Ekonomistlerden İlk Tahminler Geldi: Depremin Ekonomik Etkileri Ağır Olacak mı?
Kahramanmaraş merkezi depremlerde felaketin üzerinde geçen 10. günde 35 binden fazla can kaybı varken, ekonomistler için hesap yapmak kolay olmadı. Ülke nüfusunun yüzde15,7'sinin etkilendiği deprem bölgesinde can kayıpları yanında söylenecek her şey boş kalırken, bir yandan da son yıllarda ekonomideki sıkıntılarla eklenen yeni yükümlülüklere bakmak gerekiyor.
6 Şubat sabahı Türkiye 7,7 büyüklüğünde bir felakete uyanırken, gün ortasında kabus ederek aynı bölgeyi bir de 7,6 ile vurdu. Kahramanmaraş merkezli deprem 10 ilde etkili olurken, merkez üssü dışında da büyük yıkımlara yol açtı.
Bölgede Türkiye nüfusunun yüzde 15,7'si yaşarken, 13 milyon 300 binden fazla vatandaşımızın son belirlemelere göre 35 binden fazlası depremde yıkılan binalar nedeniyle hayatını kaybetti. AFAD'ın açıklamalarına göre yaralı sayısı 105 bin 500 oldu.
Yıkılan bina sayısı tam olarak henüz belirlenemezken, bazı bölgelerde arama kurtarma çalışmaları da devam ediyor. İlk olarak hasar tespit çalışmalarında acil yıkılacak, ağır hasarlı binalar belirleniyor. Bunlarda şu dönem verilerin çoğunu afaki duruma taşırken, zarar tespitinde uzun bir yol olduğu da görülüyor.
Atilla Yeşilada, depremle ilgili iki yorum videosu yayınladı. Bir kendi hesabında diğeri Mesele Ekonomi'de yayınlanan yorumlar ve tahminlerde enflasyon ve milli gelir verileri dikkat çekiyor.
Ünlü ekonomist Atilla Yeşilada'nın yüzünden okunan üzgün bir ruh haliyle yaptığı yorumlarda, bölgenin ticaretine değinerek tarım ağırlıklı ekonomiye ve dünyada da etkili olan kuraklıkla tarım ürünlerindeki fiyat yükselişlerine karşı uyarıda bulundu. Ayrıca bölgeden oluşacak iç göçle çevre illerde görülen kiralardaki yükselişlere de dikkat çekerek enflasyonda bunun etkisinin görüleceğini söyledi. Enflasyonda yüzde 100 gibi bir oran telaffuz eden Yeşilada, sanayide tekstil ve demir çelik sektörlerinde üretime de dikkat çekti.
Ekonomik hesaplamalarda bir şerh de düşmek gerekiyor. Atilla Yeşilada da bunun üzerinde duruyor. Yapılan hesaplamalar ilk dönem veriler olduğundan gider üzerinden yapılıyor.
Ekonomistlerin tahminlerinde Fitch'in 2 ila 4 milyar dolarlık sigorta hasarı tahmini görülürken, Bloomberg ekonomisti Selva Baziki'nin tahminleri de öne çıkıyor. 2011 Van Depremi'nden yola çıkarak 1999 depremiyle de karşılaştırılan verilerde GSYH'de yüzde 1 azalış öngörülüyor. Ancak bu tahmin mali tepkileri içermiyor.
Gazeteci Barış Soydan, 1995 ve 2011 Japonya depremleriyle 2010 Şili, 2020 Hırvatistan depremlerinden yola çıkılarak hazırlanan bir rapora değiniyor.
Hırvatistan'daki deprem, 5,4 büyüklüğünde yıkıcı olmamasına karşın Türkiye ekonomisine benzer olması nedeniyle listede bulunurken, ekonomide yüzde 15 etkili oluyor. 1995 Japonya Kobe depreminde büyüklük 7,2 olurken, ülke ekonomisinde yüzde 2 oranında etkili olduğunu belirtiliyor. 2011 Japonya depremi 9 büyüklüğünde olurken ana hasarı verense tsunami oluyor ve yüzde 3,5 oranında ekonomik etki yaratıyor. 2010 Şili depremi de 8,8 büyüklüğünde oluyor ve ekonomik hasarı 30 milyar dolar oluyor. Bu verilerde yola çıkılarak Türkiye'de bu Kahramanmaraş depreminin ekonomik hasarının büyümeye yüzde 1,5 etki etmesi bekleniyor.
Gazeteci Hakan Güldağ, Nasıl Bir Ekonomi TV yayınında bölgedeki üretimin sekteye uğramasına değinerek bunun etkilerini yorumluyor.
Verilere göre 17-19 milyar TL şeklinde yapılan erken öngörülere de değinen Güldağ, bölgede 1 aya yakın üretim olamayacağından yola çıkarak, kara depremi olmasıyla da 1999'a göre yıkımın fazla olduğunu söylüyor. Ancak Güldağ'ın vurucu söylemi kalkınmaya yönelik oluyor. Türkiye'nin gerçeği olan depreme yönelik inşaatların yapılmamasının önce büyümeye sonra kalkınmaya dair en büyük engeller olduğunu depreme hazırlıktan daha önemli bir ekonomik gelişmişlik olmadığının altını çiziyor.
TÜSİAD eski Başekonomisti olan Dr. Zümrüt İmamoğlu'nun Araştırma Direktörü olduğu Bank of America (BOFA), depremden etkilenenler için 2-3 milyarlık destek ve ekonomiye etkiyi de 3 ila 5 milyar dolar olarak tahmin ediyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Her Depremde Hatırlıyoruz: Deprem Vergileri Gündemden Düşmüyor
Yorum Yazın
Allah yardimcimiz olsun altindan kalkariz yeterki birlik icinde olalim ama cok surmez kiyamet cigirtkanlari baslarlar bagirmaya
evet geldiler iste