Kadın Pedi, Sallama Çay, Bilgisayar: Savaşlar Sayesinde Hayatımıza Girdiğine İnanamayacağınız 12 İcat
Third Man filmini izleyenler filmde geçen şu efsanevi repliği hiç unutmazlar: 'İtalya’da 30 yıl boyunca Borjiyalar vardı. Yani savaş kıyım, cinayet… Ama Michelangelo, Leonardo ve Rönesans aynı dönemde var oldular. Oysa İsviçre’de kardeşlik, 500 yıllık demokrasi ve barış vardı. Ama ne yaratabildiler? Sadece guguklu saat!'
Savaşlar yok olma tehdidine karşı insanların en konsantre, en teşkilatlı oldukları zamanlar. Hayatta kalmak, haber almak, gıda ve yakıtları saklamak gibi pek çok konuda üst düzey çaba harcanan bu dönemlerde icat edilen, ardından hayatımıza giren pek çok icat var.
1. Kadın Pedi
Kimberly Clark isimli Amerikan şirketinin sahibi ve kimyager Ernst Mahler, Birinci Dünya Savaşı'ndan önce pamuktan kat be kat emici olan selülozik bir madde geliştirir. Hemen ardından patlayan savaşta bu maddeden imal edilen pedleri cerrahi amaçlarla kullanılması için Amerikan Ordusuna ve Kızılhaç'a satar. Ancak Kızılhaç için çalışan hemşireler bu yeni icatı 'kişisel hijyen' için kullanmaya başlarlar.
Savaşın ardından Mahler, geri kalan 'ped'leri ordudan ve Kızılhaç'tan satın alır ve bu sefer yeni kullanım alanıyla pazarlayarak piyasaya sürer.
2. Fanta
Fanta elbette bir icat değil, marka. Ancak varlığını İkinci Dünya Savaşı'na borçlu. Esasında Nazilerle iyi bir ilişki geliştiren marka, hatta Berlin Olimpiyatlarının sponsorlarındandı.
Ancak savaş başlayınca iş değişti. Coca Cola, Almanya'daki temsilcisine gerekli malzemeleri göndermemeye başladı. Coca Cola'nın Almanya'daki merkezi bu sorunu yeni bir marka üreterek aştı: Fanta! Bu süreçte Coca Cola'nın Fanta'nın piyasaya sürülüşünden haberi olmadı. Savaştan sonra Fanta, Coca Cola'nın portakal, mandalina vs. gibi meyvelerle hazırladığı gazlı içecek grubunun ismi oldu.
3. Yaz saati uygulaması
Mevsim değişiklikleriyle birlikte gün ışığından daha fazla faydalanmak için ülkemizde ve pek çok ülkede saatler ileri ve geri alınır. Bu hamlenin amacı günlük işleri yapmak için insanlara ekstra bir zaman sağlayarak ışığa ihtiyacın ve haliyle ışıklandırma maliyetlerinin düşürülmesidir.
Buna benzer bir öneriyi ilk olarak Amerikan mucit ve politikacı Benjamin Franklin yapar. Paris'teki bir gazeteye yazdığı makalede Franklin, mum masraflarını kısmak için Parislilerin bir saat daha erken uyanmasını önerir. Ardından George Vernon Hudson isimli Yeni Zelandalı bilimadamı bugünkü manada güneş saati uygulamasının temellerini atacak bir makale yayınlar ve Ocak ve Mart aylarında saatlerde iki saatlik değişiklik yapılmasını önerir.
Bunu gerçekleştiren ilk ülke ise Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanya olur. Uygulamanın maksadı ışık için kullanılan yakıttan tasarruf etmektir. Hemen ardından Britanya ve ABD'de de bu uygulama başlar.
4. GPS
Bugün daha ziyade arabalar ve akıllı telefonlarda karşılaştığımız GPS cihazlarının arkasında yatan GPS teknolojisi tahmin edilebilir sebeplerle ilk olarak Amerikan Ordusu ve hemen ardından SSCB tarafından yoğunlukla kullanılmaya başlanmıştı.
5. Kan bankası
Kan nakli Birinci Dünya Savaşı'ndan önce bulunmuştu. Ancak alınan kanlar anlık olarak hastaya naklediliyor, saklanamıyordu. Dolayısıyla hızlıca kan bağışçısı bulunamadığı durumda hasta kan kaybından kaybedilebiliyordu. 1917 yılında Oswald Robertson isimli doktor, sodyum sitrat kullanarak bir donörden aldığı kanı 28 gün saklamayı başardı. Böylelikle dünyanın ilk kan bankasını kurmuş oldu.
6. Bilgisayar
Bilgisayarın tarihini 19. yüzyılın sonundan başlatmak mümkün. Ancak modern bilgisayar kavramının bugünkü haline gelmesi, Betchley Park'ta toplanan bir grup bilimadamının Almanların ünlü Enigma makinesinden çıkan şifreli mesajları çözme uğraşı sırasında geliştirilen teknoloji sayesinde mümkün oldu.
7. Poşet Çay
Demleme çay karşısında manası sorgulanan poşet çayın da tarihini 1908 ile başlatmak mümkün. Bu tarihte Amerika'da bazı kafelerde çayın poşet içerisinde servis edildiği biliniyor. Ancak poşet çayın kitlesel kullanımı Birinci Dünya Savaşı sırasında başladı. Teakanne isimli bir Alman firması, savaş sırasında çay ihtiyacını karşılamak için 'çay bombası' adını verdiği yeni ürününü orduya satmayı başardı.
8. Selobant
Bugün koli bantlarken kullandığımız selobantlar ilk olarak 1942 yılında çeşitli mühimmatların etrafına sudan korumak için yapıştırılıyordu. Yapıştırıcı özelliği savaş sırasında başka işler için de kullanıldı. Ardından hayatımıza girdi.
9. Mikrodalga fırın
1945 yılında bir Amerikan bilimadamı radar vericilerinin yaydığı dalgaların bir yemeği ısıtacak kadar ısı ürettiğini fark eder. Olaylar gelişir.
10. Gaz maskeleri
Toplumsal olaylarda polisin biber gazı gibi gazlı müdahalelerinden korunmak için kullanılan gaz maskeleri tahmin edilebileceği gibi askeri sebeplerle icat edilmişti.
11. Naylon Çorap
Bu icadın hikayesi biraz ilginç. Tahmin edilebileceği gibi naylon çorap bir askerin çok ihtiyaç duyacağı bir şey değildi. Ama elbette savaş varken de hayat sürüyor ve elbette kadınlar eteklerinin altına savaş sürerken de çorap giymek zorundadır. Ancak, savaş sırasında ipek ithalatı çok düştüğü ve neredeyse imkansızlaştığı için çorap endüstrisi ipek yerine naylon kullanmaya başlar. Çok yakışır.
12. Penisilin
1928 yılında icat edilen Penisilin, ilk kitlesel olumlu sonuçlarını İkinci Dünya Savaşı sırasında verdi ve savaş sayesinde etkinliğini kanıtladı.
Yorum Yazın