Çocuk Masallarındaki 'Kötü Üvey Anne' Tiplemesi Nereden Geliyor?
Çocukken dinlediğimiz masallardaki kötü üvey anne figürüne hepimiz aşinayızdır. Peki bu tiplemenin ta Roma İmparatorluğu'na uzanan bir tarihi olduğunu biliyor muydunuz? Gelin açıklayalım...
Bildiğimiz gibi çocukluğumuzda dinlediğimiz çoğu masalın kötü karakteri üvey annelerdir.
Sindirella'dan Hansel ve Gretel'e birçok meşhur masalda bu arketipi görürüz.
Peki bu tipleme nereden geliyor?
Harvard Üniversitesi'nden Alman folkloru uzmanı profesör Maria Tatar, 'Bütün masallarda anlatının özü aynıdır: Biri yaşlı biri genç iki kadın arasındaki sağlıksız rekabet.' yorumunda bulunuyor.
Bu tiplemenin kökenine dair olası açıklamalardan biri Antik Roma'ya uzanıyor.
Hatta direkt tarihten gerçek bir figüre: Livia Drusilla.
Drusilla Roma İmparatorluğu'nun ilk imparatoru Augustus'un ikinci eşiydi. İtalyalı tarihçi Augusto Fraschetti'ye göre ikisi evlendiğinde Livia çoktan Tiberius adlı bir çocuğa sahipti.
Augustus'un ise önceki evliliğinden iki çocuğu olmuştu: Gaius Caesar ile Lucius Caesar.
Bu iki oğuldan biri Augustus'tan sonraki imparator olmalıydı. Ne var ki ikisi de öldü.
Bu durum çok geçmeden halkın komplo teorileri kurmasına sebep oldu.
Augustus'un torunu ve potansiyel bir varisi olan Agrippa Postumus önce sürgün edilip sonra öldürülünce dedikodular alevlendi.
Nihayetinde Augustus'un bir akrabası değil, Livia'nın oğlu Tiberius tahta çıktı.
Bu noktada şüpheler Livia'ya yöneldi.
Sidney Üniversitesi'nden tarihçi Peta Greenfield, 'Güç sahibi bir erkeği eleştirmenin yollarından biri ilişkili olduğu kadını eleştirmektir.' diyor.
Böylelikle Augustus'un varislerinin ölümü için halk tarafından tayin edilen günah keçisi Livia oldu.
Sağlıksız kadın rekabeti hikâyelerini tarih boyunca birçok kültürde görmek mümkün.
Bazı örneklerde bu figürün yerel kültüre uyarlanarak değiştirildiğini de görüyoruz. Örneğin çokeşliliğin yaygın olduğu bazı kültürlerin masallarında bir erkek karakterin ikinci eşini ilk eşine işkence ederken, bazı kültürlerde ise kıskanç kız kardeşleri ortalığı karıştırırken görüyoruz.
Kötü üvey anne figürünün kültürlerarası gelişiminde Grimm Kardeşler'in katkısı da büyük.
Jacob ile Wilhelm Grimm 18. yüzyıldan Alman masallarını kendi zamanlarında uyarlarken birçoğunun kötü anneler içerdiğini görmüş. 'Anneliğin kutsallığına' karşı çıkmamak için de bu karakterleri üvey anneye dönüştürmüşler.
Üvey annelerin baskın varlığı aslında biraz da masalların yazıldığı dönemin koşullarıyla ilgili.
Tıbbın günümüzdeki kadar gelişmiş olmadığı önceki yüzyıllarda doğum kadınlar için daha büyük bir ölümcül risk taşıyordu.
Tatar'a göre 'çocukların yarısı biyolojik anneleriyle büyümüyordu.'
Günümüz popüler kültüründe ise kötü üvey anne temsillerinin yıkılması yönünde adımlar atılıyor.
Örneğin bugüne dek çocuklar için nice masalsı hikayeyi beyazperdeye uyarlayan Disney, 'Moana', 'Frozen' ve 'Maleficent' gibi modern filmlerinde bu figürleri daha insansı bir zemine oturtuyor.
Siz ne düşünüyorsunuz bu konuda? Yorumlarda buluşalım!
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Hüsamettin Oğuz Yazio: Masal, Bir Masaldan Daha Fazlasıdır…
Yorum Yazın
Soldaki bana hiç yabancı gelmiyor