Tüm Zamanların En Büyük 10 Dâhisi
Öncelikle kapak fotoğrafında Albert Einstein olmasına karşın, kendisinin listede yer almayacak olmasına şaşırabilirsiniz. Bunun nedeni tarihî olarak dâhilerin yer aldığı sıralamaya yönelik bir tablo yapmış olmamız. Einstein’ın IQ’su 160 civarında ve bu onun listeye girmesi için yeterli değil. Buna karşın Einstein, dâhi dendiğinde insanların aklına gelen ilk isim. Bunu belirttiğimize göre, işte tarihin 10 büyük dâhisi karşınızda:
10. Madame De Staël (IQ 180)
Tam ismiyle Anne-Louise-Germaine Necker, Baronness de Staël Holstein, bilinen ismiyle Madame de Staël Fransız-İsviçreli bir yazın insanı, siyasî aktivist, düşünce tarihinde Avrupa kültürünü neo-klasizmden romantizme ulaştıran köprüye kendi zamanında örnek teşkil eden bir şahsiyetti. Ayrıca devrin önde gelen düşünür ve yazarlarına yönelik toplantılara hamilik etmesiyle de ün kazanmıştı.
Eserleri romanlardan, tiyatro oyunlarına, ahlâkî ve siyasî denemelerden, edebiyat eleştirisine, tarih, otobiyografi ve hatta bir dizi şiiri de içeren bir çeşitliliğe sahipti. En önemli katkısı ise edebiyat eleştirisi alanındaydı. Madame de Staël’in zekâsı René Descartes ile eşit düzeyde olduğu hâlde listede en azından bir kadının olması için onu tercih ettik.
9. Galileo Galilei (IQ 185)
Galileo, hareket ve astronomi bilimlerine, maddelerin kuvvetine ve bilimsel yöntem üzerine temel niteliğinde çalışmalar gerçekleştirmiş İtalyan doğa filozofu, astronom ve matematikçidir.
(Dairesel) atalet, düşen cisimler yasası ve parabolik yörüngelerin onun formülasyonu hareket üzerine yapılan çalışmalarda temel değişimin başlangıcı oldu. Doğanın kitabının matematik dilinde yazılmış olduğunu ısrarı, doğa felsefesini nitel ve sözel yaklaşımdan, doğadaki gerçekleri matematiksel yöntemlerle araştırmak konusunda esaslı bir değişime yol açtı.
Son olarak, teleskopla yaptığı astronomideki devrim niteliğinde keşifler Kopernik’in güneş merkezli sisteminin kabulüne yol açtı, ancak onun bu sistemi savunması İncil’in hatalar içerdiği yönündeki görüşünü de desteklediği için ona karşı bir Engizisyon süreciyle sonuçlandı.
8. Bobby Fischer (IQ 187)
Amerikalı satranç ustası,1958 yılında büyük usta unvanını kazanan tarihteki en genç isim oldu.
Delikanlılık çağına özgü taşkın ve parlak oyunuyla, özellikle de 1972 yılında Amerikan kamuoyunun dikkatini satranç sporuna çevirdi. Fischer satranç hamlelerini 6 yaşında öğrendi ve kendini tamamen oyuna adamak uğruna 16 yaşında liseyi bıraktı. İlkini 1958 yılında olmak üzere birçok Amerika Şampiyonluğu kazandı. Fischer 1970-1971 yılları süresince dünya şampiyonu adayı olarak çıktığı 20 oyunu ardı ardına kazandı tâ ki önceki şampiyon Sovyetler Birliği’nden Tigran Petrosyan’a karşı 1 mağlubiyet ve 3 beraberlik alana değin. Final maçının kazananı ise Fischer oldu…
Fischer 1972 yılında doğma büyüme Amerikalı olan ilk dünya şampiyonu oldu ve bu unvanı Sovyetler Birliği’nde Boris Spassky’e Reykjavik, İzlanda’da epeyce reklamı edilen maçta yenilinceye kadar elinde tuttu. Bu maçın akabinde Fischer 156 bin rakibi ise 250 bin dolar alarak ödülü paylaştı.
7. Ludwig Wittgenstein (IQ 190)
Birçoklarına göre 20. yüzyılın en büyük filozofu Avusturya doğumlu İngiliz düşünür tam adıyla Ludwig Josef Johann Wittgenstein oldu.
Wittgenstein'ın iki büyük yapıtı; 1922 yılında yayımlanan “Tractatus Logico-Philosophicus'da” ve 1953 yılında ölümünden sonra yayımlanan, 'Felsefi Soruşturmalar'da, geniş bir ikincil literatüre ilham verdi ve özellikle analitik geleneğin içinde gelişen felsefenin sonraki gelişmelerinin şekillenmesinde önemli etkisi oldu.
Buna ek olarak, ünü akademik hayatın sınırlarının çok ötesine yayıldı ve böylece onun karizmatik kişiliği, sanatçıların, oyun yazarlarının, şairlerin, romancıların, müzisyenler ve hatta film yapımcılarının üzerinde güçlü bir hayranlık duygusu uyandırdı.
6. Blaise Pascal (IQ 195)
Blaise Pascal, Fransız matematikçi, fizikçi, din felsefecisi ve nesir üstadıydı.
Pascal olasılıklar teorisinin modern temellerini attı. Pascal yasası olarak bilinen basınç yasasını formüle etti. Tanrı’nın akıl yoluyla değil kalp yoluyla deneyimlenebileceğini öne süren dinî doktrinini yaydı. Sezgiciliğin ilkelerini ortaya koyarak kendinden sonra gelen Jean - Jacques Rousseau ve Henri Bergson gibi filozoflarla aynı zamanda Varoluşçu filozofların üzerinde etki bıraktı.
5. John Stuart Mill (IQ 200)
John Stuart Mill İngiliz filozof, ekonomist ve faydacılık anlayışının temsilcisi oldu.
Mill, bir gazeteci olarak 19. yüzyılın reform çağının önde gelen isimlerindendi. Kalıcı ilgisi ise mantık ve etik teorisyenliği oldu. Kendi hayatını ise aşırı denebilecek bir sadelikte yaşadı. Ne onun yapıtlarının çağdaş İngiliz düşüncesi üzerinde yaptığı etki kolayca göz ardı edilebilir ne de onun kendi zamanının ele aldığı önemli sorunlarının özgürlükçü ve sorgulayıcı ruhunun değeri hakkında şüphe duyulabilir. Ancak bunun dışında, felsefesinin kalıcı değeri hakkında kayda değer ölçüde görüş farklılıkları mevcuttur.
4. Gottfried Wilhelm von Leibniz (IQ 205)
Eserlerini Fransızca ve Latince yazan Sırp kökenli Alman matematikçi ve felsefeci. Hukuk ve felsefe eğitimi aldı. Biri görevi esnasında İngiliz Kraliyet Ailesi olan soylu ve büyük iki Alman hanesinde kahya olarak hizmet etti. Leibniz kendi devrinde Avrupa diplomasisi ve siyasetinde başlıca bir rol oynadı. Hem felsefe hem matematik tarihinde eşit derecede önemli bir yer işgal etmektedir. Diferansiyel ve integral hesabı Newton’dan bağımsız olarak keşfetti. Formülü o zamandan beri en genel kullanımda olanlardan biridir. Ayrıca neredeyse tüm modern bilgisayar mimarilerinin temeli olan ikili sistemi keşfetmiştir. Felsefede ise en çok iyimserlik düşüncesi ile hatırlanır. Onun vardığı sonuca göre tek Tanrı, olası evrenlerin en iyisini yaratmıştır.
3. Emanuel Swedenborg (IQ 205)
Emanuel Swedenborg İsveçli bilim adamı, Hıristiyan mistik, filozof, teolog. İncil’in Tanrı kelamı olarak muazzam bir verimlilikte dolaysız yorumlarını yazdı. Ölümünün hemen ardından onun düşüncesi üzerine çalışmaya kendini adamış sadık takipçileri Swedenborgcu topluluklar kurdu.
Bu topluluklar da Swedenborgcular da denilen, Yeni Kudüs Kilisesi’nin -ya da Yeni Kilise- çekirdeğini oluşturdu.
2. Leonardo Da Vinci (IQ 205)
Muhtemelen Dâhi İtalyan ressam, tasarımcı, heykeltıraş, mimar, mühendis Leonardo Da Vinci’den başka hiç kimse Rönesans’ın hümanist idealinin ondan daha büyük bir örneği olamaz.
Onun Son Akşam Yemeği (1495-1498) ve Mona Lisa (c. 1503-1506) tabloları Rönesansın en popüler ve en etkili resimleri arasındadır. Onun not defterleri bilimsel araştırmanın ve mekanik mucitliğin ruhunu kendi zamanının yüzlerce yıl önünde olduğunu meydana çıkardı.
Leonardo'nun yaşarken keyfini sürdüğü eşi görülmemiş şöhret ve bunun tarihsel eleştiri süzgeçlerinden geçse de günümüze kadar azalmamış olarak kalması, temel olarak onun düşünce ve davranışını tamamen yönlendiren sınırsız öğrenme arzusuna dayanır.
1. Johann Wolfgang von Goethe (IQ 210)
Goethe, Alman şair, oyun yazarı, romancı, bilim adamı, devlet adamı, tiyatro yönetmeni, eleştirmen ve amatör sanatçı, modern çağın en büyük Alman edebiyat figürü olarak kabul edilir. Goethe uluslar arası düzeyde büyük kabul edilen ve çeşitlilik gösteren Alman filozof ve bestecilerin dengi olarak görülebilecek yegâne Alman edebiyatçıdır. Almanca konuşulan ülkelerin edebî kültüründe önemli bir yere sahiptir ve eserleri 18. yüzyılın sonundan itibaren “klasik” olarak nitelendirilmiştir. Avrupa açısından ise Romantik akımın merkezi konumunda bulunan, geniş düzeyde anlaşılan, eşsiz bir temsilcisi olarak görülür.