Seyahatseverler Buraya! Bir Gezginin Gözünden 17 Fotoğrafla Vizesiz Girilebilen Bosna-Hersek Hakkında Her Şey
Bosna-Hersek, 1991-1995 Yugoslavya İç Savaşı sırasında soykırıma uğramış ve Srebrenitsa Katliamı ile birçok vatandaşını kaybetmiş, acılarla dolu bir ülkedir. Ülke de hala duvarlarda kalan mermi izlerini ve yerlerde duran bomba izlerini görebilirsiniz.
Bu yüzden de sizi biraz Balkanlar'a götürmek istiyorum. Avrupa’nın kalbinde tam bir Osmanlı şehri olan bir diğer ismiyle Saraybosna'ya... Hatta köprüleriyle, sebiliyle, camileriyle yaşayan Osmanlı desem yanlış olmaz sanırım. Saraybosna seyahati gerçekten bir tatil değil aslında gerçekle karşılaşma niteliği taşır. 93-95 yıllarındaki abluka ve katliamın neticesinde öldürülen insanların hikayelerini dinliyorsun, duvarlardaki kurşun izlerini görüyorsun... Gerçekten acılarla dolu bir ülkede hüzünleniyorsun.
Bosna-Hersek'e giderken artık herhangi bir vizeye gerek olmayacak! Artık Bosna-Hersek'e yalnızca kimlik kartı giriş yapabileceğiz.
Türkiye ile ilişkisi her zaman iyi olan Saraybosna'ya gitmek artık daha da kolay olduğu için bu vesileyle Bosna-Hersek'i daha yakından tanıyalım...
Öncelikle Bosna-Hersek hakkında genel bilgileri verelim...
Bosna Hersek’te 3 farklı ırk var. Boşnaklar, Hırvatlar ve Sırplar. Bu 3 ırkın da kendi cumhurbaşkanları var.
Toprak alanında Boşnaklar Bosna’nın %51’ine sahip. 4 milyon nüfusları var. Geri kalan kısımda ise Sırplar ağırlıklı olmak üzere Hırvatlar da var.
KM kullanıyorlar. Kabaca hesapta 2022 Ağustos ayında 1 euro = 1,95 KM = 18,11 TL.
Şehirde Araplar ciddi anlamda mülk satın alıyorlar. Hatta AVM yatırımları yapıyorlar.
Sırplar'ı genel olarak sevmiyorlar ama beraber yaşıyorlar. Saraybosna’ya 15 - 20 dakika araç yolculuğu mesafesinde Bosna-Hersek sınırları içinde Sırp yerleşimleri hala var.
Bosna-Hersek’in Adriyatik Denizi'ne kıyısı sadece 23 km.
Türkçe genel olarak biliyorlar. En kötü anlaşacağınız kadar. İçiniz rahat olsun bu konuda.
Saraybosna Avrupa’da tramvay seferinin ilk yapıldığı şehir.
Gazi Begova Cami önünde dikkat etmenizi öneririm. Binalar bir anda değişiyor. Bir taraf Osmanlı yapıları ile doluyken diğer taraf bir an da Macaristan-Avusturya döneminden kalma yapılarla dolu.
Konaklamalar 400 ile 950 Türk lirası arasında değişiyor. (Oda fiyatı)
Bir de şöyle bir durum var: Geçmişte savaşları hep tarih kitabından dinlerdik ve bu savaşlar üzerinden yıllar geçmişti.
Saraybosna'da ise benim yaşadığım dönemde, ben 8 - 10 yaşındayken benden 1500 km uzaklıkta acılar yaşanıyordu... Bir kez daha 400.000 kişi nurlar içerisinde yatsın. Bizi affedin dünya sessiz kaldı diyerek başlıyorum Bosna Hersek'i anlatmaya...
Umut Tüneli
Malzeme taşırken 800 civarı kişi hayatını kaybetmiş. 2,5 yıl boyunca 3 milyon insanın kullandığı bu tünelde bir gece içinde herkes 6 kere taşınma işi yaparmış. Hatta sonra ray sistemi yapılmış. Hal böyle olunca da daha kısa sürede yardımlar ulaşmış. Anlayacağınız en sonunda tünel bir metro sistemi gibi olmuş. Buraya girerken öğrenciyseniz 5 KM değilseniz de 10 KM ödemeniz gerekiyor. Havalimanından sonra gelin dediğimde cebinizde mark olmayacak tabii. Bu yüzden havalimanında döviz bozdurmanız gerek. Yoksa da taksiciden isteyin sonra taksiciye euro ödeyin derim. Tünel Müzesi içinde eşyaların taşındığı materyaller ve bir de video odası mevcut. Tünelin de 800 metre kadar olmasa da 10 metre kadarına girebiliyorsunuz.
Srebrenisca Gallery
Srebrenisca Gallery adında bir müze var. Burada Srebrenisca’yı bir kez daha acıyla hatırlayabilirsiniz. Burayı ziyaret etmenizi fotoğraf hikayelerini ve video sunumlarını izlemenizi öneririm. Müzeye girerken auto guide’da alabilirsiniz. Türkçe dil seçeneği de var. Bu arada unutmadan, içeride fotoğraf çekmek yasak. Çaktırmadan çekerim demeyin. Özel bir müze sonuçta. Gidenlerin göz yaşlarını tutmakta zorlandığı, yaşatılanların tüm gerçekliğiyle gözler önüne serildiği bu sergiye giderek fotoğrafları ve kısa videoları görebilirsiniz.
Saraybosna Çiçekleri
Bu şehir hüzün şehri unutmayın. Sokaklarda kırmızı bir boya gibi bir şey görürseniz ona Saraybosna çiçekleri diyorlar efendim. Nedeni de zamanında oraya bomba düşmüş demektir. Orada ölen insanlar için de Saraybosna çiçekleri ismi verilir. Böyle anıyorlar şehitleri..
Saraybosna gülleri olarak da anılan bu kırmızı lekeler savaş döneminde atılan bombaların acı dolu izleri niteliğindedir.
Latin Köprüsü
Başçarşı’ya yakın bir konumda bulunan Latin Köprüsü (Latinska ćuprija), 1.Dünya Savaşı’nın çıkmasına sebep olan Avusturya Macaristan Prensi Arşidük Franz Ferdinand’ın suikaste uğradığı köprü. Saraybosnalı Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip, 28 Haziran 1914’te Saraybosna’yı ziyaret gelen Avusturya Macaristan İmparatorluğu veliahtı Arşidükü Franz Ferdinand ve eşi Sofiya’yı öldürmüş ve Birinci Cihan Harbi’nin başlangıcına neden olan kıvılcımı ateşlemişti. Yani Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcına şahitlik eden bu köprü Saraybosna'da bulunan Latin Köprüsü'dür.
Inat Kuca
Inat Kuca evini görmelisiniz. Hikayesi şöyle, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde şu an kütüphane olarak kullanılan binanın yerinde olan evin sahibine bize burayı ver diyorlar. O da bu evin aynısını karşı kıyıya yapmazsanız vermem diye diretiyor. En sonunda ikna da ediyor ve evin aynısını karşı tarafa yaptırtıyor. Evin adını da Inat Kuca koyuyorlar. Kuca ev demek. Yani inat evi. Ev aynı zamanda Boşnak inadını da temsil etmesi bakımından Bosnalılar için önemli bir yer edinir.
Alifakovac
Şehrin tepelerinde mezarlıklar bulunuyor. Mezarlıkta bulunan herkesin ölüm yılı aynı maalesef. Saraybosna’da tepelerde gördüğünüz mezarlıklarda komutanlar ve askerler istirahat ediyor. Savaşta öldürülen siviller ise şehrin 30 km kadar dışında toplu mezarda yer alıyor. Aliya İzzetbegoviç’in mezarının da bulunduğu Alifakovac ise Sebil’e 10 dakika yürüme mesafesinde yer alıyor. Aliya’ya Fatiha okuduğunuzda yaz aylarında yanında bekleyen asker hemen sol elini kaldırıyor. Sol elini neden kaldırdı diye düşünürseniz hemen söyleyeyim. Ben bu duaya şahidim anlamına geliyor. Aliya, vefat etmeden kısa süre önce kendisine bir anıt yapılmamasını istemiş, arkadaşlarının yanında olmak istemiş. Bu sebeple kendisinin bir anıtı yoktur.
Avrupa'nın Kudüs'ü
Saraybosna için Avrupa’nın Kudüs’ü diyorlar. Şehirde bir mahallede 54 cami bulunuyor. Sarı Tepe olarak da bilinen Zuta Tabija isimli tepeden baktığınızda da şehirde ne kadar minare olduğunu göreceksiniz. Saraybosna'da yaşayan insanların %51'nin de Müslüman olmasından kaynaklı hem Osmanlı döneminden kalan hem de mahalle arasına bir çok camii bulur.
Saraybosna çevresinde gidilecek yerler.
Gelelim çevrede neler var kısmına. Günlük 360 Türk lirası civarında ekonomik araç kiralayarak kendinize bir rota oluşturabilirsiniz. Vaktiniz dar ise, Güney rotasını öneririm sizlere. Vrole Bosne Milli Parkı, Titov Sığınağı, Poçitelj, Mostar ve Blagaj rotasında kendinize keşif dolu bir güzergah yapabilirsiniz. Bu yolculuğu çok hızlı olmak şartıyla ve güne erken başlamak suretiyle 1 günde zor da olsa tamamlayabilirsiniz. Ama vaktiniz varsa Mostar’da 1 gece konaklayın tadını çıkarın derim. Saraybosna’dan Mostar’a tek yön otobüs bilet ise 174 Türk lirası civarında.
Mostar ( Saraybosna’ya 130 km, Güney rotasında)
Blagaj ( Saraybosna’ya 150 km, Güney rotasında)
Počitelj ( Saraybosna’ya 120 km, Güney rotasında)
Titov Sığınağı ( Saraybosna’ya 70 km, Güney rotasında)
Visoto Güneş Piramitleri ( Saraybosna’ya 30 km, Batı rotasında)
Srebrensica ( Saraybosna’ya 130 km , Kuzey rotasında)
Vrole Bosne ( Saraybosna’ya 15 km, Güney rotasında)
Mostar
Köprü 6 ay boyunca bombalamaya maruz kalıyor. Defalarca bombalandı. Hatta son vuruşu yaparken kendi TV ekranlarına 'Son vuruşu yapıyoruz çekin.' diyor Hırvatlar ve ne yazık ki bunu yapıyorlar. Köprünün yıkılması Osmanlı hatırası olması açısından son derece üzmüştü birçok kişiyi. Özellikle de Türkleri. Köprünün yenisi ise yine Türkler tarafından inşa ediliyor. 427 yıl kullanılan köprü 1993 yılında Hırvatlar tarafından yıkıldıktan sonra 2004 yılında tekrar yapılıyor ve 2005 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan ediliyor. Hatta yapım sırasında eski köprünün taşları kullanılmak isteniyor fakat taşlar yapıya uygun olmayınca taşların analizi yapılıyor ve özüne uygun şekilde yine aynı taş ocaklarından taşlar alınıyor. Bu arada köprüde eski bir gelenek var. Eskiden köprüden atlamayana kız vermezlermiş. Günümüzde ise bu gelenek sadece şov amaçlı devam ediyor ve Redbull sponsorluğunda macera etkinlikleri yapılıyor.
Titov Sığınağı
Eski Yugoslava lideri Titov’un nükleer saldırılardan korunmak için yaptırdığı bir sığınak. Konjic şehrinde yer alan sığınak günümüzde modern sanat için kullanılıyor. 350 kişinin 6 ay boyunca yardım almadan yaşayacağı bir mahzen... 24 ton atomun bile etkilemeyeceği, çok korunaklı olan bu yer 93-95 yıllarında savaş döneminde tesadüfen bulunan bir sığınaktır. Günümüzde ise ziyarete açıktır ve modern sanat için kullanılan bir yerdir.
Visoto Güneş Piramitleri
Burası çok ilginç. Eğer ispatlanırsa dünyanın seyri değişebilir. Bir gün Saraybosna’ya 30 km uzaklıkta piramite benzeyen bir yeşil tepenin yamacında bir mağara bulunuyor. Sonra arkeologlar bu bölgeyi incelemeye alıyor. Yerin 1 metre altından alınan örneklerde büyük kayalıklara rastlanıyor. Fakat kayalıkların altıgen olduğu ve bir amaç için yapıldığı belli diyorlar. Her kayalık arasına da 29.200 yaşında olan yapraklardan koymuşlar. Hal böyle olunca bu tepenin insan gücüyle yapıldığı tahmin ediliyor. Boşnak bilim insanlarının ısrarlı çalışmaları bakalım ne sonuç verecek.
Blagaj
Burası inanılmaz güzel bir yerdi gerçekten. Müslümanlığı seçen Boşnaklar için son derece önemli bir nokta. Uzun yıllar savaş ve karmaşa içinde yaşamış halk burada İslam'a sığınıyor. Derviş tekkesinde bulunan zikirler haftada 3 kez yapılırmış. Su kaynağı dibine kurulan bir konakta yıllarca dini toplantılar yapılmış. 7 defa restorasyon gören konak günümüzde müze olarak kullanılıyor. Çevresinde de çok güzel restoranlar bulunuyor. Mostar’a kadar geldiyseniz kesinlikle buraya uğramalısınız, boş geçmeyin. Ayrıca bu pınar Avrupa’nın en çok su üreten pınarı. Mostar’dan 20 km uzaklıkta.
Bosna-Hersek Lezzetleri
Crema Shop isimli bir tatlı mekanı var. Burada meşhur balkan tatlısı tiramisu denemenizi öneririm.
Cevapcici buranın köftesi. Pek de meşhur. Pide, soğan ve köftenin birleşimiyle 100/200/300 gramlık seçeneklerle sunum yapıyorlar. Hodzic buranın en meşhurlarından. Fena değil.
Bosna-Hersek'te soğanlı dolmanın, begova çorbasının tadına da mutlaka bakmalısınız.
Romantik bir akşam yemeği yiyelim sevdiğimle derseniz ise Dveri aklınızda olsun.
Son önerim ise Pivnica HS isimli bira fabrikası. Akşam ne yapsam diye düşünenleri buraya alalım. Canlı müzik eşliğinde şık bir ortam. Fiyatlar da gayet iyi.
Terastan Başçarşı’yı izlemek isterim ama bir yandan da bir şeyler içeyim yahu derseniz Deluxe Hecco isimli otelin terasındaki cafeyi öneririm.
Cafe önerileri:
Zlatna Ribica ve Dzirlo isminde iki cafe önerim var, kesinlikle öneririm. Buralarda çay kahve mutlaka denemelisin. Zlatna Ribica yüzlerce detayla dolu bir antika dükkanı. O kadar çok ayrıntı var ki, kahvenin geldiğini unutursun, kahven soğur.
Dzirlo ise onlarca çay çeşidinin bulunduğu son derece keyifli bir çay evi.
Börek denemeden dönmemelisiniz...
Börek konusu ciddi mesele. Bosnia Burek isimli mekana gitmelisiniz. Burada geleneksel sunumuyla böreklerin tadına bakabilirsiniz. Bosna-Hersek'te sabahtan öğlene kadar 3 ton börek tüketilirmiş. Ayrıca börek üzerine kaymak dökmek ve yanında yoğurt içmek (ayran değil evet) adettendir. Önerilir.
Hem tarihi hem de gezilecek yerleri ve kültürü ile oldukça çeşitli bir yer olan Bosna'ya gidip gezmenizi ve oranın gerçekliğini deneyimlemenizi öneririm.
Artık Bosna Hersek'e girmek kimlik kartıyla da girilebildiği için yurtdışı gezisi düşünenlerin Bosna'ya gidip buranın kültürüne şahitlik etmesini tavsiye ederim.
Fotoğrafların devamı için @seymen.b sayfasını takip edebilirsiniz.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın
Müzelerde bulunan bilgi metinlerinde 3 dilde açıklamalar var, bunlardan birininde Türkçe olması çok hoşuma gitti. Aklınızda olsun, eğer araba kiralayıp orada... Devamını Gör
hodzic diye geçen mekan galatasarylı eski futbolcu tarık hodzic e ait. çarşının ortasında, biraz dikkat ederseniz mutlaka görürsünüz. baştan aşağıya gs bayra... Devamını Gör
Bilgiler için teşekkürler.Güzel bir ülke görmeyi isterim.