Güzellik ve Kaos Bir Arada! Sanatın ve Anlatının Harmanlandığı En İyi Deneysel Belgeseller
Merhabalar. Şimdiye kadar yapılmış ilk filmler belgesellerdi: Bir kamera aracılığıyla çekilen, var olduğu şekliyle gündelik hayatın tasvirleri. Yıllar içinde popülerlik kazanmış olsalar da, belgesellerin etkisi ve önemi hâlâ yeterince takdir edilmiyor. Gişe rekorları kıran herhangi bir Hollywood filmi kadar titizlikle inşa edilmiş olsa da durum böyle. Bu içerikte güzelliğin ve kaosun bir arada bulunduğu en iyi deneysel belgeselleri listeledim.
İzlemeniz dileğiyle.
1. Koyaanisqatsi (1982)
Geleneksel bir olay örgüsü olmayan, ustalıkla fotoğraflanmış fenomenlerden oluşan bir koleksiyon oluşan belgeselde, görüntüler doğaya, insanlığa ve aralarındaki ilişkiye odaklanıyor.
Yönetmen: Godfrey Reggio
Oyuncular: Edward Asner, Pat Benatar, Jerry Brown
2. F for Fake (1973)
Film, dolandırıcılık ve sahtekarlık hakkında bir belgeseldir. 1974'te piyasaya sürülen film, Elmyr de Hory'nin profesyonel bir sanat sahtecisi olarak kariyerine ışık tutuyor.
Yönetmen: Orson Welles
Oyuncular: Orson Welles, Oja Kodar, François Reichenbach
3. Lessons of Darkness (1992)
Bu film, Kuveyt petrol sahalarının alevler içindeki felaketini çok az anlatımla ve röportajsız araştırıyor. Yabancı bir gözlemcinin bakış açısıyla 16 milimetrelik bir filmde belgesel tarzında çekilen film, bağlamından koparılmış ve arazinin dehşet verici tuhaflığını yansıtıyor.
Yönetmen: Werner Herzog
Anlatıcı: Werner Herzog
4. Leviathan (2012)
Kuzey Atlantik'te çekilmiş ve ticari balıkçılık endüstrisine odaklanan bir belgeseldir. Film yapımcıları, filmin çekimleri sırasında GoPro kameraları kullandılar ve yirmi saatlik vardiyalarda çalıştılar.
Yönetmen: Lucien Castaing-Taylor, Verena Paravel
Oyuncular: Brian Jannelle, Adrian Guillette, Arthur Smith
5. Sans Soleil (1983)
Bir kadın, deneyimli bir dünya gezgininin çağdaş Japonya'ya odaklanan düşünceli yazılarını anlatıyor. Belgesel, Japonya'nın gündelik hayatına ve insan hafızasının hatırlama eğilimi konularına değinir.
Yönetmen: Chris Marker
Oyuncular: Amilcar Cabral, Florence Delay, Arielle Dombasle
6. Samsara (2011)
Beş kıtada yirmi beş ülkede yaklaşık beş yıl boyunca ve yetmiş milimetrelik bir filmle çekilen Samsara, bizi kutsal toprakların, afet bölgelerinin, endüstriyel komplekslerin ve doğa harikalarının çeşitli dünyalarına taşıyor.
Yönetmen: Ron Fricke
Oyuncular: Balinese Tari Legong Dancers, Ni Made Megahadi Pratiwi, Puti Sri Candra Dewi
7. Cameraperson (2016)
Kamera arkasındaki rolünü ifşa eden Kirsten Johnson, dünya çapında onlarca yıldır çektiği geniş görüntü hazinesini ekranlara yansıtıyor. Belgeselde ortaya çıkan ise görsel olarak cesur bir anı ve kameranın gücünün aydınlatıcı bir sorgulamasıdır.
Yönetmen: Kirsten Johnson
Oyuncular: Kirsten Johnson, Aisha Bukar, Eric W. Davis
8. Sleep Has Her House (2017)
Çığlıkların gölgesi tepelerin ötesine tırmanıyor. Daha önce oldu. Ama bu son olacak. Son birkaç kişi bunu hissederek ormanın derinliklerine çekilir. Gölgeler geçip giderken karanlığa, toprağa doğru haykırırlar. Filmde ne oyuncu ne de diyalog vardır.
Yönetmen, yazar: Scott Barley
9. Symbiopsychotaxiplasm: Take One (1968)
Film yapımcısı William Greaves, kurgusal bir drama için oyunculuk öğrencilerini seçerken, aynı zamanda sahne arkası dramasını da çekiyor. Film, kameraların varlığıyla engellenmemiş saf gerçekliği yakalamaya ve incelemeye çalışmıştır.
Yönetmen: William Greaves
Oyuncular: Patricia Ree Gilbert, Don Fellows, Jonathan Gordon
10. Chronicle of a Summer (1961)
Sıradan Parislilerin günlük yaşamları hakkında cinéma vérité tarzında yapılmış belgeselin çekimi, Rouch ve Morin'in kamera karşısında içtenlikle oynamanın mümkün olup olmadığını tartışmasıyla başlar. Daha sonra, gerçek hayattaki bireylerden oluşan bir kadro tanıtılır ve film yapımcıları tarafından Fransız toplumu ve işçi sınıfının mutluluğu ile ilgili konuları tartışmak üzere yönlendirilir.
Yönetmen: Edgar Morin, Jean Rouch
Oyuncular: Angelo, Nadine Ballot, Catherine
11. Voyage of Time: Life's Journey (2016)
Gezegensel geçmişimize bir keşif ve gelecekte insanlığın yerini aramak konulu belgesel, Cate Blanchett'in anlatımıyla sunuluyor. Filmin bilinen evrenin doğum ve ölümünün bir incelemesi olduğu söyleniyor.
Yönetmen: Terrence Malick
Oyuncular: Cate Blanchett (ses), Jamal Cavil, Maisha Diatta
12. As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty (2000)
Yönetmen Jonas Mekas, 30 yılı aşkın özel ev filmi çekimlerinden uzun metrajlı bir anlatı oluşturarak kişisel hayatına samimi bir bakış sunuyor. Filmde gösterilen olaylar, doğum günleri ve piknikler gibi şeylerin yanı sıra çocuklarının ilk adımları gibi daha önemli kişisel olaylardır.
Yönetmen: Jonas Mekas
Oyuncular: Jonas Mekas, Jane Brakhage, Stan Brakhage
13. Man with a Movie Camera (1929)
Bir adam, omzunda asılı bir kamerayla bir şehri dolaşıyor ve şehir hayatını göz kamaştırıcı bir buluşla belgeliyor. Vertov'un uzun metrajlı filmi, 1920'lerin sonlarında Moskova, Kiev ve Odesa'daki kentsel yaşamı anlatıyor. Şafaktan gün batımına kadar Sovyet vatandaşlarını iş başında, oyun oynarken ve modern hayatın makineleriyle etkileşim içinde gösteriyor.
Yönetmen: Dziga Vertov
Oyuncular: Mikhail Kaufman, Elizaveta Svilova
14. London (1994)
Paul Scofield tarafından anlatılan Londra'da ilham verici bir hikaye var karşımızda. Belgesel, John Major'ın başbakan olarak seçilmesini, tekrarlayan IRA bombalamalarını, 'Kara Çarşamba' Avrupa parasal krizini ve 'Windsor hanedanının düşüşünü' gören on iki aylık bir süre içinde Londra'nın bir fin-de-siècle kişisel portresini yansıtır.
Yönetmen: Patrick Keiller
Oyuncular: Paul Scofield (ses), John Major, Norma Major
15. Fata Morgana (1971)
Belgesel, Sahra Çölü'nde ve çevresinde çekilmiş, yalnızca sözlü bir yaratılış efsanesi ve Leonard Cohen'in şarkılarının eşlik ettiği görüntülerden oluşuyor. Filmin çekimlerine Kasım 1968'den Aralık 1969'a kadar 13 aylık bir süre boyunca arada bir devam edildi ve görüntülerin çoğu, sonunda nasıl kullanılacağına dair çok az fikirle Afrika'da çekildi.
Yönetmen: Werner Herzog
Oyuncular: Lotte Eisner (ses), Eugen Des Montagnes, James William Gledhill
16. Labyrinth Ion (2022)
Bir akşam, bir sokak lambasının ışığı altında, hiçbir şeyden şüphelenmeyen bir mahallede, hem mikroskobik hem de kozmik boyutlarda olaylar meydana gelir. Belgesel, etrafımızda meydana gelen ancak göremediğimiz ve keşfedilmemiş güzellikler hakkında deneysel bir çalışmadır.
Yönetmen: Thomas Flight
17. The Exquisite Corpse Project (2012)
Senaryonun yalnızca ilk beş sayfasını okuduktan sonra her biri bir filmin on beşer dakikasını yazmaya davet edilen beş yazar hakkında türünün ilk örneği bir komedidir.
Yönetmen: Ben Popik
Oyuncular: Caleb Bark, Megan Raye Manzi, Julia Frey
18. City Hall (2020)
Belgesel, ırk adaleti, barınma, iklim eylemi ve daha fazlasını kapsayan Boston şehir yönetimine bir bakış açısı sunuyor. Wiseman'ın belgesellerinde standart bir anlatı akışı, anlatım veya röportajlar yoktur, günlük örgütsel yaşamın gözlemlenmesi söz konusudur. Bu belgesel de Boston şehir yönetiminin 2018 sonbaharında ve 2019 kışındaki faaliyetlerine dayanır.
Yönetmen: Frederick Wiseman
Oyuncular: Marty Walsh
19. Can't Get You Out of My Head (Mini Dizi 2021)
Mini dizi, aşk, güç, para, imparatorluğun hayaletleri, komplolar, yapay zeka gibi modern dünyanın duygusal tarihi konularını Adam Curtis'in anlatımıyla ele alır.
Anlatıcı: Adam Curtis
20. Close-Up (1990)
Belgesel, bir aileyi sözde yeni filminde rol almaya ikna etmek için yönetmen Mohsen Makhmalbaf'ı taklit eden bir sinema tutkunu olan Hossain Sabzian'ın gerçek hikayesini anlatıyor.
Yönetmen: Abbas Kiarostami
Oyuncular: Hossain Sabzian, Mohsen Makhmalbaf, Abolfazl Ahankhah
21. I Do Not Know What It Is I Am Like (1986)
Aşkınlık ve kendini tanıma için destansı bir arayış tasavvur ediyor yönetmen Bill Viola ve bu çalışmayı 'hepimizin içinde taşıdığımız içsel durumların ve hayvan bilinciyle bağlantıların kişisel bir araştırması' olarak tanımlıyor.
Yönetmen: Bill Viola
22. Talking Heads (1980)
Farklı yaş, meslek ve sosyal statüdeki insanlar iki basit soruyu yanıtlıyor: kimler ve hayattan ne istiyorlar.
Yönetmen: Krzysztof Kieslowski
23. Kino Eye (1924)
Bir Sovyet köyünde yaşamanın zevklerini anlatan bu belgesel, Genç Öncülerin faaliyetlerini konu alıyor. Bu çocuklar sürekli meşguller, duvarlara propaganda afişleri yapıştırıyorlar, el ilanları dağıtıyorlar. Herkesi özel sektör yerine 'kooperatiften satın almaya' teşvik ediyorlar, ölçülü olmayı teşvik ediyorlar ve fakir dul kadınlara yardım ediyorlar.
Yönetmen: Dziga Vertov
24. Visual Training (1969)
Bir erkek ve bir kadının üçüncü bir kişiye çeşitli yiyecekler bulaştırdığı ve onu kirlettiği deneysel bir kısa filmdir.
Yönetmen: Frans Zwartjes
Oyuncular: Trix Zwartjes, Mike, Christian Manders
25. No Data Plan (2019)
Amerika Birleşik Devletleri'nde 20 yılı aşkın bir süredir yasadışı olarak yaşayan Miko Revereza, evi olarak tanıdığı ülkede göçmenlere karşı düşmanlığın bu kritik anında Los Angeles'tan New York'a Amtrak trenine biniyor. Yolculuk cüretkar, belki pervasız ama yine de acil ve gerekli görünüyor.
Yönetmen: Miko Revereza
Siz deneysel belgeseller hakkında ne düşünüyorsunuz ve listedeki bu filmleri izlediniz mi? Yorumlarınızı bekliyorum.
Yorum Yazın