TÜİK Araştırması: Türkiye'de Tek Yaşayanların Oranı Arttı

TÜİK verilerine göre, Türkiye'de ortalama hane halkı büyüklüğü geçen yıl 3,3 kişi oldu. Veriler tek yaşama eğiliminin giderek arttığını gösteriyor. 

Türkiye İstatistik Kurumunun 'İstatistiklerle Aile 2020' bülteni yayımlandı. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü azalma gösterdi ve 2020'de 3,3 kişiye düştü.

İllere göre incelendiğinde, 2020'de ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 5,75 kişi ile Şırnak oldu. Bu ili 5,25 kişi ile Şanlıurfa ve 5,16 kişi ile Hakkari izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,61 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,66 kişi ile Tunceli ve 2,68 kişi ile Eskişehir takip etti.

ADNKS sonuçlarına göre, 2014'te yüzde 13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranının 2020'de yüzde 17,9'a yükseldiği görüldü.

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014'te yüzde 67,4 iken geçen yıl yüzde 65,2'ye düştü. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı aynı dönemde yüzde 16,7'den yüzde 14'e geriledi.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranı 2014'te yüzde 2,1 iken 2020'de yüzde 2,8'e yükseldi.

İllere göre hanehalkı tipleri incelendiğinde, geçen yıl tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 28,7 ile Gümüşhane oldu. Bu ili yüzde 27,9 ile Tunceli ve yüzde 26,7 ile Giresun izledi. Öte yandan, tek kişilik hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 10,2 ile Diyarbakır olarak kayıtlara geçti. Diyarbakır'ı yüzde 10,4 ile Van ve yüzde 10,5 ile Batman takip etti.

Aynı dönemde tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 72,6 ile Osmaniye oldu. Osmaniye'nin ardından yüzde 72 ile Gaziantep, yüzde 71,9 ile Adıyaman ve Kayseri geldi. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 53,7 ile Tunceli oldu. Bu ili yüzde 54,8 ile Gümüşhane ve yüzde 55,6 ile Artvin izledi.

Türkiye'de 2020'de toplam hanehalklarının yüzde 9,7'sini tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları teşkil etti. Toplam hanehalklarının yüzde 2,2'sini baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 7,5'ini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, geçen yıl yüzde 11,7 ile Bingöl olarak kayıtlara geçti. Bu ili yüzde 11,5 ile Adana ve Malatya illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,1 ile Bitlis ve Ardahan, yüzde 7,2 ile Tokat olarak belirlendi.

Geniş aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2020'de yüzde 24,4 ile Hakkari oldu. Bu ili yüzde 24,2 ile Şırnak ve yüzde 21,5 ile Batman izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise yüzde 9 ile Eskişehir oldu. Eskişehir'i yüzde 9,6 ile Çanakkale, yüzde 10,1 ile Niğde ve Balıkesir izledi.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, 2020'de toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,4 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,6'sının hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2'sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,2'sinin ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

İstatistik sonuçlarına göre, 2010'da gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unu akraba evliliği oluştururken, bu oran sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2015'te yüzde 4,8'e, 2020'de yüzde 3,8'e geriledi.

Geçen yıl gerçekleşen toplam resmi evlenmeler içindeki akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin, yüzde 15,1 ile Şanlıurfa olduğu gözlendi. Bu ili, yüzde 13,7 ile Mardin ve yüzde 12,6 ile Muş takip etti. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 0,5 ile Kütahya, yüzde 0,6 ile Çanakkale ve Edirne olarak sıralandı.

Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2020 sonuçlarına göre, 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,7 oldu. Erkeklerin yüzde 74,9'u kadınların yüzde 64,5'i kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade etti. Kendilerini en fazla çocuklarının mutlu ettiğini belirten erkeklerin oranı yüzde 9,2 iken kadınların oranı yüzde 20,7 olarak kayıtlara geçti.

​​​​​​​Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004'te yüzde 7 iken 2020'de bu oran yüzde 90,7 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 45,1'e, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,4'e yükseldi.

Bununla birlikte internete bağlanabilen televizyon bulunma oranı ise 2013'te yüzde 7,3 iken 2020'de yüzde 33,8'e çıktı.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2019'da yüzde 21,3 olarak hesaplandı.

Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 12,3'ünün, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 20,3'ünün, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 27,7'sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 14,1'inin yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Hanehalkı bütçe araştırmasının 2019 yılı sonuçlarına göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 24,1 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı yüzde 20,8 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise yüzde 16,5 ile ulaştırma harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama grupları ise yüzde 2,2 ile sağlık, yüzde 2,5 ile eğitim hizmetleri ve yüzde 3,1 ile eğlence ve kültür oldu.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2019'da konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 58,8'inin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 25,6'sının ise kiracı olduğu görüldü. Fertlerin yüzde 39,3'ünün 2019'da konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 36,9'unun sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi gibi nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 26,1'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.