Dünya Tarihinin Tanık Olduğu En Devasa Endüstriyel Kazalardan Biri: Teksas Felaketi
Dünya tarihi pek çok büyük ve ölümcül endüstriyel kazayla dolu. Bu talihsiz kazalardan biri de 'Teksas Felaketi' adıyla biliniyor. Gelin bu devasa kazaya dair bilgilere bakalım.
ABD tarihinin en ölümcül endüstriyel kazası olan Teksas Felaketi, 1947 yılında Teksas Limanı'nda gerçekleşiyor.
Olayın odak noktasında bulunan gemi Fransız bandralı 'SS Grandcamp'. Deniz taşımacılığında oldukça yaygın bir ürün olan amonyum nitratın yanı sıra küçük cephaneler ve silahlar da taşıyan gemi limandayken, 200 metre yakınında 'SS High Flyer' adında, yüzlerce ton amonyum nitrat ve sülfür taşıyan bir gemi daha bulunuyor.
Bu iki gemideki amonyum nitrat ve yakın bir depodaki gübreler, Avrupa'daki çiftçilere gönderilecekti.
Grandcamp gemisi aslında Houston Limanı'ndan yola çıkacakken, liman yetkililerinin amonyum nitrat yüklemesine izin vermemesi Teksas Limanı'na gelmesine sebep olmuştu. Yetkililer bu kararın bir felakete yol açacağındansa pek tabii ki habersizdi.
16 Nisan 1947 gününün sabahı, felaket adım adım gelmeye başladı.
Saat 8 sularında, hala demirlenmiş konumdaki Grandcamp'in kargo bölümünden bir duman bulutunun yükseldiği gözleniyordu. Sonraki 1 saat boyunca yangını kontrol altına alma ve söndürme çalışmaları başarısız oldu.
Bu başarısız çabalar esnasında farklı farklı yöntemler denendiyse de, hiçbiri başarıya ulaşamadı.
Hatta yanlış bir yöntem nedeniyle alevlerin daha da arttırılmış olabileceğine dair teoriler bile bulunuyor.
İşin kötü yanıysa, tüm bu duman bulutu ve yangın olayı, insanların kıyıya akın akın doluşmalarına neden olmuştu.
Kıyı duman bulutundan uzakta olduğundan insanlar güvende olduklarını düşünüyorlardı. Sonrasında kargo bölümü içerisindeki buhar basıncı iyice zirve yapınca geminin kapakları açıldı ve içeriden sarı-turuncu karışımı bir duman yükselmeye başladı. Nitrojen dioksit gazlarının renginde olan bu ilginç duman bulutu daha da fazla insanı olay yerine çekmişti.
Olayı izleyen halk, geminin etrafındaki su birikintisinin sıcaklık nedeniyle kaynadığını gözlemliyordu.
Kaynayıp sıçrayan bu su birikintisi gemiye değdiği anda da buharlaşıyordu, bu durum da geminin ne kadar ısındığının net bir kanıtıydı. Bu sürede içerideki basınç da hızla artmaya devam ediyordu, kargo bölümü ve devasa güverte şişmeye başlamıştı.
Saat 9:12'de beklenen patlama, beklenmeyen şiddette gerçekleşmişti.
Kargo bölümü içerisindeki amonyum nitrat, sıcaklık ve basıncın etkisiyle patlayıcı eşiğe ulaşmış ve tüm gemiyi patlatmıştı. Bütün limanı darmaduman eden bu patlama, 160 km çapındaki bir alana kadar 4.5 metrelik bir şok dalgası yollamıştı.
Kıyıdan oldukça içeride kalan evlere bile hasar veren patlamada, yaklaşık 1000 bina yerle bir olmuştu.
Kıyıda bulunan bir şirketin reaktörlerine de hasar veren bu patlamanın neticesinde, kimyasal içeren tanklar da tutuşmaya başlamıştı. Grandcamp'ın çapası şehre doğru savrulmuş, patlamanın şiddetiyle bölgedeki iki uçağın kanatları kopmuştu.
400 km ötedeki insanlar bile patlamanın ardından yayılan şok dalgasına maruz kalmışlardı.
Bu mesafenin İstanbul ile İzmir arasındaki mesafeye yakın olduğunu düşünürseniz, patlamanın şiddetini daha iyi anlayabilirsiniz.
Patlama neticesinde 5760 ton çelik, süpersonik hızda havaya saçılmıştı. Limanda yangına müdahale eden 28 kişilik gönüllü itfaiye ekibinden 27 kişi ilk patlama esnasında hayatını kaybetmişti.
Teksas'ın büyük bir bölümü alevler altında kaldığından, ilk etapta yardım ekipleri de olay yerine ulaşamamıştı.
Üstelik daha kötüsü de geliyordu. İlk patlamanın ardından yakındaki High Flyer gemisinde bulunan amonyum nitrat bölümü de ateş almaya başlamıştı. High Flyer mürettebatı, gemiyi kurtarmaya çalışsa da bir türlü başarılı olamıyordu. Grandcamp'in patlamasının 15 saat sonrasında, High Flyer da patladı ve en az iki kişinin daha ölümüne yol açtı.
Toplam 600'den fazla kişinin öldüğü ve 5 binden fazla insanın yaralandığı bu iki kazanın ardından, liman yerle bir olmuştu.
Limandaki gemilerin tamamındaysa çok büyük hasarlar oluşmuştu. 2000'den fazla kişi evsiz kalmış, 1100 araba kullanılamaz hale gelmişti. Yetkililer zararı 100 milyon dolar (günümüz parasıyla 1 milyar dolar) olarak açıklıyordu.
Bu korkunç kazanın asıl nedeni hiçbir zaman net olarak belirlenemedi.
Yetkililer önceki gün atılan bir sigara izmaritinin yangına neden olmuş olabileceği ihtimali üzerinde duruyor. Gece boyunca kargo bölümünün bu sigara izmariti nedeniyle yavaş yavaş yanmaya başladığı, sabah görülen dumanların nedeninin de bu olduğu düşünülüyor.
Nedeni ne olursa olsun, bir şey gerçek ki, bu patlama insanlık tarihinin tanık olduğu en büyük kazalardan bir tanesi...
Yorum Yazın