Antakya'da Bulunup İsrail'e Götürülen Yahudiliğin Kutsal Metinlerinden Olan Ester Parşömenleri Nedir?
Geçtiğimiz günlerde deprem ile Hatay'da yıkılan Antakya Sinagogunun enkazında bulunan Ester Parşömenlerinin, arama kurtarma ekipleri tarafından İsrail'e götürülmesi gündeme gelmişti. Türk Yahudi Toplumu eserin, İstanbul'daki Hahambaşılığına teslim edildiğini açıklamıştı. Peki Ester Parşömenleri nedir? Ester Kitabı neden Yahudilik için bu kadar önemli?
Yazar Hasan Mert Kaya'nın Ester Parşömenlerinin önemine ve Ester Kitabının hikayesi dair hazırladığı paylaşımı sizler için derledik, buyurun...
Son ayda yaşadığımız depremlerden en çok etkilenen illerimizden birisi Hatay oldu bildiğiniz gibi. Binlerce yıllık tarihi yapılara ve üç büyük dinin kültürüne ev sahipliği yapan Hatay'ın özellikle İskenderun ve Antakya ilçelerinde birçok değerimiz depremin etkisi ile harabe haline geldi.
Hatay'da kaybettiğimiz değerli yapılardan bahsetmiştik;
Birbirinden farklı kültürleri barındırdığı için günün bazı saatlerinde ezan, çan ve hazzan seslerinin birbirine karıştığı Hatay'da, az sayıda da olsa mensubu bulunan dinlerden biri Yahudilik.
Musevi Hataylıların ibadet edebilmesi için 1890 yılında açılan Antakya Sinagogunun da yıkıldığı şehirde, Yahudilik için oldukça büyük önem taşıyan 'Ester Parşömenleri' bulunuyordu.
Ester Parşömenleri geçtiğimiz günlerde Antakya'da yıkılan Sinagogdan kurtarılarak İsrail'e götürüldüğü iddia edilmişti hatırlarsanız.
Haberlerin ardından Türk Yahudi Toplumu, resmi sosyal medya hesapları üzerinden bir açıklama yaparak eserin İstanbul'daki Hahambaşılığına teslim edildiğini duyurmuştu.
Olayın detaylarından sizlere bahsetmiştik;
Peki Ester Kitabı neyi anlatıyor, neden bu kadar önemli? Parşömenlerin tekrar gündeme gelmesiyle yazar ve editör Hasan Mert Kaya, eserin önemine dair bir paylaşım yaparak hikayesini aktardı.
Kendisinin Twitter hesabını buradan takip edebilirsiniz.
Paylaşımı merak edenler için derledik. 👇
Ester Kitabı, Yahudilik dininin kutsal metinleri olan Tanah'ın Ketuvim kitabındaki 5 bölümden (Megila) biri. Ester adlı yetim ve öksüz bir Yahudi kızın, Pers kralı Xerxes'in (Serhas) gözdesi ve kraliçesi olup, Haman'ın öldürmek istediği Yahudileri kurtarışını anlatır.
2007 - 2011 tarihleri arasında Meclis Başkanlığı görevini yürütmüş olan Nancy Pelosi, ABD tarihinde devlet kademelerinde en üst düzeye ulaşmış kadınlardandır.
Yahudi temsilcileri ile görüşürken, ''Benden bir isteğiniz var mı?'' sorusuna, ''Bize, Ester gibi ol'' cevabını almıştı.
Aradan geçen binlerce yıla rağmen unutulmayan ve Yahudilerin Purim Bayramı'nı kutlamalarının nedeni olan Ester, kurtuluşun ve umudun sembolü.
Ester, mutlak yokluktan gelip güce kavuşmuş ama bu gücü, kendini tehlikeye atarak halkı için kullanıp sonunda halkını kurtarmıştı.
Ester'in öyküsü Yahudilerin Büyük Babil Sürgünü sonrasında yaşanır. Asurları yenen Pers Kralı Xerxes Yahudileri serbest bırakır ve Pers topraklarına yaşamalarına izin verir.
Ester ise kimsesizdir. Tek akrabası olan ve saray kapısında çalışan Mordehay tarafından büyütülmüştür.
Bu dönemde Ester'i öne çıkaran ilginç olaylar örgüsü yaşanır. Bunların ilki Ester'in akrabası, sarayda kapı görevlisi olan Mordehay'ın, krala düzenlenecek olan suikastı öğrenip, Ester'le katilleri ele vermesi ve idam edilmelerini sağlamasıydı. Mordehay, kralın hayatını kurtarır.
Bir diğeri Mordehay'ın Pers Kralı'nın güçlü ve itibarlı veziri, sağ kolu olan Haman'a saraya giriş çıkış esnasında secde etmemesi ve bundan dolayı Haman'ın Mordehay'dan zamanla nefret etmesiydi.
Zaten tüm olayların ana sebebi Haman'ın Mordehay ve Yahudilerden nefret etmesiydi.
Haman, Mordehay'ı astırmak için devasa büyüklükte bir dar ağacı yaptırmış, onu ve Yahudileri öldürmek için uygun zaman beklemekteydi.
Bir diğer gelişme ise Pers Kralı Xerxes'in ülke genelindeki tüm vali, komutan ve ileri gelenlere hatta halka büyük bir şölen verme isteğiydi.
Bununla ilgili tüm hazırlıklar yapılmış, yiyecekler, şaraplar velhasıl her şey hazırlandıktan sonra Xerxes hareminden karısı Kraliçe Vaşti'ye bütün ziyaretçiler önünde güzelliğini göstermesi için emir verir fakat karısı buna karşı çıkar ve huzura gelmez. Büyük kriz çıkar.
Xerxes öfkeden deliye döner. ''En büyük korkum, ülkemde kadınların, Kral bile karısına sözünü dinletememiş diyerek kocalarına karşı çıkmaları ve sözlerini dinlememeleri'' der.
İleri gelenlerle istişare eder ve kanun çıkarır: ''Erkek evinin lideridir, kadın dinlemek zorundadır.''
Kraliçe Vaşti ise baş kraliçelikten düşürülür. Kralın nezdinde artık hiçbir itibarı yoktur. Yeni bir kraliçe edinmesi kararlaştırılır ve ülke genelindeki en güzel, en alımlı kadınlar bulunup saraya gönderilmeye başlar.
Kral aralarından birini Kraliçe olarak seçecektir.
Bu esnada Mordehay, Ester'i saraya getirir ve hareme yerleştirir. Ester alımlı ve güzeldir ama zayıf ve bakımsızdır.
Harem'de 6-7 kişilik bir ekip Ester'in bakımıyla ilgilenir, iyi beslenir ve kısa zamanda toparlar kendini.
Diğer taraftan Xerxes'i uyku tutmamaktadır. Uykuya dalabilmesi için saray günlüklerinin kendisine okunmasını ister.
Günlükler okunurken Mordehay'ın suikastçıları nasıl bulup yakalattığı ve kralı kurtardığını anlatan kısım okununca kral ayağa kalkar ve ''Biz bu adamı neden ödüllendirmedik? Hemen Haman'ı çağırın bana'' der.
Apar topar Haman getirilir huzura ve Xerxes, ''Krala, devlete büyük iyiliği dokunan, hizmeti olan biri nasıl ödüllendirilir?'' diye sorar.
Haman, Xerxes'in kendisini ödüllendireceğini düşünür. ''Kralın atına bindirilir, kralın elbisesi giydirilir ve şehirde dolaştırılır'' der.
Xerhes, ''O halde Mordehay'ı al ve aynısını ona yap. Atının yularını da sen çekeceksin'' der.
Haman, asmak için darağacı kurduğu Mordehay'ın atının yularını çekip şehirde dolaştırmak zorunda kalır. Bu, onun nefretini daha da artırır haliyle. Evinde öfke nöbetleri geçirir.
Ve bu sırada Ester, Xerxes tarafından görülüp beğenilir ve yeni kraliçe seçilir. Artık Kralın nezdinde çok büyük itibarı vardır Ester'in.
Mordehay Ester'e kimliğini gizlemesini ve asla Krala İbrani/Yahudi olduğunu söylememesini istemişti. Kral Ester'in Yahudi olduğunu anlamaz.
Mordehay'ın kralın katında itibarının yükselmesi ile iyice çılgına dönen Haman elinden gelen tüm imkanları kullanarak kralı ikna eder ve tüm Yahudilerin 13 Adar (Şubat-Mart) günü öldürülmeleri emrini alır.
İşte bu noktada artık Ester'in devreye girme zamanı gelir.
Mordehay'ın ısrarı ile Ester kral kendisini çağırmadan sarayından ayrılıp yanına gider. İzinsiz gelen kişinin; eğer kral onu görüp asasını kaldırmazsa, cezası ölümdür.
Ester bunu bilerek kralın yanına gider. Kral Ester'i görür ve muhafızlar kılıçlarını çekerken asasını kaldırır.
Kral ona, "Ne istiyorsun Kraliçe Ester, dileğin ne? Gözümde değer buldun. Krallığımın yarısını bile istesen sana verilecektir" der.
Ester kral ile içki içmek ve şölen yapmak istediğini ve Haman'ın da katılmasını, dileğini sonra söyleyeceğini belirtir ve bunu bir kaç kez yapar. Haman mecburen Ester'in isteğiyle düzenlenen şölene katılır.
Sonunda Ester krala dileğini bildirir: "Ey kralım, eğer benden hoşnutsan, isteğim canımı bağışlaman, dileğim de halkımı esirgemendir. Çünkü ben ve halkım öldürülüp yok edilmek, yeryüzünden silinmek isteniyor" der.
Kral Xerxes Kraliçe Ester'e, "Böyle bir şeyi yapmaya cesaret eden kim, nerede bu adam?" diye sorar. Ester, "Düşmanımız, hasmımız, işte bu kötü Haman'dır!" der.
Haman, Kral ile Kraliçenin önünde dehşete kapılır. Kral öfkeyle içki masasından kalkarak sarayın bahçesine çıkar.
Haman, Kraliçe Ester'den canını bağışlamasını istemek için içerde kaldı. Çünkü kralın kendisini yok etmeye kararlı olduğunu anlamıştı.
Kral salona dönünce, Mordehay için Haman'ın hazırlattığı darağacına hemen Haman'ın asılmasını emreder ve Haman olanca öfkesi ve kiniyle asılır.
Ester ve Mordehay idam edilmesini sağladıkları Haman'ın geride kalan on oğlunun intikam almasından çekinirler. Bunun önüne geçmek için Ester kralı ikna eder ve Haman'ın on oğlu da idam edilir ve geride intikam alabilecek kimse kalmaz. Haman'ın tüm malı mülkü Ester'e verilir.
Yahudiler soykırımdan kurtulmuştur. Kralın valilere verdiği destek emriyle Yahudiler kendilerine saldıranlardan 75.000 kişiyi öldürüp mallarını ganimet aldı.
Haman'ın mühür yüzüğü parmağından çıkarılıp Mordehay'a verildi. Ester de onu Haman'ın malının mülkünün yöneticisi atadı.
'Halkımın felakete uğradığını görmeye nasıl dayanırım?" Soydaşlarımın öldürülmesine tanık olmaya nasıl dayanırım?" diyen Ester Yahudilerin kahramanı ve yazdığı kurtuluş mektubu Purim Bayramı'nın başlangıcı olmuştur.
Ester ve Mordehay'ın türbeleri İran Hamedan'da bulunuyor.
İşte deprem kargaşası altında alınıp izinsiz götürülen ama fark edilince geri getirilip iade edilen Antakya'daki Ester Kitabı'nın öyküsü böyle.
Paylaşımı için Hasan Mert Kaya'ya teşekkür ediyoruz.
Siz ne düşünüyorsunuz bu konuda? Buyurun yorumlara...
Yorum Yazın