Hasan hikâyesini yazanlar, son devir Bizans - Osmanlı tarihçileridir. Sancağı diken biri var mutlaka. Ama bu Ulubatlı değil. Kayıtlarda Ulubatlı Hasan yok.' (Kaynak: Milliyet)
Nitekim Tarihçi Erhan Afyoncu da Ulubatlı Hasan'ın olmadığını delilleriyle ortaya koyuyor: ' Ulubatlı Hasan, dönemin kaynaklarında geçmez. 16. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış bir karakterdir. Sahte Francis olarak anılan ve daha sonraki tarihlerde Francis'in eserine geniş ilaveler yapan Melissinos'un yazdığı kitapta yer alır. Francis, İstanbul'un fethini canlı olarak yaşamış, 1401 ve 1477 tarihindeki hadiseleri anlatan bir kitap kaleme almıştır. Eğer Ulubatlı Hasan diye biri olsaydı onun eserini genişleten Melissinos değil, Francis kendisi yazardı. Fatih dönemi kaynaklarında surlara ilk çıkan kişilerle ilgili farklı bilgiler var. Arnavut devşirme Balaban Bey de onlardan biri. Osmanlı dönemi fetih kutlamalarında onun adı ön plana çıkarılıyordu. II. Meşrutiyet dönemi fetih kutlamalarında da onun adı vardı. Bu yüzden surlara ilk çıkan Ulubatlı değil, Balaban Çavuş'tur muhtemelen.' (Kaynak: Son Devir)
5. Osmanlı Devleti'nde seküler bir hukuk sistemi vardı.
Ortodoks anlayışa göre hakimiyet kayıtsız şartsız Allah'ındır. Evren de Allah'ın mülküdür. Allah bütünüyle hakim olduğu için hukukun da tek kaynağı Allah'ın kendisidir. Allah hükümlerini Hz.Muhammed'e göndermiştir ve bu hükümler Kur'an-ı Kerim'de yer almaktadır. Dolayısıyla egemenliğin koşulsuz sahibi olan Allah hukukun tek kaynağı olarak hüküm vermekte bütün kullar da bu hükümlere uyma mecburiyeti altında bulunmaktadır. Bu hükümlerden başka hükümlerin konulması da şeriata aykırıdır.
Ancak 10. yüzyılda İslamiyeti kabul eden Türkler fıkha, dolayısıyla da şeriata yeni bir anlayışla yaklaşarak, hükümdar eliyle çıkardıkları kararnamelerle devlet teşkilatı, askeri meseleler, vergi, toprak mülkiyeti ve ceza hukukunda şeriattan bağımsız zengin bir hukuk külliyatı ortaya koymuştur.
Her ne kadar Osmanlı'nın kuruluş yıllarında da padişahlar hukuki kurallar koyarken fakihlere danışmış, daha sonra aynı amaç için Şeyhülislamlık kurumunu ihdas etmişlerse de Fatih'ten sonra bu durum tamamen değişmiş, Fatih kendi dünyevi otoritesinden ve egemenlik hakkından kaynaklanan hükümler de koymuştur. (Kaynak: Halil İnalcık)
Yani Osmanlı 'örfi hukuk' adı altında alternatif bir hukuk yolu oluşturarak, otoritesini tamamen dünyevi bir egemenlik hakkından alan, ampirik tarihsel olaylardan yararlanan ve gündelik olaylara temas eden bir hukuk sistemi ortaya çıkarmıştır. Bu hukuk dalının kaynağı uhrevi olmadığı için sekülerdir ve Osmanlı'da Ortodoks bir şeriatın uygulanmadığının da göstergesidir.
6. Fatih Sultan Mehmet şarap içerdi, Osmanlı Padişahları saray bahçesinde alem yapardı.
7. İlk Rakı Fabrikası II. Abdülhamid döneminde açıldı.
İlk rakı fabrikası, 1880'li yıllarda Sultan II. Abdülhamit döneminde, başmabeyinci ve maliye bakanlarından Sarıcazade Ragıp Paşa tarafından Tekirdağ yolu üzerinde Umurca Çiftliği'nde kurulmuştur. Umurca Rakı Fabrikası'nda üretilen Umurca Rakısı ve asıl adı 'Bozcaada' (Tenedos) rakısı olan Deniz Kızı rakısı dönemin en kaliteli rakılarıydı. Osmanlılar döneminde azınlıklarda İstanbul'da rakı imalathaneleri açmışlardır.
Zorunlu Bonus: Halil İnalcık kimdir?
Galeri yayınlandıktan sonra gelen yorumlar arasında 'Halil İnalcık kim?', 'Halil İnalcık gitsin Osmanlıca öğrensin', 'Bunlar yalan arşiv taraması yapılması lazım' gibi gerçekten insanı hayrete düşüren yorumlar görünce Halil İnalcık'ın kim olduğunu bir kere daha hatırlatma mecburiyeti duydum. Resimde Recep Tayyip Erdoğan'a elini öptüren şahıs, tarihçilerin kutbu, yaşayan en büyük Osmanlı tarihçisi Halil İnalcık.
Onu Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun sözleriyle tanıtayım. Yer İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kültür A.Ş tarafından düzenlenen 'İlim ve Fikir Hayatının 70. Yılında Halil İnalcık' konferansı. Konuşmacı Ahmet Davutoğlu. Şöyle diyor:
'Osmanlı İmparatorluğu tarihini yazdığı için Halil İnalcık'a minnet borçluyuz. Hocam bağnazlık dışında kalarak Osmanlı'yı anlattı. Arşivlere bağlı kalarak çalışmalarını yürüttü. Hocamın yazdığı yazıları okuyanlar Açe'den Moskova'ya, Gucarat'a kadar dört bir tarafa seyahat eder. Hocam hala keşfetme çabasında, yaptığı çalışmalar bizi sarsmaya devam ediyor. Hocamda hamaset yoktur. Sahiplenme vardır. Kuru, soğuk, donuk bir dili yoktur.'
İnalcık'ın doğduğu 1916'dan bugüne dünyada birçok şeyin değiştiğini, savaşların yaşandığını, büyük ideolojik akımların ortaya çıktığını anlatan Davutoğlu daha sonra Halil İnalcık'ın yaşamı boyunca tam bir tutarlılık ve tam bir araştırma ruhuyla çalışmalarını sürdürdüğünü belirtti. ''Bütün bu değişimler hocamızın bilim hayatında rüzgar olarak gelip giderler. İstikrarlı olan şey, o araştırmacı ruhun ideolojik bağnazlıktan uzak bir şekilde Osmanlı'yı anlama çabasıdır'' diyen Davutoğlu İnalcık'a hitaben şu sözleri sarfetti:
''Zaman onun eserlerini aşındıramayacaktır. Çünkü bu eserler o zamanların ruhunu kavramıştır. Mekan ya da bulunduğu arşiv veya kütüphaneler bu eserleri aşındıramayacaktır. Çünkü bu eserler o kütüphaneleri çoktan aşmıştır''
Son 70 yılını Osmanlı arşivlerini araştırarak, bulgularını sayısız eserinde paylaşarak, 'hocaların hocası' lakabını da kazanan Halil İnalcık işte böyle bir insandır.
