Nobel Ödülü Kazanmış 48 Kadın ve Ne Sebeple Aldıklarına Dair Kısa Bilgiler
Nobel Ödülleri bu yıl da sahiplerini bulmak üzere. En son olarak 13 Ekim'de edebiyat kategorisinin açıklanacağı ödüllerde favori olarak Haruki Murakami, Ngugi Wa Thiong’o, Philip Roth ve Joyce Carol Oates gibi isimler gösteriliyor. Bu kategoriden de bir erkek adayın kazanması durumunda Nobel, bu yıl ödüller konusunda yine kadınları es geçmiş olacak.
Şu ana kadar Nobel ödülü almış 870 kişiden 48 tanesi kadındır. Ödül komitesinin tarafsızlığının tartışıldığı bugünlerde özellikle kadınların değerlendirmede dışlanıp dışlanmadığı tartışılıyor. Bu tartışmalar süredursun. Şuana kadar Nobel kazanmış 48 kadın ve ne sebeple aldıklarına dair kısa bilgilerle size bu içeriği hazırladık.
1. Marie Curie
1903 Nobel Fizik ödülü, 1911 Nobel Kimya ödülü sahibi ve radyoloji biliminin kurucusudur. Çalışmalarıyla bir çığır açan Curie, Nobel Ödülü'nü alan ilk kadın, bu ödülü iki kere alan ilk bilim insanı olmuştur. Uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetti. Toryumun radyoaktif özelliğini buldu ve radyum elementini ayrıştırdı.
2. Bertha von Suttner
İlk romanı Silahları Bırakın'ın yayınlanması ile barış hareketinin önde gelen isimlerinden olmuştur. 1891 yılında Avusturyalı bir pasifist organizasyon kurmuştur. Nobel Barış Ödülü alan ilk kadındır.
3. Selma Lagerlöf
Efsane ve masallara dayanan yapıtlarıyla tanınan Selma Lagerlöf, Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan ilk kadın yazardır.
4. Grazia Deledda
Doğalcılık akımının önde gelen isimleri arasında kabul edilen İtalyan yazar. Eserlerinde Sardunya'daki zorlu yaşam koşullarını tasvir eder. 1926'da edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü.
5. Sigrid Undset
Eserlerinde gelenekler ve çağdaşlaşma çatışması ile dini değerleri ve kadının özgürlüğünü ele alır. 1928'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
6. Jane Addams
1889'da, Şikago'da kentin yoksul semtlerindeki koşulları düzeltmek için çalışmalar yaptıkları bir kurum olan Hull House'u kurdu. Hull House, ABD'deki diğer toplumsal yardım merkezlerinin çoğu için bir model oluşturdu. 1931'de Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
7. Irène Joliot-Curie
Marie Curie ve Pierre Curie'nin kızı Irène Joliot-Curie kocası Frédéric Joliot ile ortak çalışmaları olan yapay radyoaktivite keşfi ile 1935'de Nobel Kimya Ödülü kazandı.
8. Pearl S. Buck
Pearl S. Buck'ın kitapları ömrünün büyük bir kısmını geçirdiği Çin'deki yaşamı yansıtır. Ana kitabıyla 1938 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır.
9. Gabriela Mistral
Şilili şair ve diplomat olan Gabriela Mistral, 1945'te edebiyat dalında Nobel Ödülü'nü aldı. Bu ödüle layık görülen ilk Latin Amerikalı'dır.
10. Emily Greene Balch
I. Dünya Savaşı sırasında savaş karşıtı görüşleri yüzünden Wellesley Koleji'ndeki profesörlük görevinden atıldı. Özellikle barış ve özgürlük için mücadele veren kadınlar partisindeki faaliyetleriyle dikkat çekti ve 1946 yılında Nobel Barış Ödülüne layık görüldü.
11. Gerty Theresa Cori
Kaslarda depolanan laktik asidin kan dolaşımıyla karaciğere taşınıp burada glikoneogenezisle glikoz sentezinde kullanılması ve sentezlenmiş olan glikoz moleküllerinin yeniden kan dolaşımına verilerek kaslar tarafından alınıp kullanılmasıyla biçimlenen laktik asit döngüsünü (Cori döngüsü adıyla bilinir) keşfetmesiyle Fizyoloji ve Tıp dalında Nobel Ödülü'nü kazandı.
12. Maria Goeppert-Mayer
Alman-Amerikalı fizikçi Maria Goeppert-Mayer, nükleer kabukların yapısına yönelik bir matematiksel modeli konusundaki çalışması ile 1963 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür.
13. Dorothy Crowfoot Hodgkin
Biyomoleküllerin üç boyutlu yapılarını belirlemek için kullanılan X-Işını kristallografisi tekniğinin öncülüğünü yaptı. En önemli başarıları kolesterol, penisilin, B12 vitamini ve insülin'in moleküler yapılarının keşfidir. B12 vitamini üzerine çalışması ile 1964 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülmüştür.
14. Nelly Sachs
Eserlerinde savaşın insan üzerindeki tahribatını konu alan yazar 1966 Nobel Edebiyat Ödülünü kazandı.
15. Betty Williams
Betty Williams, aşağıdaki Mairead Corrigan ile birlikte kurucularından olduğu; Kuzey İrlanda'daki sorunların barışçıl bir şekilde çözümünü teşvik amacıyla kurulmuş bir örgüt olan Barış İnsanları Topluluğu Örgütünde yaptıkları çalışmalar için 1976 yılında Nobel Barış Ödülü kazanmışlardır.
16. Mairead Corrigan
1976 yılında Nobel Barış Ödülü'nü yukarıdaki Betty Williams ile paylaşmıştır.
17. Rosalyn Sussman Yalow
ABD'li hekim Rosalyn Sussman Yalow, Radyoimmün test (RIA) tekniğini geliştirmesiyle 1977 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.
18. Rahibe Teresa
Hayırsever Misyonerler Cemaati'nin kurucusudur. Hayırsever faaliyetlerinden ötürü 1979 yılında Nobel Barış Ödülü kendisine verilmiştir.
19. Alva Myrdal
Silahsızlanma konusunda birçok yazı yazan ve konferanslar veren Myrdal, 1982 Nobel Barış Ödülü kazandı.
20. Barbara McClintock
Dünyanın en önemli sitogenetikçilerinden kabul edilen Barbara McClintock ilk kez mısırın genetik haritasını çıkardı. Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü transpozonları keşfinden dolayı kazanmıştır.
21. Rita Levi-Montalcini
İtalyan nörolog Rita Levi-Montalcini, 1986 yılında sinir büyüme faktörü buluşları için Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazanmıştır.
22. Gertrude B. Elion
ABD'li biyokimyager ve farmakolog olan Gertrude B. Elion 1988 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibidir. Çok sayıda yeni ilaç geliştirmiştir. Kullandığı yenilikçi araştırma yöntemleri daha sonra AIDS ilacı olan Zidovudin'in geliştirilmesine yol açmıştır.
23. Nadine Gordimer
Güney Afrikalı yazar Nadine Gordimer, 1991'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
24. Aung San Suu Kyi
Su Çi, Myanmar askeri diktatörlüğüne karşı gösterdiği barışçıl ve şiddetsiz mücadeleyle 1991 yılında Nobel Barış Ödülü'nü kazandı.
25. Rigoberta Menchú
Kiçe kökenli Guatemalalı yerlilerin hakları için mücadele eden aktivist 1992 Nobel Barış Ödülü kazandı.
26. Toni Morrison
Morrison 'Afrikalı-Amerikalı' edebiyatının tanınması ve gelişmesinde önemli rol oynamış, üretken bir yazardır. Eserleri Morrison'a 1993 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandırdı.
27. Christiane Nüsslein-Volhard
Alman biyolog, 1995´te embriyonik gelişimin genetik temelleri konulu çalışması nedeniyle Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.
28. Wisława Szymborska
Wislawa Szymborska, çağdaş Polonya şiirinin önde gelen temsilcilerinden kabul edilir. 1996'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
29. Jody Williams
Kara mayınlarının yasaklanması için yaptığı uluslararası kampanyasıyla tanınan Amerikan siyasal aktivist 1997'de Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
30. Shirin Ebadi
2003 Nobel Barış Ödülü'nü özellikle kadın ve çocuk hakları olmak üzere demokrasi ve insan hakları adına cesur girişimleri adına kazandı.
31. Elfriede Jelinek
Avusturyalı feminist oyun yazarı ve romancı Elfriede Jelinek 2004 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır.
32. Wangari Maathai
2004 yılında sürdürülebilir kalkınma, demokrasi ve barışa olan katkılarından dolayı Nobel Barış Ödülü alarak bu ödülü alan ilk Afrikalı kadın olmuştur.
33. Linda B. Buck
Kokunun nasıl tanınıp hatırlandığının ortaya çıkarılmasına yönelik çalışmaları ve sinir sistemine ait önemli bir gen bulmaları nedeniyle 2004 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü layık görülmüştür.
34. Doris Lessing
Eserlerinde daha çok 20. yüzyılın toplumsal ve siyasi karmaşasına yakalanmış bireylerin yaşamlarını ele alan Britanyalı yazar Doris Lessing, 2007 Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
35. Françoise Barré-Sinoussi
Fransız virolog Françoise Barré-Sinoussi, 2008 yılında HIV keşifleri nedeniyle Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazandı.
36. Elizabeth Blackburn
Kromozomların uç kısımlarında bulunan ve kromozomları koruyan telomer isimli yapılarla ilgili çalışmalarıyla bilinir. Telomer yapımında etkin telomeraz enziminin kâşifleri arasındadır. Bu çalışmalarından dolayı 2009 yılında aşağıdaki Carol W. Greider ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı.
37. Carol W. Greider
2009 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü yukarıdaki Elizabeth Blackburn ile paylaşmıştır.
38. Ada E. Yonath
İsrailli moleküler biyolog ve kristalograf olan Ada E. Yonath ribozomun yapısı üzerine yaptığı öncü çalışmalarıyla bilinir. 2009 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.
39. Herta Müller
Romanya doğumlu roman yazarı ve şair Herta Müller, 2009 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.
40. Elinor Ostrom
'Özellikle toplumsal malların, iktisadi bakımdan kontrol ve işletilmesi analizi' konusunda yaptığı orijinal katkılarıyla 2009 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Nobel Ekonomi Ödülü kazanan ilk kadın bilimcidir.
41. Ellen Johnson Sirleaf
2005'deki devlet başkanlığı seçimini kazanarak Afrika'da halkoyu ile seçilmiş ilk kadın devlet başkanı olan Ellen Johnson-Sirleaf 2011 Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
42. Leymah Gbowee
14 yıl süren Liberya İç Savaşı'nda, şiddet içermeyen, barışçıl eylemler yaparak dikkat çekmiştir. Yaptığı eylemlerle 2003 yılında ikinci Liberya iç savaşını bitirmiştir. 2011 Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüştür.
43. Tawakel Karman
Yemenli kadın hakları savunucusu ve demokrasi eylemcisi Tevekkül Karman 2011 yılı Nobel Barış Ödülü'ne layık görülenlerden biridir.
44. Alice Munro
Kanadalı bir öykücü olan Alice Munro'nun kısa öykü alanında devrim yaptığı söylenir. 2013 Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.
45. May-Britt Moser
Norveçli psikolog ve nörolog May-Britt Moser, beyindeki yer ve durumumuzu belirleyen hücreleri keşiflerinden dolayı 2014 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı.
46. Malala Yousafzai
Eğitim ve kadın hakları konularındaki aktivistliğiyle tanınan Malala Yusufzay kızların okuması için yürüttüğü kampanyalar nedeniyle 17 yaşında 2014'te Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
47. Youyou Tu
Çinli bilim insanı Youyou Tu, sıtma hastalığına karşı geliştirdiği ilaçla 2015 Nobel Tıp Ödülünün sahibi oldu.
48. Svetlana Alexievich
SSCB dönemini anlattığı eserlerindeki başarısı nedeniyle 2015 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.
Yorum Yazın
Aksine 2000'li yıllarda kadınların gönlünü almak için, pozitif ayrımcılık yapılıyor olabilir. Kadınlar bir kaç nedenden dolayı, dünya yönetiminde ve gelişim... Devamını Gör
bence cinsiyete göre değil başarıya göre veriliyor.
Bir Türk aradı gözlerim.. Maalesef.
Bu gidişatla daha çok ararız !