Türk Telekom'un Fiyaskoyla Sonlanan Özelleştirme Hikayesi ve Gelen Tepkiler: 'Tokatlanan Biz Olduk'
Türkiye Varlık Fonu'nun (TVF) özelleştirmeyle satıldıktan sonra tarihin en büyük vurgunlarından birine sahne olan Türk Telekom'u 1 milyar 650 milyon dolara alacak olması sosyal medyada tepkilere neden oldu.
Türkiye Varlık Fonu'nun (TVF) Türk Telekom'un toplam sermayesinin yüzde 55’ini temsil eden hisselerini 1 milyar 650 milyon dolara satın almak için sözleşme imzalaması günün öne çıkan başlıklarından biri oldu.
👇
Türkiye Varlık Fonu: 2016'da kuruldu, 2018'de Erdoğan'a bağlandı
Faaliyetleriyle zaman zaman tartışmaların odağı haline gelen varlık fonu uygulaması sadece Türkiye'de yok. Norveç, Çin ve Körfez ülkelerinde de bulunan ulusal varlık fonları; büyük projeler, emeklilik fonlarının yönetimi veya ulusal refah programları için kullanılıyor.
Türkiye Varlık Fonu (TVF) da 19 Ağustos 2016 tarihinde yurtiçinde kamuya ait olan varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için kuruldu. Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin devreye girmesiyle 2018 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bağlandı. Fonun yönetim kurulu başkanlığını Cumhurbaşkanı Erdoğan, başkan vekilliği görevini ise Prof. Dr. Erişah Arıcan yürütüyor.
Fonun kontrolü altında 7 sektörde faaliyet gösteren toplam 28 şirket bulunuyor. Bunlar arasında Ziraat Bankası, Halkbank, TPAO, PTT, BOTAŞ, Eti Maden, TÜRKSAT, ÇAYKUR, Türkiye Denizcilik İşletmeleri gibi önemli şirketler de yer alıyor.
Web sayfasında 286,5 milyar TL'lik özkaynağı yönettiği belirtilen TVF'nin Genel Müdürü Salim Arda Ermut, fonun faaliyetleri ile geçtiğimiz ocak ayında TBMM'de yaptığı sunumda 'Varlık Fonunun aktif büyüklüğü toplamda 2 trilyon 169 milyar TL’dir” ifadelerini kullanmıştı.
TVF'ye hangi eleştiriler yöneltiliyor?
Kamu kuruluşu statüsünde olmadığı için Sayıştay tarafından denetlenemeyen Varlık Fonu'na sık sık 'şeffaflık' eleştirileri yöneltiliyor.
Kendisi gibi Cumhurbaşkanlığı’na bağlı olan Devlet Denetleme Kurulu (DDK) tarafından denetlenebilen TVF'nin inşaat ve enerji sektöründeki borçlu şirketleri kurtarmak için kullanılması da kurumun asıl amacı hakkında soru işaretlerine neden oluyor.
TVF Genel Müdürü Ermut, TBMM'de yaptığı sunumda bu eleştirilere şu şekilde yanıt vermişti:
“Fon 3 aşamalı bir denetim sürecine tabi. Bu aşamalar; bağımsız denetim süreci, Devlet Denetleme Kurulu denetimi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu denetim süreci. Portföyümüzdeki tüm şirketler, önceki denetim usullerini aynı şekilde muhafaza etmektedir. Türkiye Varlık Fonu, 2020 yılı konsolide bilanço büyüklüğünün yüzde 88'i Sayıştay denetimine tabidir.'
Şirketlerin giderek artan zarar ve borçları
Fon bünyesinde faaliyet gösteren şirketlerin zararda olması ve borçlarının büyük oranda artması da eleştirilen bir diğer husus. ÇAYKUR ve TCDD gibi büyük şirketlerin son yıllardaki zararları özellikle dikkat çekiyordu.
TBMM'ye sunulan 2020 yılına ait denetim raporunda borç anlamına gelen 'Yükümlülükler'in bir yılda 635 milyar TL arttığı, bir yıllık ticari zararın ise 103 milyon TL olduğu ifade ediliyordu.
👇
Varlık Fonu'na Devredilmişti! ÇAYKUR 547 Milyon Lira Daha Zarar Etti
Peki TVF'nin alacağı Türk Telekom'un başına neler geldi?
2005 yılında özelleştirilen Türk Telekom'un başına gelenleri akademisyen ve gazeteci Fatih Yaşlı, 2018 yılında BirGün'de kaleme aldığı 'Bir vatana ihanet hikâyesi: Telekom soygunu' başlıklı yazısında tüm açıklığıyla şöyle özetlemişti:
'Türk Telekom, bundan on üç yıl önce kasasındaki 2 milyar dolar ve sıfır borçla 6.5 milyar dolara Lübnanlı Hariri ailesinin ve Suudilerin ortak olduğu OGER Telekom’a % 55 hissesi satılarak özelleştirildi. Satışla birlikte Türk Telekom’la sonradan adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) olan Telekomünikasyon Kurumu arasında bir imtiyaz anlaşması imzalandı. Bu anlaşmayla devlete ait olan bütün iletişim şebekesi ve teçhizatı 21 yıllığına OGER’e devredildi. Sözleşme sonunda, yani 2026’da OGER, şebeke ve teçhizatı kullanılabilir halde ve şirketi de borçsuz bir şekilde devlete iade edecekti.
Şirket 2005’ten 2015’e kadar 14 milyar dolar kâr elde etti. Ancak “temettü dağıtımı” adı altında Türk Telekom’u soymaya, içini boşaltmaya başladı. Elde edilen kârın 12,6 milyar doları ortaklara ödendi, bunun 7 milyar doları ise Hariri’nin şirketi OGER'e gitti. Özelleştirme bedeli olan 6.5 milyar doların ise sadece 2 milyar doları devlete ödendi: Alım sırasında 1.4 milyar dolar ve sonra da ikinci taksit olarak 2013 yılında 600 milyon dolarlık bir ödeme yapıldı.
Tüm bunlar olurken şirket bankalara olan 4.5 milyar borcunu yeniden yapılandırdı. Yani elde ettiği kârları borcunu ödemek yerine iç ettiği için, bankalarından yeniden kredi almış oldu. İddialara göre bankalara bu krediyi vermeleri için iktidar tarafından baskı yapıldı ve onlar da bu kredileri vermeye mecbur kaldılar. 2016 sonuna gelindiğinde şirket bankalara olan borçlarını da ödememeye başladı. Varılan noktada, İş Bankası, Garanti ve Akbank’ın milyar dolarlık kredileri batık kredi haline geldi.
Neticede Hariri ve Suudiler;
• Devlete olan özelleştirme borçlarını ödemediler.
• Türk Telekom’un içini boşalttılar ve milyarlarca doları kasalarına aktardılar.
• Bankaların sırtına milyarlarca dolarlık batık kredi yüklediler.
Peki sadece bu kadar mı? Elbette ki hayır. Özelleştirme öncesi Türk Telekom’da istihdam edilen kişi sayısı 60.000 iken 2017’de bu sayı 33.224’e geriledi. Türk Telekom özelleştirme öncesi Türkiye’nin en çok vergi ödeyen kurumlarından biriyken borç batağı içinde yüzen, içi boşaltılmış bir firmaya dönüştürüldü...'
Türk Telekom'un içini boşaltmakla suçlanan isimlerden Saad Hariri'nin geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kabul edilmesi de kamuoyunda tepkilere neden olmuştu. 👇
Türk Telekom'un çoğunluk hisselerinin TVF tarafından alınıyor olması sosyal medyanın da gündemindeydi. CHP'li Özgür Özel, vatandaşın cebinden çıkacak 25 milyar TL'ye dikkat çeken bir paylaşım yaptı.👇
Yorum Yazın
Ne güzel iş. Dükkanı satıyorsun alan şahıs sana paranı vermiyor üstüne piyasaya borç takıyor sonra sen gidip üstüne para verip dükkanı geri alıyorsun borçlar... Devamını Gör
Çok güzel özetlemişsin.
Dünyada kimseye anlatılamaz bence ödül verilmesi gereken bir başari hikayesi zira bunu herkez beceremez duyan dış güçler bizi kıskanır.Kahretsin yine 1 numa... Devamını Gör
Ya çok güzel götürüyorlar ya. Öyle böyle değil. Vergilerimizi iç etmedikleri yol kalmadı. Ben artık kızmıyorum, hayranlıkla izliyorum. Çok başarılı yani..