Ölümünün 49. Yılında, 16 Madde ile Ernesto Che Guevara
Devrimci hareketin efsanevi ismi Che, kararlı mücadelesiyle tüm dünyanın devrimci kahramanı olmayı sürdürüyor. Yoldaşı Fidel Castro ve binlerce isimsiz kahraman ile Küba’da ulaştığı devrim zaferinin ardından Bolivya halkının emperyalizm ve kapitalizmin ağır sömürüsünden kurtulması için verdiği mücadelede öldürülen ve hayatını özgürlük ve eşitlik mücadelesine adayan Che Guevara’yı saygıyla anıyoruz.
1. Özgürlük mücadelelerinin ilham kaynağı
14 Haziran 1928'de Arjantin, Rasorio’da doğan Ernesto Che Guevara'nın yüksek mühendis olan babası Ernesto Guevara Lynch İrlanda asıllı bir aileden, annesi Clia dela Sena ise İrlandalı-İspanyol karışımı bir aileden geliyordu. Che üç yaşında iken ailesi Buenos Aires'e yerleşti. Daha sonraları astım krizlerinden dolayı Che'nin durumu kötüleşti. Doktorlar tedavisinin çok güç olduğunu, mutlaka iklim değiştirmesi gerektiğini söylediler.
2. Biyografi zaman çizgisi
3. Doktor Che
1953’te alerjiler üzerine yaptığı çalışması ile doktor olan Che, Fakültedeki ilk yıllarında Arjantin'in kuzey ve batı bölgelerini baştan başa dolaştı, buralardaki orman köylerinde cüzzam ve tropikal hastalıklar üzerinde çalışmalar yaptı. Bu sayede birçok insanın karşı karşıya kaldığı yoksulluğa da doğrudan tanık olabildi. Bu deneyimler sonucunda bölgedeki ekonomik eşitsizliği ortadan kaldırmanın tek yolunun devrim olduğuna ikna olarak Marksizm’i incelemeye başladı ve Başkan Jacobo Arbenz Guzmán'ın önderliğinde Guatemala’nın sosyal devrimine katıldı.
4. Motosiklet turu hayatını değiştirdi
Tıp fakültesi son sınıfta iken Che, arkadaşı Alberto Granadas ile bütün Latin Amerika'yı içine alan bir motosiklet turuna çıktı. Bu tur ona, Latin Amerika'nın sömürülen köylülerini yakından tanıma fırsatı verdi.
5. Artık devrim zamanı
İlk fırsatta ihtilalcilerin safına katıldı. Faaliyetlerinden dolayı elçilik binasından çıkartıldı. Guetamala'da kalması tehlikeli bir durum alınca Meksika'ya gitti. Ernesto, Guatemala'da bir çok Kübalı sürgün ve Fidel Castro'nun kardeşi Raul ile karşılaşmıştı. Meksika'ya geçtiğinde ise Fidel Castro ve arkadaşları ile tanışarak Küba devrimcileri safında yer aldı.
6. Bir kahraman için oldukça uzun bir isim
Asıl adı Teniente Ernesto Guevara olan Sosyalist Küba’nın kurucusu Che’ye bu adı veren kişi ise yoldaşlarından Antonio Nico López’dir. Dostlarının Ernesto Guevara’ya 'el Che' yani “ahbap”, “arkadaş” diye hitap etmesi zamanla onun Che olarak anılmasına sebep oldu. Latin adetlerine göre aile ismi de eklendiğinde Che’nin tam adı Teniente Ernesto Che Guevara de La Serna oluyor.
7. Beş çocuk babası
Devrimci hareketin efsane ismi Che, aynı zamanda beş çocuk babasıydı. En büyük kızı Hilda, kızılderili kanı taşıyan Perulu annesinin adını ve çekik gözlerini almıştı. Che bu gözler yüzünden ona ‘‘küçük Mao'm'' derdi. Hilda genç yaşta Küba'da öldü. Che'nin ikinci karısı Kübalı Aleida March'tan da iki oğlu iki kızı oldu: Aleida, Camilo, Celia ve Ernesto.
8. Che gerçekte Kübalı mı?
Che, aslında İrlanda asıllı Arjantinli bir ailenin oğludur. Ailesi, Küba’dan davet gelmesine rağmen Küba vatandaşlığına geçmeyi kabul etmemiş. Hatta Che’nin babası oğlu için “damarlarının İrlandalı asilerin kanı ile dolu olduğu unutulmamalı” demiştir
9. Adına kurulmuş bir rugby takımı bile var
Devrimci Che Guevara sıkı bir rugby oyuncusuydu. Hatta Arjantin’de adına kurulmuş bir rugby takımı bile vardır. Ayrıca Che Guevara’nın arkadaşları ile satranç oynamak da Che'nin büyük zevklerindendi.
10. Fidel ve Che arasında unutulmayan diyalog
Küba’da devrim yapılmış, silahla yürütülen mücadelenin ekonomik atak safhasına geçme gereği doğmuştur. Devlet bakanlıklarına ve ekonomik gidişata ilişkin toplantıda Fidel Castro kürsüden:
'Ekonomiyi düzeltmeliyiz, kaynakları etkin kullanmalıyız'
yönünde söylev verirken; 'Aranızda iyi bir ekonomist var mıdır?'der.
Koca salonda bir tek Che'nin eli havadadır. Fidel bunun üzerinde Che'ye,
'Senin ekonomiden anladığını bilmiyordum' der. Che tarihi yanıtını verir:
'Ben senin 'aranızda iyi bir komünist var mı?' dediğini sanmıştım...'
NOT: Burada püf nokta İspanyolca'da 'economista' ile 'comunista' arasındaki okunuş benzerliğidir.
Fransız varoluşçu felsefeciler Jean-Paul Sartreve Simone de Beauvoir ile Mart 1960'ta görüşürken.
11. Che’nin Amerika’ya bir seyahat yaptığını biliyor muydunuz?
12. Son yolculuk: Bolivya
1965 Eylül'ünde bilinmeyen ülkelere doğru yola çıktı. 3 Ekim 1965'de Fidel Castro, Che'nin ünlü veda mektubunu Küba Halkı'na okudu.
İlk olarak Kongo-Kinşasa’ya (sonraları Kongo Demokratik Cumhuriyeti) daha sonra da CIA ve Amerikan Ordusu Özel Harekât Birlikleri’nin ortak operasyonu sonrası yakalanacağı Bolivya’ya gitti.
Öldürüldükten bir gün sonra Che'nin cesedi dünya basınına teşhir edilirken.
10 Ekim 1967.
8 Ekim 1967’de Bolivya Özel Harekât Birliği tarafından Quebrada del Yuro kanyonunda devriye gezerken kuşatılıp yaralı olarak ele geçirildi. Ertesi gün Che, La Higuera adında küçük bir köyün okulunda saat 13.10'da askerler tarafından öldürdü. Che, kurşuna dizilerek idam edilmiş ve askerî bir doktor tarafından elleri kesilmiştir. Parmak izi alınarak saklanan ellerin akıbeti hala belli değildir.
13. Che'nin yaşadığı bu ev şimdi müze
Che Guevara'ya astım teşhisi konulmasının ardından ailesi Alta Gracia bölgesindeki bu eve taşındı. Avellaneda’daki bu ev şu an Che Müzesi’ne dönüştürülmüş durumda.
14. Bu fotoğraf 20 yy sembolü haline geldi
5 Mart 1960 tarihinde La Coubre patlamasında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde Alberto Korda tarafından çekilen bu fotoğraf çekildikten 7 yıl sonra bir ikon haline gelerek 20. yüzyılın simgesi haline geldi. Monokrom grafik haline getirilen bu portre tişörtlerden posterlere, kahve kupalarından şapkalara birçok hediyelik eşya üzerinde kullanıldı.
Efsaneleşen fotoğraf enteresan ürünlerin üzerine basılmasının ardından fotoğrafçı Korda ünlü Rus içki markası Sminoff'a dava açıp kazanmıştır, kazandığı parayı Küba hastanelerine bağışlamıştır.
15. Bu konuşma hafızlardan silinmedi...
16. Artık efsanenin bir mezarı var
Tam 32 yıl sonra, ikinci vatanına bir tabutta geri döndü ve Santa Clara’da kendisi için hazırlanan anıt mezara kondu.