Türk Edebiyatının Mutlaka Okunması Gereken En Etkili 25 Romanı
Türk roman geleneği Şemsettin Sami'nin 'Taaşşuk-ı Tal'at ve Fitnat' isimli eserine kadar uzanıyor. Bu da neredeyse 150 yıllık bir roman geleneğimizin olduğunu gösteriyor. Elbette Batılı bir edebiyat türü olan roman, bize, kültürümüze yabancıydı. Ancak zaman içerisinde Türk edebiyatında da yetkin romanlar hatta başyapıtlar verildi. Her ne kadar etrafında çokça siyasî eleştiri yapılsa da ülkemize gelen ilk Nobel Ödülü, edebiyat alanında oldu. Biz de bu 150 yıllık gelenek içinde, en etkili olan, Türk edebiyatına yön veren yapıtları sıraladık. İşte karşınızda Türk edebiyatında kilometre taşı olan 25 roman ve Türk klasikleri...
Bu listemizde okunması gereken romanlar, Türk klasikleri üzerine bir galeri oluşturduk.
1. Not: Her listede olduğu gibi, doğası gereği bu listede de eksikler var. Ben de "şu kitap dışarıda kaldı", "bu kitabı listeye alamadım", diye söylendim durdum galeriyi oluştururken.
Ancak galeri 25 romanla sınırlı tutuldu; dolayısıyla bazı romanların dışarıda kalması kaçınılmazdı...Tabii 'bu kitap neden var' ya da 'bu roman neden bu sırada', gibi eleştiriler de gelebilir. Roman örnekleri ve ünlü romanlar mevcut. Listeye alınan romanlar da şöyle belirlendi: En çok 'okunan', en çok 'satan', en 'beğenilen' kitaplar vs. gibi kriterleri dikkate alınmadı. Yapıtlar kendi tarihsel koşulları ve estetik imkânları çerçevesinde, Türk edebiyatına 'edebî' anlamda katkıları ve kendilerinden sonra gelen yazarları ve kimi zaman da insanları ve zihniyeti etkilemesi bakımından değerlendirildi.
2. "Kara Kitap", (1990) Orhan Pamuk
Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Orhan Pamuk'un hakkında onlarca makale ve kitap yazılan başyapıtı 'Kara Kitap' listede ilk sırayı alıyor. Kara Kitap, çok katmanlı yapısı, farklı anlatım tekniklerini bir arada kullanması, İstanbul'u dünya çapında bir edebiyat kenti hâline getirmesi ve Doğu anlatı geleneğindeki 'arayış' hikâyelerini postmodern bir biçimde sunmasıyla Türk edebiyatında bir kilometre taşı olarak çok güçlü bir yer tutuyor.
3. "Tutunamayanlar", (1971-72) Oğuz Atay
1971 yılında yayımlandığında olumludan çok olumsuz eleştiri alan, anlaşılmayan ve okura ulaşmayan 'Tutunamayanlar', günümüzde Türk edebiyatı tarihinde 'kült' bir kitap olarak kabul ediliyor. Hatta öyle ki, Oğuz Atay vakt-i zamanında 'benim okurum nerede', diye sorarken, eserin şimdi neredeyse 'popüler' bir hâle gelmesi söz konusu. Ancak, ne kitabın zamanında pek satmaması ne de şimdi çok satması kitap hakkında geçerli değerlendirmeler yapmak için önem taşımıyor. Oğuz Atay'ın yapıtı Türk edebiyatında modernist romanın zirvesi ve postmodernist romanın kaynağı olarak çok önemli bir yer tutuyor. Romanın müthiş dili, gözlem ve anlatı derinliği, kara mizahı kendinden sonra gelen birçok yazar ve okur üzerinde iz bıraktı. 'Tutunamayanlar' hâlâ Türkiye'ye ayna tutmaya ve ilham vermeye devam ediyor...
4. "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", (1961) Ahmet Hamdi Tanpınar
Türk edebiyatının ilk modernist yazarı Tanpınar, sadece bir romancı olarak değil, aynı zamanda bir edebiyat tarihçisi ve hatta bir 'düşünür' olarak entelektüel dünyamıza ciddi katkı verdi. Türk kültürünün 200 yıllık meselesi olan Doğu-Batı çelişkisi üzerine müthiş bir alegorik yapıt olan 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü' şüphesiz Türk edebiyatının en güçlü romanlarından biri.
5. "İnce Memed 1", (1955) Yaşar Kemal
Yakın zaman önce kaybettiğimiz usta yazar Yaşar Kemal'in 'destansı' romanı 'İnce Memed 1' muazzam Türkçesi ve insanda isyan ve çoşku duyguları uyandıran hikâyesi ile her an okurun zihninde çok özel bir yere sahip.
6. "Aşk-ı Memnu", (1899 -1900) Halid Ziya Uşaklıgil
Aşk-ı Memnu yani 'Yasak Aşk' ismindeki roman, son yıllarda daha çok popüler TV dizisine uyarlanmasıyla gündeme gelse de edebiyat tarihçileri ve araştırmacıları tarafından Türk edebiyatının Batılı anlamda ilk 'büyük' romanı kabul edilir. lk olarak 1899-1900 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilmeye başlanan roman, 1900 yılında kitap olarak yayımlanmıştır. Eser adına uygun olarak dönemin Osmanlı seçkin sınıfı arasındaki aşk ilişkilerini ve toplumsal ilişkileri konu edinir. Yapıt daha önce de Halit Refiğ yönetiminde diziye uyarlandı ve 1975 yılında TRT'de altı bölüm olarak yayınlandı. Bu uyarlamada yeni versiyonun aksine, esas olarak romana sadık kalınmıştır. 'Aşk-ı Memnu' tüm bunların dışında Türk edebiyatı tarihinde çok önemli bir eser olarak önemini korumaktadır.
Not: Bir gün metroda konuşan iki kızın şu diyaloguna şahit olmuştum:
- Biliyo musun Aşk-ı Memnu'nun romanı çıkmış kızıımm.
- Aaa hadi yaa, alalım hemeenn.
7. "Anayurt Oteli", (1973) Yusuf Atılgan
Türk edebiyatında modernizmin en önemli yazarlarından olan Yusuf Atılgan'ın ikinci romanı olan 'Anayurt Oteli' ana karakter (hatta tek karakter dahi diyebiliriz) Zebercet'in iç dünyası üzerine kuruludur. Zebercet'in iç dünyasına yönelik çözümlemeler ve karakterin intiharı, kitabın Türk edebiyatında kendine ait özel bir yer edinmesini sağlamıştır. Yapıt, Ömer Kavur yönetiminde 1986 yılında filme de uyarlanmış ve en az kitap kadar başarılı olmuştur.
8. "Araba Sevdası", (1898) Recâizâde Mahmut Ekrem
'Araba Sevdası' genellikle basmakalıp biçimde 'Yanlış Batılılaşma'yı anlatıyor diyerek ve biraz da kitabın kahramını 'Bihrûz Bey' ile dalga geçilerek ele alınır. Oysa ki, Doğu-Batı meselesi kapsamında bir uygarlığın zihinyetindeki fevkalâde bir kırılmayı konu edinir eser. Kitap hem realizmi hem gözlem gücü açısından, bugünün Türkiye'sinde bile devam eden Doğu-Batı sorununu anlamak açısından çok önemli bir yapıt olarak yerini koruyor.
9. "Benim Adım Kırmızı", (1998) Orhan Pamuk
Orhan Pamuk bir diğer şaheseriyle daha ilk 10 arasında yer alıyor. Ağaçların, atların, Azrail'in, ölülerin konuştuğu, yüzey katmanında tarihî İstanbul'da işlenen bir cinayet anlatılırken, derin katmanda Doğu-Batı meselesinin resim sanatı üzerinden tartışıldığı çok önemli bir postmodern roman 'Benim Adım Kırmızı'.
10. "Kuyucaklı Yusuf",(1937) Sabahattin Ali
Sabahattin Ali'nin romanında kasaba ve köy gerçekliği; bir bireyin iç dünyası, yalnızlığı ve değerleri üzerinden anlatılmaktadır. Kasaba hayatında eşraf ve bürokrasinin kurduğu adaletsiz düzene yönelik eleştiriler getirilir. Eser, Türk edebiyatındaki başkaldırı ve eşkıya romanlarının öncüsü kabul edilmektedir. Eser bir üçlemenin parçası olarak düşünülse de yazarın erken ölümü sebebiyle maalesef gerçekleşmemiştir...
11. "Sevgili Arsız Ölüm", (1983) Latife Tekin
Latife Tekin'in ilk eseri olmasına karşın, büyük beğeni toplayan, büyülü gerçekçilik akımının Türk edebiyatındaki en etkili örneklerinden olan 'Sevgili Arsız Ölüm', hem bir çok okuru hem de kendisinden sonra gelen yazarı etkiledi.
12. "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu", (1930) Peyami Safa
Yazarın gözlemlerini doğrudan roman kahramının gözünden aktarması, güçlü psikolojik yönü ve art alanındaki toplumsal çözümlemeleri ve içe işleyen üslubuyla hem Peyami Safa'nın hem de Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri...
13. "Devlet Ana", (1967) Kemal Tahir
Çok tartışılan yazar Kemal Tahir'in en önemli romanı kabul edilen 'Devlet Ana', 1968 yılında TDK Ödülü kazanmıştır. Tarihî bir roman olan 'Devlet Ana', tezli bir roman olması hasebiyle eleştiriler de almıştır. Fakat her ne olursa olsun Türk edebiyatında ciddi iz bırakmış, tartışılan, önemli bir yapıttır 'Devlet Ana'...
14. "Bir Düğün Gecesi", (1979) Adalet Ağaoğlu
Türk edebiyatının en etkili giriş cümlelerinden olan 'İntihar etmeyeceksek içelim bari' ile başlayan roman yayımlandığında büyük ilgi topladı ve çeşitli edebiyat ödüllerine layık görüldü. Türkiye'deki siyasal ve toplumsal yapıyı bir düğüne katılan davetliler üzerinden anlatan yapıt, önemli bir değer olarak Türk edebiyatındaki yerini koruyor.
15. "Puslu Kıtalar Atlası", (1995) İhsan Oktay Anar
Türk edebiyatında kendine özgü bir dil ve biçim geliştiren, postmodernist tarih romanlarının yazarı İhsan Oktay Anar'ın romanı, anlatılması çok zor bir yapıt. Anlatmak yerine, hayal ve anlatım gücünün ustalıkla bir araya geldiği kitap, okunmalı; okutulmalı. Meraklısı için 'çizgi romanı' da çıktı!
16. "Bir Gün Tek Başına", (1975) Vedat Türkali
Vedat Türkali'nin hayli hacimli romanı 'Bir Gün Tek Başına', bir aşk çerçevesinde geçmesine rağmen sadece bir aşk romanı olarak değerlendirilemez. Türkiye'nin siyasl ve toplumsal yapısını ve kimi 'tip'leri ele alan roman son derece titiz ve güzel Türkçesiyle de son derece güçlü bir eser...
17. "Yenişehir'de Bir Öğle Vakti", (1973) Sevgi Soysal
Genç yaşta kansere yenik düşen Sevgi Soysal'ın, 1974 Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazanan 'Yenişehir'de Bir Öğle Vakti' isimli kitabı ustaca kurgulanmış bir eserdir. Bir kavağın çürüyüp düşmesi sırasındaki 1.5 saatlik zaman diliminde geçen roman, ağacın çevresindeki insanların hikâyeleri çerçevesinde gerçekçi toplumsal ve siyasal gözlemler sunar. Yapıt önemini korumaya devam etmektedir...
18. "Kiralık Konak", (1922) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Türk edebiyatının en önemli kalemlerinden olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun 'Kiralık Konak' dışında bu listeye girebilecek nitelikte olan 'Yaban' ve 'Nur Baba' gibi romanları da mevcuttur. 'Kiralık Konak', Osmanlı Devleti'nin çöküş devrindeki yozlaşmaları ve Batılılaşmayı, farklı kuşaklar ve tercih edilen kıyafetler üzerinden ele alan bir döneme ışık tutan, kesinlikle okunması gereken bir eser.
19. "Ayaşlı ve Kiracıları", (1934) Memduh Şevket Esendal
Yazarın yayımladığı ilk romandır. İlk önce Vakit gazetesinde tefrika edilmiş; 1934'te kitap olarak yayımlanmıştır. Roman toplumsal bir kesit sunuyor ve düzene, bürokrasiye yönelik eleştiriler getiriyor. Sade, duru bir dille yazılmış önemli bir roman 'Ayaşlı ve Kiracıları'...
20. "Bereketli Topraklar Üzerinde", (1954) Orhan Kemal
Türk edebiyatının önde gelen romancılarından Orhan Kemal'in başat yapıtı olarak kabul edebileceğimiz romanı 'Bereketli Topraklar Üzerinde', köylülük, işçi sınıfının durumu, anlatılan insanların sosyal ve bireysel ilişkileri, emek-sermaya çelişkisi üzerine güçlü gözlemler sunan yapıtıdır. Romanın ilginç bir özelliği ise 1954 yılında yapılan birinci baskısı 288 sayfayken 10 yıl sonraki ikinci baskısında 427 sayfaya çıkmış, roman Orhan Kemal tarafından âdeta yeniden yazılmıştır.
21. "Gölgesizler", (1993) Hasan Ali Toptaş
Yapıtlarında romantizm, modernizm ve postmodernizmi harmanlayan; Türkçeyi şiirsel biçimde kullanan Hasan Ali Toptaş'ın, birçok yabancı dile çevrilen; sinemaya uyarlanan, 'varoluşçuluğu' köy atmosferinde ele almasıyla sadece Türk edebiyatında değil, dünya edebiyatında da kendine özgü bir yer edinen 'Gölgesizler', muhakkak okunması gereken sıra dışı bir roman.
22. "Üç İstanbul", (1938) Mithat Cemal Kuntay
Mithat Cemal Kuntay'ın ilk ve tek romanı olan eser, İkinci Meşrutiyet, İttihat ve Terakki ile Mütareke Dönemi İstanbul'unu anlatan, yazarın tanıklığında Osmanlı Devleti'nin çöküşünü gördüğümüz, 20 yıllık bir emeğe dayanan tarihî vesika niteliğinde bir romandır...
23. "Issızlığın Ortası", (1976) Mehmet Eroğlu
Yayımlandığı tarihte adı 'Issızlığın Ortasında' olan 1979 Milliyet Roman Ödülü'nü, Orhan Pamuk'un 'Cevdet Bey ve Oğulları' ile paylaşan, sakıncalı bulunduğu için uzun süre baskısı yapılamayan, 68 kuşağının öyküsünü anlatan, insan psikolojisini derinlerine inebilen önemli bir roman Eroğlu'nun yapıtı...
24. "Eylül", (1901) Mehmet Rauf
Türk edebiyatı araştırmacılarının tarihimizdeki başarılı ilk 'psikolojik' roman olarak değerlendirdikleri 'Eylül', yazıldığı dönemde kimi küçük yergilerin dışında büyük beğeni topladı. Türk edebiyatında zamana direnebilen nadir romanlardan...
25. "Sinekli Bakkal", (1935-36) Halide Edib Adıvar
İlk olarak 1935 yılında Londra'da İngilizce 'The Clown and His Doughter' (Soytarı ve Kızı) ismi ile yayımlanan 'Sinekli Bakkal', daha sonra aynı yıl Türkçe olarak tefrika edilmeye başlanmış ve 1936 yılında ise kitap olarak yayımlanmıştır. Roman Doğu-Batı sorunsalını bir mahalledeki karakterler üzerinden tartışır ve bu konuda bir çözüm önerisi getirir...
26. "Çalıkuşu", (1922) Reşat Nuri Güntekin
Tezli bir roman olması ve teknik kusurlarına rağmen, akıcı dili, özellikle Cumhuriyet Dönemi'ndeki genç kızlara nesiiler boyunca cumhuriyet idealizimini aşılaması ve bir dönemin ruhunun anlaşılması açısından Türk edebiyatında okunması gereken romanlardan, Reşat Nuri Güntekin'in eseri 'Çalıkuşu'...
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
