Onların Hikayelerini Okurken Çok Duygulanacaksınız! Efsanelerde ve Mitolojide Karşılaştığımız 10 Efsanevi Kuş
Kuşları sevmeyen var mı? Dünyadaki en masum, en güzel dostlarımızdan şüphesiz. Ötüşmeleri, cıvıltıları, kanat çırpışları ile büyüleniyoruz. Onlar gibi özgürce kanat çırpmak, yeni yerler keşfetmek istiyoruz. Tarih boyunca birçok mitolojide ve hikâyede onlara rastlamak mümkün. Bu efsanevi varlıklar kimi zaman bir yol gösterici, kimi zaman tanrının sadık bekçisi olmuşlardır. Kimisi gücün, kimisi barışın, kimisi de bereketin sembolü olmuştur. Yaşadıkları dönem boyunca onlara büyük saygı duyulmuştur. Ders alınası hikâyeleriyle namları günümüze kadar ulaşan 10 mitolojik kuşu sizler için derledik. Keyifli okumalar.
1. Hüma Kuşu:
İsmini Farsça Hüma kelimesinden alan Hüma kuşunun kelime anlamı devlet, saadet ve mutluluk demektir. Arapça 'da ise ona 'Bulah' denir. Hüma kuşuna Türklerde Tengrilik inancındaki Tanrı Umay'a benzediği için Umay ve Kumay kuşu da denir. Hüma kuşu dur durak bilmeden yükseklerde uçtuğu için ayaksız olduğuna inanılır. Hüma o kadar saadet getiren bir kuştur ki başına konduğu ya da gölgesinin üzerine düştüğü kişiler ya padişah olur ya da gönlündeki her ne ise o gerçekleşir. Hüma kuşundan Türk, Fars, Osmanlı ve Urdu edebiyatında da sık sık bahsedilir. Cennette yaşadığı, yedi kat yükseklere ulaştığına inanıldığı için Türk Edebiyatında ulaşılmazlığın sembolü olarak görülür.
Divan şiirinde de sık sık adı geçer. Hatta Bâki'nin divanında geçen bir beyitte gölgesinin üstüne düştüğü kişileri padişah yapmasıyla ilgili inanış şu sözlerle aktarılır:
“ Zülf-i siyahı sâye-i perr-i Hümâ imiş, İklîm-i hüsne anun içün pâdişâ imiş.'
Türkçe anlamı:
' Siyah zülfü Hümâ kanadının gölgesiymiş, Güzellik ülkesine onun için padişahmış.'
2. Phoenix (Feniks) Kuşu:
Yunan mitolojisinde önemli bir yer taşıyan Feniks kuşunun Habeş diyarından geldiğine inanılır. Hatta ilk modern yunan parası Feniks kuşu oyması taşır. En büyük özelliği ömrünün sonlarına yaklaştığını anladığı zaman kuru dalları zamka bulaştırıp kendine yuva yaparak kızgın güneşin kendini yakmasına izin vermesi bunun sonucunda oluşan yeni yumurta ile küllerinden geri doğmasıdır. İşte bu özelliği ile Feniks birçok mitolojide en çok saygı duyulan kuşlardan biridir. Feniks'in yıldızlar kadar parlak gözleri, başındaki parlak sorgucu, rengarenk tüyleri ve altından bir kuyruğu vardır. Boynunun tüyleri yaldızlıdır. Efsanelere göre Feniks'in çığlığı o kadar güzeldir ki tıpkı bir şarkıya benzer. Feniks kuşu eski Mısır kökenli olmasına rağmen Pers Mitolojisinde adı Simurg veya Anka, İslamiyet sonrası Türk mitolojisinde Zümrüdü Anka daha da öncelerinde Tuğrul kuşu olarak da bilinir.
3. Garuda Kuşu
Hint mitolojisinde Tanrı Vishnu'nun bineği olan Garuda'nın isminin anlamı Sanskritçe'de 'Kanat' anlamına gelir. Bedeni bir insan olan Garuda, kırmızı renkli kanatlara sahip olan Garuda'nın başı kartal görünümündedir. Efsanelere göre gövdesi güneşi kapatacak kadar büyük, pençeleri ise bir fili taşıyacak kadar güçlüdür. Vücudunda birden fazla yılan taşır. Onun doğumundan büyük Hint Destanı Mahabharata'da bahsedilir. Kahgesvara (kuşların kralı), Nagantaka (yılanları öldüren), Vacracit (şimşeği yenen)...vb gibi birçok lakabı vardır. Garuda, Budizm'de adaletin koruyucusu olarak kabul edilir. Garuda'nın figürü Hindistan,Kamboçyai Tayland, Myanmar ve Endonezya'da devlet amblemi olarak kullanılır.
4. Gamayun Kuşu
Rus mitolojisinde Gamayun bilgelik ve bilginin sembolü, geleceğin habercisidir. Doğuda cennete yakın bir adada yaşayan Gamayun'un harika bir kokusu vardır. Tanrıların, ilahi varlıkların ve insanların her şeyini bilir. Bu yüzden mesajları ve kehanetleri yaymakla ünlüdür. İnsanları gelecek tehlikelere karşı uyarır ve onları korur. İsmi İran kökenlidir. 'Mübarek', 'kraliyet' ve 'soylu' gibi birden fazla anlamı vardır. Gamayun, kadın başlı bir kuş olarak tasvir edilir. Gamayun , yeniden doğuş ve yenilenme, mutluluk ve mucizevi iktidarın sembolü olarak görülür. Figürü ve birçok bayrak ve armada kullanılır.
5. Hüdhüd (İbibik) Kuşu
Mürg-ü Süleyman ismi ile bilinen Hüdhüd kuşu, Süleyman peygambere kuş dilini öğretmiştir. Hüthüt kuşu aynı zamanda çok uzaklarda bulunan suları görebilme özelliği sayesinde Süleyman peygambere kılavuzluk etmiş ve su bulmasına yardımcı olmuştur. Süleyman peygambere Sebe melikesi Belkıs hakkında haber getirmiş, Süleyman peygamberin irşat mektubunu Belkıs'a iletmiştir. İslam dini için özel anlam taşıyan Hüdhüd kuşunun ismi Kuran-İkerim'de de geçer. Hüdhüd'ün gagası uzun bir yay şeklindedir. Turuncu ve kahve karışımı sorgucu vardır. Kanatları kısadır. Diğer bilinen özelliği eşi öldüğünde başka bir eş aramaması, ona bir mezar bulana kadar eşini başında taşımasıdır.
Hüdhüd kuşundan Kur'an-ı Kerim de Neml suresinin 20. ve 22. ayetinde bahsedilir.
Bu arada Süleyman ordusundaki kuşları teftiş etti. Şöyle dedi: “Bana ne oluyor ki, Hüdhüd’ü göremiyorum? Yoksa kayıplara mı karıştı?”
'Çok geçmeden Hüdhüd çıkageldi ve Süleyman’a dedi ki: “Ben, senin bilmediğin bir şeyi öğrendim. Sana Sebe’ kavminden çok mühim ve doğruluğu kesin bir haber getirdim.”
6. Kaknüs Kuşu:
Büyük bir gagası ve gagasında yüzlerce delik bulunan Kaknüs kuşu, rüzgar estiğinde gagasında bulunan deliklerden nağmeli sesler çıkarır. Bu yüzden onun musikinin başlangıcına öncülük ettiği inanılır. Bu yüzden ona 'Musikâr' kuşu da denir. İsmi anlamı Yunancada kuğu anlamına gelen 'Cygnus' kelimesinden gelir. Kaknüs kuşunun tıpkı Feniks kuşu gibi küllerinden yeniden doğduğuna inanılır. Söylentilere göre Kaknüs ormanlardan odun toplayarak kanatlarını odunlara hızlı bir şekilde çarpmaya başlar çıkan alevler ile kendini yakar.
İranlı şair ve hekim Ferîdüddîn-i Attâr'ın Mantık-ut Tayr ( Kuşların Dili) adlı kitabından Kaknüs kuşundan şöyle bahseder:
'Vatanı Hindistan olan Kaknüs’ün güzellikte eşi benzeri yoktur. Ney’e benzeyen uzun ve kuvvetli gagasında yüze yakın delik vardır. Her delikten farklı bir ses çıkar ve çıkan her ses, başka bir nağmenin ifadesidir. Kaknüs öttüğü zaman, diğer bütün kuşlar susar. Onun sesinin güzelliği hepsinin aklını başından alır. Ömrü bin yıla yakın olan Kaknüs’e öleceği vakit hissettirilir. Kuş, ölüm vakti yaklaştığında topladığı çalı çırpının ortasına geçer ve çeşitli nağmelerle feryada başlar. Gagasındaki her delikten ruhunun bir tarafına ait farklı bir nağme çıkar. Ölüm korkusundan hazan yaprağı gibi titrer. Yakıcı feryatlar, âdeta gönüllerden kan damlatır. Kaknüs nihayet bir nefeslik ömrü kaldığı an kanatlarını şiddetle çırpar ve kanatlarından çıkan kıvılcımla alev alır. Çıkan ateş, kuşun çevresindeki çalı çırpıyı da tutuşturur ve nihayetinde kuş tamamıyla yanar. Hiç ateş kalmadığı bir anda Kaknüs’ün külünden başka bir Kaknüs yaratılır.'
7. Turna Kuşu:
Turna kuşundan yüzyıllardır birçok efsane ve hikayede bahsedilir. Doğada 16 türü olan Turna kuşu çok sayıda kültür için önemli anlam taşır. Özellikle Çin, Japonya, Rusya, Türkiye ve Yunan Kültürü için oldukça önemli olan Turna kuşunun bolluk, bereket, mutluluk getirdiğine inanılır. Anadolu'da da Turna kuşunun konduğu eve mutluluk ve bereket getirmesine inanıldığı için bu kuşa çok sayıda şiir yazılmış, türkü ve ağıt bestelenmiştir.
Özellikle Japonya kültüründe Turna kuşunun özel bir anlamı vardır.
Amerika Birleşik Devletleri II. Dünya Savaşı'nı bitirmek için Japonya Hiroşima'ya atom bombası attığında küçük kız Sadako Sassaki nükleer serpintiden etkilendi. Sadako radyasyonun etkisi sebebiyle Lösemi hastalığına yakalandı. Eski Japon inancına göre kağıttan 1000 turna kuşu yapan kişinin bir dilek hakkı oluyordu Sadako, hastanede kaldığı dönem boyunca kanseri yenebilmek için kağıttan Turna kuşu yapmaya başladı. Ne yazık ki Sadako'nun durumu ağırlaştı. Sol bacağı iyice şişen Sadako hastanede hayatını kaybetti. Günümüzde ise Sadako Japonya'da her kız çocuğunun kahramanı olarak görülür. Hikayesi okullarda anlatılır. Savaşın masum kurbanlarının sembolü olarak kabul edilir. Japonya'da 6 Ağustos barış gününde Sadako Sassaki anılır.
8. Öksökö veya Bürküt Kuşu
Türk ve Altay Mitolojisinde Öksökö kuşu çift başlı kartal şeklindedir. Ona Semrük veya Bürküt kuşu da denir. Öksökö'nün sağ kanadı Güneş'i, sol kanadı ise Ay'ı kaplar. Tanrı Ülgen'in sembolü olan Öksökö kuşunun tırnakları bakırdır. Ölümsüzlük suyu içtiğine inanılan Öksökö kuşu, Tanrı'nın en güçlü bekçilerinden biridir. Gece ve gündüz, ak ve kara, karanlık ve aydınlık gibi evrendeki zıtlıkları temsil eder. Orta Asya'da Şamanizm'e göre gök ve yer arasında çelik bir kapı tuttuğuna inanılır. İnsanlara gökyüzü ve yeryüzü seyahatlerinde yardım ettiğine eder. Öksökö ile Kırgız mitolojisindeki Gök kuşu ile aynı kuş olduğu düşünülür. Kırgız inancında Gök kuşu gece ile gündüzü oluşturmakla sorumlu olan kuştur. Günümüzde Öksökö kuşu Türk Polis Teşkilatının armasında yer alır.
9. Butimar Kuşu
Pers mitolojisinde karşımıza çıkan Butimar kuşu denize o kadar aşıktır ki bir yudum su bile içerse denizlerin kuruyacağına inanır. Bu yüzden hiç su içmez. Ne yazık ki küçük bedeni susuzluğa dayanamaz. Denizin kıyısına konar ve denizi izlerken can verir. Normalde çok yükseklerde uçan Butimar kuşu, yalnızca üç şey olduğunda uçamaz. Aşık olduğunda, kar yağdığında ve müzik sesi duyduğunda...İranlı yazar Sadık Hidayet Kör Baykuş romanında Butimar kuşundan bahseder. 'Ben her zaman susmanın en iyi şey olduğunu düşünmüşümdür. İnsanın, deniz kenarında kanatlarını açan ve yalnız başına oturan Butimar kuşu gibi olmasının hep daha iyi olduğunu düşünmüşümdür.’’
10. Anzu veya İmdugud
Sümer mitolojisinde rastladığımız Anzu, aslan başlı ve kartal gövdeli olarak tasvir edilir. Gök Tanrısı Enlil'in hizmetkarı olan Anzu efsanelere göre her şeyin kaderini yönetmek için efendisinden Kader Tabletleri'ni çalar. Enlil Anzu'yu yakalaması için Lugalbanda'yı gönderir. Lugalbanda Anzu'yu öldürür. Başka efsanelere göre Anzu'yu öldüren kişi tanrı Marduk'tur.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlgini çekebilir. :)
Efsanevi Anka Kuşlarından Öğrenebileceğimiz 12 Şey
Mitolojik Olduğuna İnanılan Tuhaf ve Efsanevi 20 Yaratık
Yorum Yazın
simurg efsanesini okudugumda cok etkilenmistim. dunyanin kotu gidisi karisisinda tum kuslar kurtaricilari olduguna inandiklari simurgu bulmak icin toplanmisl... Devamını Gör
Her dinin temeli mitolojiler işte. Yunan sümer diye uzar gider
Hüdhüd kuşunun hikayelerini çok okudum. Muazzam güçleri var.