Pekin Kış Olimpiyatları, Rusya-Ukrayna Krizi ve Pandeminin Gölgesinde Kaldı
4 Şubat 2022’de Çin'de başlayan Pekin Kış Olimpiyatları bu yıl savaşın eşiğine gelen Ukrayna-Rusya krizinin gölgesinde kaldı. Bu da yetmezmiş gibi ülkeler Çin'in insan hakları konusundaki ihlalleri nedeniyle boykot kararı alınca, olimpiyat ruhu diplomasiye kurban gitti. Boykot kararına Koronavirüs gerçeğinin eklenmesi ise işin tuzu biberi oldu! Açılış seremonisinde gündeme gelen Çin ile Rusya yakınlaşması akıllara pek çok soru getirirken, uzmanlar ise asıl kaybedenin pek çoğu hayatında bir kez olimpiyatlara katılma fırsatı yakalayan sporcular olduğu görüşünde...
4 Şubat 2022 tarihinde başlayan 2022 Pekin Kış Olimpiyatları'nda 243 sivil toplum kuruluşu Pekin’e karşı diplomatik boykot uygulama konusunda çağrıda bulundu. İnsan hakları örgütleri tarafından yapılan ortak açıklamada, hükümetlerden diplomatik boykota katılmaları ve Çin’in uyguladığı insan hakları ihlallerinin meşrulaştırılmaması çağrısı yapıldı. Bunun üzerine içinde ABD ve İngiltere’nin de olduğu birçok ülke Pekin’de yapılacak olimpiyatlara karşı boykot kararı aldı. Batılı ülkeler bu kararı bir bir onaylarken Rusya, olimpiyatların açılış töreninde Çin'in yanında boy gösterdi.
ABD ve İngiltere, Çin’i insan haklarına aykırı davranışlar sergilediğini savunarak boykota gerekçe gösterdi. ABD ve İngiltere'ye ek olarak Kanada, Avustralya, Litvanya, Kosova, Belçika, Danimarka ve Estonya da Çin'e karşı alınan boykot kararına katıldı.
Öte yandan Yeni Zelanda, Avusturya, Slovenya, İsveç ve Hollanda, Olimpiyatlara hükümet temsilcilerini göndermemesine gerekçe olarak Kovid-19 salgınını öne sürmeyi tercih etti.
Rusya ve Çin yakınlaşıyor
Milliyet'ten Betül Yasemin Keskin'in haberine göre, 29 Mayıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi İbrahim Kalkan, 2022 Pekin Kış Olimpiyatları’nın açılışında yakınlaşan iki ülke Rusya ve Çin arasındaki durumu değerlendirdi. İbrahim Kalkan, “Tabiri caizse, ABD ve müttefiklerinin yokluğunda meydanı boş bulan Putin, Olimpiyat Oyunları açılış törenlerini büyük bir uluslararası siyasi platform olarak kullandı. Bu açıdan açılış törenleri Rusya için çok şey ifade ediyor” dedi.
İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Prof. Dr. Ahmet Öztürk ise Çin ve Rusya arasındaki yakınlaşmanın gayet doğal olduğu görüşünde... Prof. Dr. Ahmet Öztürk, “Özellikle son bir-iki yüzyıldır Batı karşısında ikinci planda kalan ve yakın tarihlerinde Batılı ülkelerin dahil olduğu işgal ve istilalara uğramış olan Çin ve Rusya'nın Doğu-Batı gerilimleri, rekabetin de ortak iş birliği ve anlayış kanalları geliştirmesi doğal” diye konuştu.
Rusya ve Çin'in iş birliğinin sınırları olduğunu söyleyen Öztürk, her iki ülkenin Asya gücü olduğuna değindi ve özellikle Orta Asya, Orta Doğu, Afrika ve Uzak Doğu havzalarında rekabet eden veya yakın bir gelecekte daha fazla rekabet edecek olan güçler olduğunu söyledi. Prof. Dr. Ahmet Öztürk, “Özellikle Rusya için uzun vadede Çin'in yükselişi, bugün Batı için olduğu gibi büyüyen bir sorun olacak. Çin-Rusya ilişkilerinin geçmişi de geleceği de Putin-Xi Jinping dönemi ve politikalarına sığdırılamaz” ifadelerini kullandı.
Olimpiyat oyunlarına siyaset karıştı
Dr. Öğr. Üyesi İbrahim Kalkan, 2022 Peki Kış Olimpiyatları’nın boykotunu değerlendirirken uluslararası iş birliğinin ve dünya barışının sembollerinden biri sayılan olimpiyat oyunlarının siyasi mesajlar içeren bir platforma dönüştüğünü vurguladı. Hem Rusya’nın hem de Çin’in, ABD ve Batılı devletlerle sorunlar yaşadığını söyleyen İbrahim Kalkan, “Rusya, bu durumu fırsata çevirmeye çalışıyor. Ukrayna sorunu konusunda Çin’in desteğini isterken, karşılığında Tayvan, Hong Kong ve Doğu Türkistan konularında da Çin’e destek olacağını ifade etti.
Olimpiyat açılış törenleri için Çin’e giden Putin burada mevkidaşı Xi ile çok kapsamlı görüşmeler yaptı. Yapılan açıklamalarda iki lider Rusya ve Çin arasındaki dostluğun ‘sınırlarının olmadığını’ ve iki ülke arasındaki iş birliğinde ‘yasaklı alanlar olmadığını’ ifade etti' dedi.
'Daha önce de olimpiyatlar boykot edildi'
2022 Peki Kış Olimpiyatları’nda yaşanan ve çoğu sporcuyu mağdur eden bu boykot kararının tarihte başka örnekleri olduğu da görülüyor. Bu durumla ilgili Spor Tarihçisi Mehmet Yüce, bu tip diplomatik krizlerin olimpiyatlara yansımasının daha önce de olduğunu vurguladı. Mehmet Yüce, 'Yaşanan ilk büyük boykot 1936 yılında Berlin Olimpiyat Oyunları'nda faşizme karşı uygulandı. Bir diğer büyük boykot kararı ise 1976 yılında Montreal’de gerçekleşen olimpiyatlarda yaşandı. Olimpiyatlara Güney Afrika dahil olunca pek çok ülke bunu kabul etmedi ve olimpiyatları boykot etti' bilgisini verdi.
Son ve en büyük boykotlardan birinin 1980 Moskova Olimpiyatları’nda yaşandığını söyleyen Mehmet Yüce, yaşanan tüm bu boykotların olimpiyat ruhunun silinmesine zemin hazırladığını söyledi. Son olarak Pekin Kış Olimpiyatları’na karşı alınan bu boykot kararını değerlendiren Yüce, “Ekonomik yönden dünyanın bir numaralı ülkesinin Çin Halk Cumhuriyeti olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla uygulanan bu yaptırımlarla Çin’in etkileneceğini düşünmek ve bundan sonraki süreç için Çin’e olimpiyat vermemek o kadar da kolay bir durum değil” yorumunu yaptı.
Casusluk tartışmaları
Tarih boyunca olimpiyatlara karşı uygulanan bu boykotlar ve son olarak Pekin Kış Olimpiyatları’nda alınan boykot kararının sporcular için büyük bir zarar olduğunu ileten Mehmet Yüce, “Alınan boykot kararları hayatlarında bir kez olimpiyat görme şansı olan sporcular için büyük bir kayıp. Birçok sporcu sırf bu boykotlar yüzünden olimpik sporcu olamadı' diye konuştu.
Öte yandan olimpiyatlara siyasetin karışmasının sporcular açısından olumsuz sonuçlara sebep olduğu yorumunu kanıtlayan olaylardan biri de kısa bir süre önce yaşandı. ABD'nin Kaliforniya eyaletinde doğan ve sırf Çin adına olimpiyatlarda yarışabilmek için Amerikan vatandaşlığından feragat eden 19 yaşındaki buz patencisi Zhu Yi, Pekin Kış Olimpiyatları'na kötü bir başlangıç yaptı.
Geçen pazar ve pazartesi katıldığı iki ayrı müsabakada buz pistinde düşen ve başarısız olan sporcu Zhu, kötü performansı nedeniyle çok sert eleştirildi. Kimileri Zhu Yi’nin bir casus olduğunu düşünürken kimileri performansının çok kötü olduğunu ve aldığı kararın buna değmediği yorumunu yaptı.
Ülkeler önlem aldı
Pekin Kış Olimpiyatları'na karşı uygulanan boykot kararının yanı sıra perde arkasında yaşanan başka olaylar da oldu. Britanya Olimpiyat Birliği (BOA), Pekin'e gidecek sporcuların cihazlarını bilgi çalmak ve takip etmek amaçlarıyla hackleyebileceğinden korktuğunu açıkladı. Britanya Olimpiyat Birliği sözcülerinden biri, sporcuların kendi ekipmanlarını götürmek istememeleri halinde kullanmaları için geçici cihazlar sağlayacaklarını iletti.
Britanya’dan sonra Hollanda da sporcularına Çin'de kaldıkları süre için telefon ve dizüstü bilgisayar verme kararı aldı. Alınan karara göre sporcular ülkelerine geri döndüklerinde bu cihazlar imha edilecek. Bu iki örnek bizlere alınan boykot kararının yanı sıra Çin hükümetine karşı ciddi bir güvensizliğin olduğunu da gösterdi.
Diplomatik boykotun gölgesinde kalan Pekin Kış Olimpiyatları'na katılan sporcular da şartların zorlu olmasından ve verilen hizmetin yeterli olmamasından yana şikayetçi. Dünyanın dört bir yanından sporcular, yaşadıkları zorlukları sosyal medya hesaplarından da paylaştı. Sporcular paylaştıkları gönderilerde daha çok kamplardaki barınma koşullarından, yemeklerin yetersizliğinden ve izolasyon odalarından yakınıyor.
Bu sporculardan biri de Alman Alp Disiplini Kayakçısı Christian Schwaiger. Schwaiger, Pekin'de sporculara sunulan menülerin oldukça kısıtlı olduğunu ve enerji harcayarak yarışan yarışmacılar için bu şartların yeterli olmadığını söyledi. Öte yandan Rus biatlon sporcusu Valeria Vasnetsova yaptığı sosyal medya paylaşımında, günlerdir aç kaldığını hatta oldukça kilo kaybettiği ve koronavirüs testi verdiği için odasından dışarı çıkamadığını söyledi. Belçikalı kızak yarışçısı Kim Meylemans ise gözyaşları içinde çektiği Instagram videosunda Pekin'e gittiğinde testinin pozitif olduğunu, testi negatif çıkmışken tam yarışlara geri döneceği sırada ambulansla bir başka izolasyon merkezine taşındığını söyledi.
Buna benzer şikayetler Finlandiya, Polonya, İsveç ve ABD gibi birçok ülkenin sporcusu ve delegasyonu tarafından da dile getirildi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi konuyla ilgili bir açıklama yaparak, 'Bazı sporcular tarafından dile getirilen şikayetlerin farkındayız. Durum, Pekin Olimpiyat Komitesi'ne iletildi ve çözüm bulunacak' ifadelerini kullansa da, yaşanan mağduriyetlerin hâlâ devam ettiği belirtiliyor.
Yorum Yazın