‘Güvenlik'te Yeni Düzen Nasıl Olacak?

Başbakan Davutoğlu güvenlik paketinde çoğunu ‘devrim’ olarak nitelediği 9 alanda değişiklik yapılacağını anlattı: İçişleri Bakanlığı yeniden yapılandırılacak, Jandarma Genel Komutanlığı İçişleri Bakanlığı’na bağlanacak Molotof bomba, eylemde maske takan ‘olağan şüpheli’ sayılacak, Polise 24 saat önleme gözaltısı yetkisi tanınacak.

Başbakan Ahmet Davutoğlu, hükümetin Kobani eylemlerinin ardından gündemine aldığı İç Güvenlik Reformu Paketi’ni grup toplantısında açıkladı. Dokuz farklı alanda düzenlemeler içeren paket kapsamında farklı bakanlıklar, farklı kanun tasarılarını hazırlayarak TBMM’ye gönderecek.

İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yeniden yapılandırılmasını; Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın bütünüyle İçişleri Bakanlığı bünyesine alınmasını; molotofun bomba, yüzünü kapatarak eyleme katılanın “olağan şüpheli” sayılmasını içeren pakette, polise 24 saat önleme gözaltısı yapma yetkisi tanınacak. Pakette, soyadını dilekçeyle değiştirme başta olmak üzere vatandaşların günlük hayatını doğrudan ilgilendiren birçok düzenleme de yer alıyor. Paket, Gezi ve Kobani gibi eylemlerde sosyal medyadaki şiddet çağrısı içeren mesajların engellenmesi için hükümete adım atma yetkisi de tanıyacak.

Paketin “torba” olarak değil alanlara göre düzenlemelere ayrılarak 1-2 aylık süreç içerisinde Meclis’e sevk edileceği öğrenildi. Paketi açıklayan Davutoğlu, “Özgürlük güvenlik dengesi dedik. Şimdi, özgürlük, güvenlik uyumu diyoruz” diye konuştu. Davutoğlu’nun verdiği bilgilere göre dokuz alanda yeni düzenlemeler yapılacak. Davutoğlu, bazı alanlarda yapılacak düzenlemeleri de alt başlıklara göre ayırdı. Paketteki düzenlemeler şöyle:

Nüfusa gitmeye gerek yok

Güvenlik paketindeki “birinci alan” düzenlemelere göre, doğum, evlenme, boşanma ve ölüm gibi hallerde, nüfus müdürlüklerine gitme zorunluluğu ortadan kaldırıldı. Davutoğlu, “En yakınımızı kaybederiz, cenaze hazırlıklarıyla uğraşırken kâğıt almaya çalışırız. Devletimiz vatandaşına güvenmelidir. Bu çerçevede nüfus müdürlüklerine gitmeden bildirimle sağlanacak” dedi. Düzenlemeyle nüfus kayıt örneği ve ikametgâhlar da e-devlet üzerinden verilecek.

İsim dilekçeyle değişecek

Düzenlemeye göre de vatandaşlar adlarını ve soyadlarını değiştirmek için artık mahkemeye gitmeyecek. İçişleri Bakanlığı’na verilecek bir dilekçe ile ad ve soyad değiştirilebilecek. Kütük ve benzeri kayıtlar, TC kimlik numarasıyla düzenlenecek. Davutoğlu, “Kimse adı için izin alma zorunluluğunda olmayacak. Hiçbir mahkeme süreci olmayacak” dedi. Kızının nüfus kaydı için başından geçen bir olayı da anlatan Davutoğlu, “Kızımı kaydederken nüfus memuru Meymune adını kaydedemem Arapça demişti. Baktım adı Mahmut, bu isim de Arapça dedim. Artık kimse çocuğuna vereceği isim konusunda hakime gitmeyecek. Yüz kızartan soyadları var” diye konuştu.

Pasaport ve ehliyetler, emniyet tarafından değil Nüfüs ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilecek.

Jandarma’da Radikal değişiklik

Düzenleme kapsamında İçişleri Bakanlığı yeniden yapılandırılacak. Bakanlığın “piramidinin” bozulduğunu ifade eden Davutoğlu, “Yeni Türkiye inşa edilirken kurumlarımızın kendilerini muhasebeden geçirmeleri gerekiyor. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün etkinliğini ve esnekliğini güçlendirecek tedbirler alacağız” dedi.

Üçüncü alanı ‘devrim’ diye niteledi

Davutoğlu’nun “devrim” olarak nitelendirdiği “üçüncü alan” içindeki bir düzenleme de Jandarma ve Sahil Güvenlik komutanlıklarının İçişleri Bakanlığı’na bütünüyle bağlanması olacak. Bu iki komutanlığın da atama ve sicil işlemleri üst komutanlar tarafından değil, İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülecek. İki komutanlığa üst düzey atama, şimdi olduğu gibi YAŞ kararıyla olacak ama alt kadroların disiplin ve atamalarına İçişleri Bakanlığı ile illerde valilikler bakacak. Böylece polis ve jandarma illerde valiliklere bütünüyle bağlı entegre iki ayrı kolluk olarak çalışacak. Davutoğlu, “ Askeri konular hariç, bütün diğer konularda yetkiler İçişleri Bakanı ve bakanlığına veriliyor” dedi.

183 bin üniforma değişiyor

Jandarmaların giyeceği kıyafetler de değişecek. 183 bin 847 jandarma askeri üniforma giymeyecek. Kıyafetler için lacivert-krem ağırlıklı renklerin düşünüldüğü, askeri kamuflaj yerine yazlık ve kışlık olarak bu kıyafetlerin kullanılacağı bildirildi.

Polisin önleme dinlemeleri, İçişleri Bakanlığı, Başbakanlık Teftiş Kurulu tarafından denetlenecek. TBMM’de de denetim için 17 kişilik komisyona oluşturulacak ve komisyon denetim raporlarını inceleyecek. Davutoğlu, “Dinlemelerin hepsi TBMM’de bütün partilerin katıldığı bir komisyonda değerlendirilecek” dedi.

‘Maskeli potansiyel suçlu’

Davutoğlu’nun “Şiddete dönüştüren her türlü eylem suç sayılacak” diyerek anlattığı dördüncü alandaki düzenlemeler şöyle

• Molotof kokteyli ateşli silah sayılacak. Davutoğlu, “Hâkimlerimize saygımız sonsuz ama son yaşanan olaylardan sonra bu konuda kimseye takdir hakkı tanımayız. Molotof bir saldırı aracıdır. Bunun adı özgürlük olamaz” dedi. Davutoğlu, İngiltere’de molotof bulundurma ve kullanmanın patlama gerçekleşmese bile ömür boyu hapisle cezalandırılan bir suç olduğunu belirterek, “Yabancı basın Türkiye otoriterleşiyor diye yaygara yapmaya kalkmasınlar; kendi ülkelerine baksınlar” diye konuştu.

• Yüzünü kapatanlar eylemlere alınmayacak ve suçlu sayılacak.

• Eylemde maske takıp silahla ateş açanlara karşı polis orantılı karşılık verebilecek. Davutoğlu, “Maskeler takarak şiddet amaçlı bir şekilde sokağa çıkanlar potansiyel suçlu muamelesi görürler; bu konuda hiçbir şikâyet hakları yoktur” diye konuştu.

• Gösterilere silahla katılmanın cezası artacak. Başbakan, Avrupa’da eylemlerde çakının suç olduğunu ifade ederek, “6 aydan 3 yıla kadar olan ceza; 2.5 yıldan 4 yıla kadar artırılacak” dedi.

• Eylemlerde atılan tweet’ler de takibe alınacak, hükümet bu konuda tedbir alabilecek. Davutoğlu, “‘Silahlı ayaklanmaya başlıyoruz herkes silahını alsın’ gibi tweet’ler atıldı. Bu özgürlük müdür? Yaygın şiddete dönüşen durum söz konusu olursa sanal ortamla ilgili tedbirler alınacak” dedi.

• Polise şüpheli durumlarda üst ve araç arama yetkisi verilecek. Bu aramalar mahkemeye şikâyet edilebilecek ve denetime açık olacak.

• Davutoğlu’nun komutanlıkların İçişleri’ne bağlanması dışında “devrim” olarak nitelediği ikinci konu ise polise yetki denetimi oldu. Düzenlemeye göre, “Kolluk Gözetim Komisyonları” oluşturulacak ve bu komisyonlar polise verilen yetkilerin denetimini yapacak. Yetki aşımı tespit edilirse savcılıklara bildirilecek. Komisyonda Başbakanlık İnsan Hakları Kurumu Başkanı, Barolar Birliği ve üniversite temsilcileri bulunacak. Davutoğlu, “Tamamıyla sivil bir yapıda olacak” dedi.

Polise 24 saat gözaltı hakkı

• Polise, vali yardımcısı ve üst amirin talimatı ile 24 saat önleme gözaltısı yapma yetkisi verilecek. Savcı bu süreyi 48 saat daha uzatabilecek. 6-7 Ekim Kobani olaylarını 6-7 Eylül olaylarına benzeten Davutoğlu, “İngiltere’de, 36 saat; Almanya’da 24 saat muhafaza amaçlı gözaltı var” dedi.

• Eylemlerde verilen zarar suçu işleyene rücu edilecek. Bu işlemde zaman aşımı da kaldırılacak ve suçlu ne zaman tespit edilirse zarar o zaman alınacak. Davutoğlu, “Vandallar bu ülkenin sahipsiz olmadığını görsünler” ifadesini kullandı

Uyuşturucuya terör muamelesi

• Pakete göre uyuşturucu satanlar, aracılık edenler terör suçu gibi ceza verilecek. Davutoğlu, “Bonzai ve diğer uyuşturucu işi yapanlar terör muamelesi görecekler. Her biri birer teröristtir” dedi.

• Engelliler hastalar ve yaşlılar evlerinde ifade verebilecek. Karakola veya mahkemeye çağrılmayacak.

‘Kişisel veriye’ yeni kanun

Başbakan Davutoğlu, “altıncı alan” olarak İş sağlığı ve güvenliği konusunda düzenlemelerin yapılacağını, “yedinci alan” olarak “kişisel verilerin korunması” alanında düzenlemelerin yapılacağını açıkladı. Davutoğlu, mahremiyetin korunması, kişisel verilerin işlenmesi, depolanması, değiştirilmesi konusunda tamamıyla vatandaşların hukukunu gözeten düzenleme yapılacağını ve bunun da en kısa zamanda kanunlaşacağını söyledi. Davutoğlu, “sekizinci alan” olarak “patent haklarının korunması” olduğunu kaydetti. Davutoğlu, “dokuzuncu alan” olarak da, elektronik ticaretin düzenlenmesiyle ilgili çalışma olduğunu ifade ederek, elektronik ticaretin düzenlenmesiyle de tüketici haklarını teminat altına alan yasal çalışmayı tamamladıklarını ve en kısa zamanda Meclis gündemine geleceğini söyledi.

Paket alt komisyona havale

TBMM Adalet Komisyonu, kamuoyunda tartışma yaratan “makul şüphe” düzenlemesinin de içinde yer aldığı “Yeni Yargı Paketi”ni alt komisyona sevk etti. Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya’nın başkanlığında toplanan komisyonda, Ak Parti’lilerin teklifi ile muhalefet milletvekillerinin teklifleri birleştirildi. Ancak BDP Milletvekili Hasip Kaplan kendi teklifiyle, iktidarın teklifinin aynı olmadığını belirterek birleştirmeye karşı çıktı. Kaplan, “Bu baskı yasasıdır” dedi. Oylamanın ardından Ak Parti, CHP ve MHP milletvekillerinden oluşan 7 kişilik komisyon kuruldu. 

KIVANÇ EL | Milliyet